11. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 75 Cevapları Cem Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Okuduğunuz “Yağmur” şiirinde anlamı verilen kelime ve kelime gruplarının dışında bilmediklerinizi metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi sözlükten kontrol ediniz.

• Nevha-ger: Yineleyen, tekrar eden
• Nağme-sâz: Melodi yapıcı, şarkı söyleten
• Şitâban ü pûşîde-ser: Üşümüş ve başını örtmüş
• Gûş-i rûh: Ruhun kulağı
• Tezâd-ı sükûn u tanîn: Sükûn ve tanîn (hüzün) karşıtlığı

2. Şiirin temasını belirleyiniz.
Tema: Şiirin teması yağmurun şehirde yarattığı atmosfer ve insanların duygu dünyasına etkisidir.

3. Küçük, muttarid, muhteriz darbeler
Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz
Olur dembedem nevha-ger, nağme-sâz
Kafeslerde, camlarda pür-ihtizâz
Küçük, muttarid, muhteriz darbeler...

Sokaklarda seylâbeler ağlaşır,
Ufuk yaklaşır, yaklaşır, yaklaşır;
Bulutlar karardıkça zerrâta bir
Ağır, muhtazır dalgalanmak gelir;

a) Yukarıda verilen bentlerin ahengini sağlayan unsurları belirleyerek noktalı alanlara yazınız.
Uyak Düzeni: aa bb cc dd ee
Uyak: İkinci dizede (ihtizâz-nağme-sâz-ihitizaz) gibi.
Redif: İkinci dizede "ihtizâz" kelimesindeki "âz" hecesi gibi.

b) Yukarıda verilen bentlerin imge ve edebî sanatlarını belirleyiniz. Belirlediğiniz sanatların geçtiği dizeleri noktalı alana yazınız.

İmge: "Sokaklarda seylâbeler ağlaşır" cümlesi, yağmurun şiddetini ve etkisini canlandırır.

Edebî Sanatlar:

• İtelâf: "Sokaklarda seylâbeler ağlaşır" ifadesinde yağmurun sokakları yıkaması anlatılırken, insanların ağlayışıyla bir benzerlik kurulmuş.
• Mecaz-ı Mürsel: "Bulutlar karardıkça zerrâta bir" ifadesinde bulutların yoğunlaşarak yağmura dönüşmesi, zerrât (noktacıklar) metaforuyla anlatılmış.

c) Belirlediğiniz imge ve edebî sanatların şiirdeki işlevini sözlü olarak açıklayınız.
İmge ve edebi sanatlar, yağmurun etkisini daha derin ve duygusal bir şekilde anlatmada kullanılmıştır.

4. Şiirin şekil özelliklerinin içerikle ilişkisini belirleyerek sözlü olarak ifade ediniz.
Şiirin şekil özellikleri ile içerik arasındaki ilişki, yağmurun hüznünü ve etkisini anlatmak için kullanılmıştır. Şiirin ritmik yapısı, yağmurun düzensiz ve tekrar eden düşmesini yansıtırken, kullandığı imge ve edebi sanatlar da yağmurun etkisini ve şehir atmosferini daha güçlü bir şekilde ifade etmek için kullanılmıştır.

5. Şiirden hareketle bir resim çizebilir misiniz? Sizce okuduğunuz şiir ve resim arasında bir ilişki var mıdır? Açıklayınız.
Şiirin betimlediği atmosferden ilham alarak bir resim çizilebilir. Örneğin, yağmurun şehir sokaklarına düşmesi, sokak lambalarının ışıkları, camlarda oluşan damlalar gibi detaylar resimde kullanılabilir. Şiir ve resim arasında bir ilişki vardır çünkü her ikisi de duygusal bir deneyimi ifade etmek ve izleyiciye hissettirmek amacı taşır.

6. Okuduğunuz şiir ve Tevfik Fikret hakkında verilen bilgilerden hareketle şiir ile şair arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
Şair Tevfik Fikret, yağmurun etkilerini ve şehir atmosferini içsel duygularıyla birleştirerek ifade etmiştir. Şiirinde yağmurun şehirdeki etkilerini ve insanların duygusal tepkilerini yansıtarak doğa ve insanın içsel dünyası arasındaki ilişkiyi anlatmıştır. Şiir, şairin duygu ve gözlemlerini yansıtan bir içsel yolculuğun ürünüdür.