10. Sınıf Felsefe Ders Kitabı Sayfa 50-51-52-53-54 Cevapları Bilim ve Kültür Yayınları

2. ÜNİTE FELSEFE İLE DÜŞÜNME ÖLÇME DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI

ÜNİTE DEĞERLENDİRME SORULARI

A. Aşağıdaki ifadeleri, verilen kavramlarla doğru bir şekilde eşleştiriniz.

a. Özdeşlik b. Argüman c. Dil d. Çelişme e. Tümdengelim f. Tümevarım

(c) Dil: Belli kurallar çerçevesinde kültürü, düşünme şekillerini yansıtan sembollerle edinilen, düşünülen şeylerin aktarılmasını sağlayan araç.
(d) Çelişme: Birbirini olumsuzlayan iki kavram, terim, önerme, yargı ya da kuramın içinde bulunduğu bağlantı.
(d) Tümevarım: Doğru kabul edilen öncüllerden hareketle yapılan çıkarımlarla, öncüllerde belirgin olmayan unsurları açığa çıkarma yöntemi.
(b) Argüman: İleri sürülen bir fikri desteklemek, doğrulamak, gerçekliğini ortaya koymak amacıyla meydana getirilen kanıtlama.
(a) Tümdengelim: Ortaya konulan bir düşüncenin tutarlı olabilmesi için gerekli olan mantık ilkeleri.

B. Aşağıda verilen cümlelerdeki yargılar doğru ise başına “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

(D) 1. İnsanı diğer varlıklardan farklılaştıran önemli bir özellik de dili oluşturmak ve kullanmaktır.
(Y) 2. Soru sorma bir yöntem anlayışı çerçevesinde gerçekleşmez, rastgeledir.
(D) 3. Hem dil bilgisi kurallarının hem de kavramların doğru kullanılması sağlıklı bir iletişim için önemlidir.
(Y) 4. Felsefe etkinliğinde kavramlar kullanıldığı yere ve kullanan kişiye göre farklı anlamlar taşır.
(D) 5. İnsanın ürünü olan sanat eserlerinde, fikir tartışmalarında, yayımlanan haberlerde felsefenin etkisi görülür.

C. Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

1. Dilin ifade etme ve kavramlaştırma işlevini açıklayınız.
Cevap: Dilin ifade etme ve kavramlaştırma işlevi, insanların düşüncelerini ve duygularını sözlü veya yazılı olarak başkalarına aktarmalarını sağlar. Dil, soyut kavramları somut terimlere dönüştürerek anlaşılabilir hale getirir.

2. Düşünme ve akıl yürütmeye ilişkin kavramların önemini açıklayınız.
Cevap: Düşünme ve akıl yürütme, bilgiyi işleme, problem çözme ve karar verme süreçlerinde temel bir rol oynar. Bu süreçler, insanların karmaşık sorunları analiz etmelerine, yeni fikirler üretmelerine ve mantıklı sonuçlara ulaşmalarına yardımcı olur.

3. Kavramların yanlış kullanımı ne demektir? Açıklayınız.
Cevap: Kavramların yanlış kullanımı, bir terimin yanlış veya eksik bir şekilde tanımlanması veya bir bağlamda doğru olup diğer bağlamlarda yanlış kullanılması anlamına gelir. Bu, iletişimde karışıklığa neden olabilir ve anlaşmazlıklara yol açabilir.

4. Felsefi bir görüş veya argümanı sorgulamak için kullanılan aşamalar nelerdir?

a. Görüşü veya argümanı anlamak ve tanımlamak.
b. Mantıksal tutarlılık ve tutarlılık kontrolü yapmak.
c. Kanıtları ve dayanakları incelemek.
d. Felsefi sorular sormak ve argümanı eleştirel olarak değerlendirmek.
e. Farklı bakış açılarını göz önünde bulundurmak ve karşı argümanları ele almak.

