10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 192 Cevapları Ata Yayıncılık

ÇİFTHANE SİSTEMİ

Osmanlı Devleti’nde temel vergi ve toprak sistemi çifthane denen bir sisteme dayanıyordu. Çifthane, bir çift öküzle işletilebilen (Görsel 7.13) ve bir köylü ailesinin işletiminde olan arazi birimiydi. Dolayısıyla çifthane sisteminde aile emeği, bir çift öküz ve ikisinin birlikte işlediği arazi bir malî ünite sayılırdı. Bu özel vergi, tahrirlerde ve vergi sayımlarında diğer vergilerin hepsinden önde gelmekteydi. Devletin düzenli aralıklarla tahrir (nüfus sayımı) yapmasının en temel sebeplerinden biri, var olan ekonomik düzenin devamını sağlamaktı. Çünkü eğer bir köylü ailesi veya bir çift arazisi verilen kimse toprağını devletin müsaadesi olmadan terk edip başka yerlere göçerse, devlet derhâl o arazinin yeniden ekimi için başka kimseleri oraya yerleştirirdi. Belirtilen arazi kesinlikle bölünemez, bölüştürülemezdi. Çiftin bölünmesi hâlinde hükûmet veya tımar sahibinin çift vergisini düzgün toplaması olanaksız hâle gelirdi. Halil İNALCIK Osmanlı Uygarlığı, C 1, s.174

Görsel 7.13: Osmanlı’da tarımsal faaliyetleri tasvir eden illüstrasyon (Ressam: Marie-Gabriel-Florent-Auguste Comte de Choiseul-Gouffier)

1. Osmanlı Devleti’nin çifthane sistemini uygulamasının sebepleri nelerdir? Açıklayınız.
Osmanlı Devleti'nin çifthane sistemini uygulamasının sebepleri arasında, tarımın ekonominin temelini oluşturması ve toprakların verimli bir şekilde işlenmesinin sağlanması önemlidir. Bu sistemle topraklar verimli kılınarak tarımsal üretim artırılmış, vergi gelirleri sağlanmış ve devletin ekonomik gücü artmıştır. Ayrıca, çifthane sistemiyle toprakların devamlı olarak işlenmesi ve terk edilmemesi sağlanmıştır.

2. Osmanlı Devleti, çifthane sisteminin devamı için neden tedbirler almaktadır? Belirtiniz.
Osmanlı Devleti, çifthane sisteminin devamı için çeşitli tedbirler almıştır çünkü bu sistem, devletin gelirlerinin önemli bir kaynağını oluşturuyordu. Terk edilen veya verimsiz hale gelen arazilerin yeniden işlenerek vergiye tabi hale getirilmesi, devletin mali açıdan güçlenmesine yardımcı oluyordu. Ayrıca, çifthane sistemiyle toprakların sürekli olarak işlenmesi, tarımsal üretimin sürdürülebilirliğini sağlıyordu ve dolayısıyla devletin ekonomik istikrarını korumasına yardımcı oluyordu.