10. Sınıf Tarih Ders Kitabı Sayfa 184-185-186-187-188-189 Cevapları Meb Yayınları

6. Ünite Ölçme ve Değerlendirme

1-6. sorularda boş bırakılan yerlere uygun sözcüğü / sözcükleri yazınız.

1. Sadrazam padişahın mutlak vekili olup onun mührünü taşıyan devlet adamıdır.
2. Osmanlı şehzadeleri Lala adı verilen hocaları tarafından eğitilirdi.
3. İlk Osmanlı sarayı Bursa inşa edilmiştir.
4. Harem’in idare görevini, Valide Sultan adı verilen padişah anneleri yürütmektedir.
5. Divân-ı Hümâyun toplantıları Kubbealtı adı verilen bölümde yapılırdı.
6. Kapıkulu ocaklarına maaş verilmesi ve yabancı elçilerin kabul edilmesi amacıyla toplanan divana Galebe Divanı denir.

7-11. soruların cevaplarını boş bırakılan yerlere yazınız.

7. Osmanlı şehir hayatında halkın geçim kaynakları nelerdir?
Cevap: Osmanlı şehir hayatında halkın geçim kaynakları tarım, zanaat, ticaret ve el sanatları gibi alanlarda çalışmak, vergi ödemek, esnaf olmak ve çeşitli mesleklerde çalışmak gibi çeşitli yollarla sağlanıyordu.

8. Osmanlıların Bursa, Edirne ve İstanbul gibi farklı şehirlere saraylar inşa etmelerinin gerekçeleri nelerdir?
Cevap: Osmanlılar, farklı şehirlere saraylar inşa etmelerinin gerekçeleri, devletin yönetim merkezini değiştirmek, yeni toprakları fethetmek, ekonomik ve askeri önemi olan bölgelere daha yakın olmak, deniz yoluyla ulaşımı kolaylaştırmak ve yönetimi daha etkili bir şekilde sürdürmek gibi stratejik ve idari nedenlere dayanıyordu.

9. Lalanın görevleri nelerdir?
Cevap: Lalanın görevleri şunlardı: Şehzadelerin eğitim ve öğretimine nezaret etmek, şehzadelerin siyasi meselelere hâkim olmasına yardımcı olmak, şehzadenin divanına başkanlık etmek, şehzade adına ordunun başında sefere çıkmak, şehzade hakkında padişaha bilgi vermek, şehzade sorumluluğundaki mali ve iktisadi işlerle ilgilenmek.

10. Osmanlılarda müsadere sisteminin uygulanmasının gerekçeleri nelerdir?
Cevap: Osmanlılarda müsadere sisteminin uygulanmasının gerekçeleri, devlet gelirlerini artırmak, askeri harcamaları karşılamak, toprakların düzenli bir şekilde kullanılmasını sağlamak ve devletin ihtiyaçlarını karşılamak gibi ekonomik ve idari nedenlere dayanıyordu.

11. Osmanlı Devleti’nde devlet adamı yetiştirilmesinin devletin bekası açısından önemi nedir?
Cevap: Osmanlı Devleti’nde devlet adamı yetiştirilmesinin devletin bekası açısından önemi, devletin yönetiminde deneyimli ve yetenekli liderlerin yetiştirilmesini sağlayarak istikrarı ve sürdürülebilirliği desteklemek ve yönetimdeki boşlukları önlemekti. Bu sayede devlet, iç ve dış tehditlere daha etkili bir şekilde karşı koyabilirdi.

12-16. sorularda verilen ifadeleri okuyarak doğru kavramlar ile eşleştiriniz.

12. Osmanlıların yüksek dereceli devlet memurlarının yetiştirildiği okuldur.
Cevap: Enderun

13. Osmanlı Devleti’nin kendine has özelliklerinin en çok görüldüğü şehirdir.
Cevap: İstanbul

14. İstanbul’un Fethi’nden sonra şehrin merkezine inşa edilen saraydır.
Cevap: Eski Saray

15. Topkapı Sarayı’nda padişahın ailesi ile yaşadığı dairedir.
Cevap: Harem

16. Şehzadelerin sancağa çıkma geleneğinin son temsilcisidir.
Cevap: III. Mehmet

17. Aşağıda birbiriyle bağlantılı Doğru / Yanlış şeklinde ifadeler içeren bir soru verilmiştir. İlk ifadeden itibaren doğruları takip ederek çıkışa ulaşınız.

Topkapı Sarayı, İstanbul Sarayburnu’nda 400 yıl boyunca Osmanlı Devleti’nin idare merkezi olarak kullanılan ve Osmanlı padişahlarının yaşadığı saraydır. (D)
Birun, Farsçada iç anlamına gelen bölümdür ve devşirme sisteminden gelen seçilmiş kişilerin hizmete alındığı dairedir. (Y)
Enderunda yer alan görevliler, devşirme sisteminden gelen ve üst kademelere geçmemiş görevlilerden oluşmaktaydı. (Y)
4. Çıkış

18- 21. soruları metni okuyarak cevaplayınız.