5. Felsefi görüşler, yayınlarda nasıl tespit edilir?
Cevap: Felsefi görüşler, yayınlarda genellikle belirli terimler, kavramlar ve argümanlarla ilişkilendirilir. Metinlerde filozofların görüşlerini açıklamaları, argümanlarını savunmaları veya eleştirmeleri şeklinde bulunabilirler. Bu yayınlarda felsefi analizler, argümanların yapıları ve mantıksal tutarlılık incelenerek tespit edilebilir.

Ç. Aşağıda verilen cümlelerdeki noktalı yerlere doğru ifadeleri yazınız.

önerme, görüş, tutarlılık, tümevarım, temellendirme, benzeşim

1. İnsanların, ele aldıkları konu üzerinde geliştirdikleri anlayış, değer ve yargıyı ifade eden kavrama görüş denir.
2. Bir görüşü, fikri, önermeyi doğrulayacak bir temel koymayı, nedenlerini göstermeyi, gerekçelerini ortaya koymayı ifade eden kavrama temellendirme denir.
3. Tek tek olayları ele alıp onlarda görülen genel nitelikleri ortaya koyarak genel yargılara ulaşma yöntemine tümevarım denir.
4. Bir konu hakkındaki yargıyı ortaya koyan, doğru ya da yanlış olması gereken cümlelere önerme denir.
5. Ortaya konan fikirlerin birbirleriyle uyumlu ve bağlantılı olmasına tutarlılık denir.

D. Aşağıdaki soruların doğru cevabını işaretleyiniz.

1. Arkadaşlarımla konuşurken dışarıdan gelen bir at kişnemesi duydum. Ancak şehir merkezinde olduğumuz için bunun mümkün olmadığını düşündüm. Gerçekten bu sesin dışarıdan gelip gelmediğini düşünürken arkadaşlarıma da bu sesi duyup duymadıklarını sordum. Onlar da bu sesi duyduklarını söylediklerinde, bu sesin bir attan geldiğine ikna oldum.

Yukarıdaki parçaya göre dışarıdan gelen sesin bir attan gelip gelmediği hangi ölçüte göre doğrulanmıştır?

A) Apaçıklık B) Tutarlılık C) Tümel Uzlaşım
D) Uygunluk E) Yararlılık
Cevap: C

2. Doğuştan bir bilginin var olduğunu savunamam çünkü sahip olduğumuz bilgilerin hepsi, hayata başlamamızla oluşur. Bunu da şöyle açıklayayım sizlere: “Yaşamında hiç soba görmeyen bir insan, sobanın yanar hâldeyken ona dokunulmaması gerektiği bilgisine doğuştan sahip midir? Bence değildir. Daha önce soba nedir bilmeyen bir insan, soba yanarken ona dokunul- maması gerektiği bilgisini tecrübe ettikten sonra edinecektir.

Bu örnek aşağıdaki yargılardan hangisini destekler?

A) Felsefe, bilginin pratik yanıyla ilgilenir.
B) Felsefe, varlığa bütüncül olarak yaklaşır.
C) Felsefi bir yorum, gerekçelendirilerek dile getirilir.
D) Üzerinde şüpheye gerek duyulacak hiçbir bilgi yoktur.
E) Felsefede mutlak hakikatlere sorgulayıcı bir bakış açısıyla ulaşılabilir.
Cevap: C

3. İtalya’da Rönesans Dönemi’ne ait mimari eserlerin olduğu bir sokağa girmiştik. Rehber, önünde durduğumuz binanın şaşırtıcı debdebesinden bahsediyordu. Fakat arkadaşım rehberin ne demek istediğini anlamamıştı. Çünkü rehber “debdebe” kelimesini arkadaşımın bildiğinden farklı bir anlamda kullanmıştı. Ben bu kelimenin asıl anlamını bilmiyorum.

