10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 258-259-260 Cevapları Meb Yayınları

8. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları

1-4. soruları aşağıdaki haber metnine göre cevaplayınız.

1. Metinde ters piramit tekniğinin bölümlerini belirleyiniz.

– Başlık: Cezası 42 bin TL, bu laleleri koparan yandı.

– Özetleyici giriş: İtecik Dağı’nın 1200 metre yüksekliğindeki zirvesinde açan laleleri korumak için sert tedbirler alınıyor. Binlerde lira ceza kesiliyor ve koparanların varsa araçlarına el konuluyor.

– Ayrıntılar: İtecik lalesi, korunamaması yönüyle başka lalelere benzetiliyor ve yok olma tehlikesi altında. Bu lale türü 16 ekiple korunuyor. Laleyle ilgili bir inanca yer veriliyor. Yöre halkının bu lalelere çok önem verdiği söyleniyor. Çiçeklerin gece gündüz korunduğu ifade ediliyor.

– Geçmiş hakkında bilgi: İki yıl önce söz konusu lalenin tohumu olan soğanların bilinçsizce söküldüğü belirtiliyor.

– Sonuç: Lalenin soğanının alınması ve taşınması durumunda uygulanacak cezalar açıklanıyor.

2. Haberi 5N 1K kuralına göre değerlendirerek unsurlarını aşağıdaki tabloya yazınız.

Ne: İtecik lalesinin korunması ve yasaklara uyulmaması durumunda uygulanacak cezalar
Nerede: İtecik Dağı, Uşak
Ne zaman: Haberde net bir zaman geçmiyor, gazetede çıktığı tarihle tespit edilebilir ancak “son iki yıldır” şeklinde bir zaman ifadesi de yer almaktadır.
Nasıl: Kurulan 16 ekiple korunarak
Neden: Yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmasın diye.
Kim: Uşak Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürü Hüseyin Tekin, Uşak halkı, yasaklara uymayan kişiler

3. Metinde anlamına, yapısına, yükleminin yerine ve türüne göre cümle çeşitlerine birer örnek bularak bunların metindeki işlevlerini belirleyiniz.

Anlamına göre:

• Olumlu: İtecik Dağı’nın 1200 metre yüksekliğindeki zirvesinde açan laleleri korumak için sert tedbirler alınıyor.
• Olumsuz: Metinde olumsuz cümle yoktur.
• Soru: Metinde soru cümlesi yoktur.

Yapısına göre:

• Basit: Çiçek dalında ve toprağında güzeldir.
• Sıralı: Biz de halkımızın bu hassasiyetini göz önüne alarak gece gündüz bu çiçeklerin gelişimini kontrol ediyor, doğal ortamdan sökülmesine engel oluyoruz.
• Bağlı: Binlerce lira ceza kesiliyor ve koparanların varsa araçlarına el konuluyor.
• Birleşik: İtecik Dağı’nın 1200 metre yüksekliğindeki zirvesinde açan laleleri korumak için sert tedbirler alınıyor.

Yüklemin yerine göre:

• Kurallı: İtecik lalesi şakayık çiçeği olarak da biliniyor.
• Devrik: Metinde devrik cümle yoktur.

Yüklemin türüne göre:

• Fiil: İtecik lalesi, bu yıl da zirveyi kırmızıya boyadı.
• İsim: Çiçek dalında ve toprağında güzeldir.

4. Metindeki noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.

Metindeki noktalama işaretleri genellikle aşağıdaki amaçlarla kullanılmıştır:

• Nokta (.), cümlelerin sonunda kullanılarak tamamlanan düşünceleri ve ifadeleri belirtir.
• Virgül (,), cümle içindeki öğeleri ayırmak, okumada duraklama sağlamak ve cümle içindeki farklı bölümlerin daha iyi anlaşılmasını sağlamak için kullanılır.
• Tırnak işaretleri (“ ”), doğrudan alıntılanan ifadeleri veya konuşmaları belirtmek için kullanılır.
• Parantez (()), genellikle ek bilgi vermek veya bir açıklama yapmak için cümlenin içine yerleştirilir.
• İki nokta üst üste (:), bir açıklamanın, listelenen öğelerin veya örneklerin geleceğini işaret eder.
• Büyük harfler, cümle başlarında, özel isimlerde ve bazı önemli kelimelerin başında kullanılarak dikkat çekilmesi amaçlanır.

5. Aşağıdakilerden hangisi ters piramit tekniğine göre düzenlenmiş bir haberin özelliklerinden değildir?

A) Özetleyici giriş yapılması
B) Detay bilgilere yer verilmemesi
C) En önemli bilgiden başlanması
D) Kronolojik sıraya önem verilmemesi
E) En dikkat çeken özelliğin başlık olması
Cevap: B

6. Aşağıdakilerden hangisi haber metni türünün özelliklerinden biridir?

A) Anlatılanların kurguya dayanması
B) Ayrıntılara yer verilmemesi
C) Öğretici yanının bulunmaması
D) Mizahi bir anlatım tutumu sergilenmesi
E) Hedef kitleye göre hazırlanması
Cevap: E

7.
I. Gazetelerin ilk sayfasına iri puntolarla konulan başlık.
II. Gazete, dergi, kitap vb. yayınlarda sayfanın yukarıdan aşağıya doğru ayrılmış olduğu dar bölümlerden her biri, kolon.
III. Gazetelerin birinci sayfasındaki logonun üzerinde kullanılan başlık.
IV. Özel veya resmî kurum, kuruluş veya yetkili kişilerce herhangi bir durumla ilgili olarak süreli veya süresiz yayımlanan duyuru.
Aşağıdaki terimlerden hangisinin tanımı yukarıda verilmemiştir?

A) Manşet B) Sürmanşet C) Tiraj D) Bülten E) Sütun
Cevap: C

8.
I. Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur. (Ünlem İşareti)
II. Özne olarak kullanıldıklarında bu, şu, o zamirlerinden sonra konur. (Virgül)
III. Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur. (İki Nokta)
IV. Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur. (Kısa Çizgi)
V. Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır. (Yay Ayraç)
Yukarıdaki açıklamalardan hangisi ayraç içinde verilen noktalama işaretiyle uyuşmamaktadır?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Cevap: C

9. (I) Bana bu imkanlar sağlandı. (II) Türkiye’de üniversitede okurken, orada gördüğüm eğitim, buradaki üniversitelerin seviyesindeydi. (III) Türkiye bizlere çok güzel eğitim sağlıyor. (IV) Bunu Amerika’da yapamazsınız. (V) O bakımdan ben bu ödülü memleketime ve Cumhuriyet devrinin başlattığı eğitime borçluyum. Bu parçada numaralanmış cümlelerden hangisi, anlamına göre diğerlerinden farklı türdedir?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Cevap: D

10. Aşağıda verilen tanılayıcı dallanmış ağaçtaki bilgilerden bazısı doğru, bazısı yanlıştır. İlk ifadeden başlayıp, cevap oklarını takip ederek doğru çıkışa ulaşınız.

Haberde, bilinen bir zaman dilimine ait olay ve olgulara yer verilir. (D)
“Solomon adalarından beşinin 20. yüzyılın ortasından beri kayıp olduğu anlaşılmıştı.” cümlesi birleşik, kurallı, olumlu bir fiil cümlesidir. (D)
Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret tırnak içinde kalır. (Y)
2. Çıkış