Topkapı Sarayı (Saray-ı Cedide-i Âmire)
II. Mehmet’in Yeni Saray inşası, sarayın ana girişi olan Bâb-ı Hümâyun’un üstündeki kitabede belirtildiği gibi 1478 senesinde bitirilmiştir. II. Mehmet’in kurduğu saray, XIX. yüzyıla kadar Osmanlı Devleti’nin idare merkezi ve hanedanın yaşam alanı olmuştur. Hanedan, 1856 senesinde resmen hizmete açılan Batılı tarzda inşa edilmiş Dolmabahçe Sarayı’na geçmiştir. Topkapı Sarayı yine de tamamen terk edilmemiş, bayram, cülus, cenaze ve elçi kabulleri gibi resmî devlet törenlerinde zaman zaman kullanılmaya devam edilmiştir. Osmanlı Devleti’nin sonuna kadar, padişahların naaşları Sofa-i Hümayun’daki Hırka-ı Saadet Çeşmesi’nde gasledilirdi. Ramazan’ın 15. gününde, Kutsal Emanetler Dairesi’ndeki hırka-ı şerif ziyarete açılırdı. 1924’te müzeye dönüştürülen saray 1934 senesinde, Hırka-ı Saadet (Kutsal Emanetler) Dairesi ise 1962’de halka açılmıştır. Bugün Topkapı Sarayı, dünya mimarisinin en önemli müze saraylarından biridir. Yapının kendisi bir mimari müze olmakla beraber, değişik mekânlarda Osmanlı hanedanının kıyafetleri, özel eşya ve onlara verilen hediyeler, sarayın zengin porselen ve silah koleksiyonları sergilenmektedir. Topkapı Sarayı Müzesi, XV. yüzyıl ile XIX. yüzyıl arasına tarihlenen inanılmaz zenginlikte ahşap, metal, kumaş, mücevher gibi malzemelerden zamanla oluşmuş koleksiyonlara da sahiptir. Sarayda korunan İslam tarihinin erken dönemlerine ait ve “Kutsal Emanetler” olarak bilinen eşyalar, sarayı Müslüman ziyaretçilerin gözünde kutsal bir mekân hâline getirmektedir. Sarayda, aynı zamanda dünyanın en değerli minyatürler, el yazmaları ve arşiv malzemelerini içeren bir kütüphane de bulunmaktadır.

18. II. Mehmet, Topkapı Sarayı’nın inşasına neden ihtiyaç duymuş olabilir?
Cevap: II. Mehmet, Topkapı Sarayı’nın inşasına ihtiyaç duymuş olabilir çünkü yeni bir başkent kurma ve imparatorluğun merkezini değiştirme hedefi doğrultusunda İstanbul’u Osmanlı İmparatorluğu’nun ana yönetim merkezi yapmak istemiş olabilir.

19. Dolmabahçe Sarayı’nın inşa edilmesinden sonra bazı resmî devlet törenlerinin Topkapı Sarayı’nda devam etmesinin gerekçeleri neler olabilir?
Cevap: Dolmabahçe Sarayı’nın inşa edilmesine rağmen bazı resmî devlet törenlerinin Topkapı Sarayı’nda devam etmesinin gerekçeleri, tarihsel ve sembolik değere sahip olması, geleneklerin sürdürülmesi, halkın tanıdığı ve saygı gösterdiği bir mekân olması gibi faktörlere dayanabilir.

20. Topkapı Sarayı’nda değerli minyatürler, el yazması eserler ve kıymetli arşiv malzemelerini barındıran bir kütüphanenin bulunması Saray’a hangi açıdan önem katmıştır? Gerekçeleriyle açıklayınız.
Cevap: Topkapı Sarayı’nda bulunan değerli minyatürler, el yazması eserler ve kıymetli arşiv malzemelerini barındıran kütüphane, sarayın kültürel zenginliğini ve bilimsel değerini artırmıştır. Bu eserler, Osmanlı kültürünü ve tarihini yansıtan önemli kaynaklar oluştururken, sarayın prestijini artırarak ziyaretçilere tarihsel ve kültürel bir deneyim sunmuştur.