Rehberin kullandığı “debdebe” kelimesinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çirkin B) Düzenli C) Gösterişli
D) İlginç E) Karmaşık
Cevap: C

4. Aşağıdakilerden hangisi bir önermedir?

A) 2+2 B) Hey! C) Kapıyı kapat.
D) Sana yardım edeyim mi?
E) Üçgenin iç açılarının toplamı 180 derecedir.
Cevap: E

5. Aristoteles’e göre dil, düşüncenin elbisesidir. Bu yaklaşıma göre dil ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Dilde bireysel düşünceler önemlidir.
B) Sosyalleşmenin bir aracı olarak dil ortaya çıkmıştır.
C) Dil ile düşüncede yansıtılan varlıklar sembolleştirilir.
D) İnsanı diğer canlılardan farklı kılan, dili anlaması ve kullanmasıdır.
E) Çeşitli dillerin oluşu, toplumların düşünce tarzlarındaki farklılığı yansıtır.
Cevap: C

6. Yeni tanıştığımız insanlara çoğu zaman isminden ziyade memleketini soruyoruz. Geçenlerde bununla ilgili tuhaf bir durum yaşadım ben de. Arkadaşlarımla otururken benden yaşça büyük biri ile sohbet etme imkânım oldu. Sohbet gayet güzel gidiyordu, alışık olduk üzere bana memleketimi sordu ve ben de cevapladım. Sonrasında sohbetin daha da samimi bir hâle geldiğini gördüm çünkü karşımdaki, daha önce benim hemşehrim olan insanlardan güzel şeyler tecrübe ettiğini ve bizim köyümüzün iyi insanlardan oluştuğunu söyledi.

Bu hikâye aşağıdakilerden hangisini örneklendirmektedir?

A) Analoji B) Çelişiklik C) Temellendirme
D) Tümdengelim E) Tümevarım
Cevap: E

7. İki tane spor ayakkabınız olduğunu düşünün. Arkadaşlarınızla birlikte bir alışveriş merkezine gidiyorsunuz, vitrinde görüp beğendiğiniz ayakkabıya ihtiyacınız olduğunu söylüyorsunuz. Peki, bu durumda bir yanlış anlayış ortaya çıkmıyor mu? İki tane ayakkabınız varken üçüncü ayakkabıyı alma isteğiniz bir ihtiyaç mı yoksa bir istek mi? Eğer ihtiyaçsa arkadaşlarınızın bu durumda kafalarının karışacağı kesin.

Bu parçada asıl vurgulanan aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yanlış kavramlar, bilinçsizce kullanılır.
B) Temelsiz fikirler, kişiyi toplumsal yaşamdan koparır.
C) Bir düşüncenin sağlamlığı, akla dayanmasına bağlıdır.
D) Kavramların yanlış kullanımı, anlam karmaşasına sebep olur.
E) Kavramların yanlış kullanımı, bireyi mantıksal hatalara yöneltir.
Cevap: E

8. Bir doğruluk değeri alan yani doğrulanabilen ya da yanlışlanabilen yargılara önerme denir. Burada unutulmaması gereken şey, her önermenin cümle olduğu hâlde her cümlenin önerme olamayacağıdır. Çünkü her cümle bir yargı bildirme mecburiyetinde değildir.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi bir yargı bildirmektedir?

A) Yolunuz açık olsun. B) Arabasını tamire getirdi.
C) Keşke babam yanımda olsa.
D) Sen de benimle gelir miydin?
E) Sözümü kesmeden beni dinlemeni istiyorum.
Cevap: B

9. Varlıklar, dil sayesinde isimlendirilerek bilinir ve düşünsel süreçlerimizin somut hâle gelmesi de kavramlar aracılığı ile gerçekleşir. Biz, dilimizdeki kavramlarla çevremizi tanır ve anlamlandırırız, bu kavramlaştırma süreciyle birlikte düşündüklerimizi başkalarıyla da paylaşmış oluruz.

Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisi çıkarılamaz?

A) Olup biten her şey, dil ile algılanır.
B) Dil ile düşünce arasındaki bağ, yadsınamaz.
C) Dil olmadan dış dünya, kavramsallaştıramaz.
D) Düşünme sürecinde dil ile nesneler adlandırılır.
E) Düşünceler, dil sayesinde daha fazla bireye hitap eder.
Cevap: A

10. Aşağıdakilerden hangisi, doğru bilginin kaynağında deney ve aklın sentezi olduğu iddiasını savunan felsefi yaklaşımdır?

A) Empirizm B) Entüisyonizm C) Kritisizm
D) Pozitivizm E) Rasyonalizm
Cevap: C