21. Türkiye’de farklı amaçlarla inşa edilmiş olup müzeye dönüştürülen başka mimari yapılar var mıdır? Düşüncelerinizi açıklayınız.
Cevap: Türkiye’de farklı amaçlarla inşa edilip müzeye dönüştürülen başka mimari yapılar bulunmaktadır. Örnekler arasında Ankara’daki Atatürk Orman Çiftliği’nin müzeye dönüştürülmesi, İstanbul’daki Haghia Sophia’nın müze olarak kullanılması ve İzmir’deki Agora Antik Kenti’nin açık hava müzesi olarak korunması sayılabilir. Bu tür yapılar, tarihsel ve kültürel değerlerin korunması ve geniş kitlelere sunulması açısından önem taşımaktadır.

22-30. çoktan seçmeli soruları okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

22. Osmanlı Devleti’nin merkez teşkilatında bugünkü kabinenin görevini yerine getiren bir kurumdur. Bu kurumda devletin siyasi, idari, askerî ve mali işleri görülür ve her türlü davalara, şikâyetlere bakılırdı. Dini ve ırkı ne olursa olsun herkes halledilmesi gereken meseleleri için bu kuruma danışabilirdi. Ülkenin bütün önemli işleri burada müzakere edilir, her çeşit dava burada karara bağlanırdı. Bu parçada adı geçen Osmanlı Devleti’nin merkez teşkilatındaki kurum aşağıdakilerden hangisidir?

A) Birun B) Divân-ı Hümâyun C) Defterhane D) Enderun E) Harem
Cevap: B

23. Aşağıdakilerden hangisi Divân-ı Hümâyunun özellikleri arasında gösterilemez?

A) Divân-ı Hümâyun, Orhan Bey Dönemi’nde kurulmuştur.
B) Divân-ı Hümâyunun üyeleri kalemiye sınıfından seçilmiştir.
C) Kubbealtı’nda Divân-ı Hümâyun toplantıları yapılmıştır.
D) Divân-ı Hümâyuna Fatih’ten itibaren sadrazamlar başkanlık etmiştir.
E) Divân-ı Hümâyunda alınan kararlar mühimme defterlerine kaydedilmiştir.
Cevap: B

24. Osmanlı Devleti’nde devlet memurlarının haksız bir şekilde elde ettikleri gelir veya mülklerinin tamamına veya bir kısmına devlet tarafından el konulmaktaydı. El konulan mülkler, devlet hazine- sine aktarılırdı. Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde bu usul etkin biçimde uygulanmaya başlandı. Osmanlılarda bu usulün yaygın ve sistemli bir şekilde uygulanması, Vezir-i Âzam Çandarlı Halil Paşa’nın mal varlığına el konulmasıyla başlamıştır. Metinde sözü edilen usul aşağıdakilerden hangisidir?

A) Müsadere B) Sancağa çıkma C) Kafes D) Erşed E) Ekber
Cevap: A

25. Osmanlı şehri ulu cami, kale ve pazar etrafında kümelenir. Camiler bu manzara içinde daha fazla ön plana çıkmaktadır. Camiler, Osmanlı şehrinin odak noktasını teşkil eder. Şehrin merkezine mahalleler, mahallelerin merkezine ise camiler konularak şehrin cami etrafında inşa edildiği bile söylenir. Cami, sadece dinî ibadetlerin yerine getirildiği bir mekân değil toplumun çeşitli sosyal tabakalarının bir buluşma noktası olarak kabul edilmiştir. Bu parçaya göre Osmanlı şehri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Ticaret, şehrin geçim kaynaklarından birisidir.
B) Şehrin savunması için yapılar inşa edilmiştir.
C) Hamam, her şehirde bulunması gereken bir yapıdır.
D) Camiler, Osmanlı şehrinin en karakteristik yapılarıdır.
E) Camiler, şehirde sosyalleşmeyi sağlayan bir özelliğe sahiptir.
Cevap: C

26. Türklerde bir devlet idarecisinin sahip olması gereken özellikler, Osmanlı Devleti’nde kaleme alınan eserlerde genişçe işlenmiştir. Bu eserlerde padişahın halkına karşı olan sorumlulukları hatırlatılmış ve devlet yöneticilerinin adaletli olması gibi birçok konuda yöneticilere nasihatler verilmiştir. Bu eserlerde padişahlara, ordunun ve halkın ihtiyaçlarını karşılamaları, ahlaki yönden güçlü olmaları ve müsrif olmamaları hatırlatılmıştır.
Buna göre
I. halkı zulümden korumalı,
II. emirler sorgulanmadan yerine getirilmeli,
III. gereksiz masraftan kaçınmalı,
IV. ordunun eksiklerini gidermeli
verilenlerden hangileri devlet idarecisinde olması gereken vasıflar arasında gösterilebilir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I, II ve III D) I, II ve IV E) I, III ve IV
Cevap: E

27. Aşağıdakilerden hangisi Enderunda bulunan görevlilerden biri değildir?

A) Has odabaşı B) Silahdar ağa C) Darphane emini D) Rikabdar E) Çuhadar ağa
Cevap: C