10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 195-196 Cevapları Öğün Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Metinden alınmış aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili kelimelerin anlamını metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahmininizi kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.

Suat, ara sıra gözlerini dikişinden kaldırıp yeşil köpüklü denizde beyaz yelkeniyle uçan kotraya bakıyordu. Dalgın, yalnız, meşguldü. Kalbi sürekli bir heyacan ile onu işini bırakıp gözleriyle sandalı izlemek ve aramaya yöneltiyordu. Süreyya’nın verdiği güvenceye rağmen şiddetli rüzgârlarda teknenin devrileceğinden korkuyordu.

• dikiş: Giysi dikme işi, terzilik.
• yelken: Rüzgâr gücünden yararlanarak geniş bir yüzey oluşturacak biçimde yan yana dikilen ve teknenin direğine uygun bir biçimde takılarak onu hareket ettiren kumaş veya şeritlerin tümü.
• kotra: Çoğunlukla bir direkli, randası olan, ince gövdeli yelkenli.
• yöneltmek: Yüzünü belli bir yöne doğru çevirmek…
• güvence: Alınan sorumluluğa karşı olarak ortaya konulan şey, teminat, garanti.

2. Okuduğunuz metnin temasını ve konusunu belirleyiniz.

Konusu: Evli bir kadın ile evlerine sık sık misafir gelen yakın bir aile dostu arasında geçen yasak aşk ve bu aşk uğruna yaşanan sıkıntılardır.

Romanın teması: “yasak aşk”tır.

3. Okuduğunuz metinde olayların akışını yönlendiren temel çatışmayı ve ona bağlı fiziksel, psikolojik ve kültürel çatışmaları belirtiniz.
Cevap: Hayal-hakikat çatışması, yasak aşk-evlilik ahlakı çatışması, Necip’in içsel çatışmaları, Suat ile Süreyya arasındaki çatışmalar gibi pek çok çatışma unsuru vardır.

4. Olay örgüsünün, birbiriyle hiç ilgisi olmayan olayların rastgele veya peş peşe sıralanması değil, birden fazla olayın sebep-sonuç içinde organik bir bütün oluşturması bilgisinden hareketle okuduğunuz metnin olay örgüsünü belirleyiniz.
Cevap: Suat’ın denize kotrayla açılan kocasını Süreyya’yı izlemesi, Necip’in yalıya gelmesi ve Suat’ın buna sevinmesi.

5. Metnin kahramanlarının fiziksel, psikolojik özellikleri ve toplumsal statülerinin olayların akışına etkisini belirterek bu kahramanların tip mi, karakter mi olduğunu açıklayınız.
Suat: Fizikî , sosyal ve psikolojik özellikleriyle “tip” özelliği göstermektedir. Süreyya’nın karısıdır. Necip’in yasak aşkıdır. Genç, güzel, zeki, kültürlü, ince, hassas ruhlu bir kadındır. Kocasını mutlu etmek için bütün maddî ve manevî imkanlarını kullanır. Beş yıllık bir geçmişi olan bu evliliğin sadece şekilden ibaret olduğunu gerçekte evliliğin temeli sayılan hiçbir sevgi, heyecan ve ortak zevk anlayışlarının olmadığını anlar.

Süreyya: Suad’ın kocasıdır. Suad’la beş yıldır evli olan Süreyya; karısına âşık , kotra v e sandalla günlerini denizde geçirmekte n hoşlanan birisidir . Biraz çocuksu bir kişiliğe sahiptir, duyarlıdır, saftır… Karısının onu aldatacağı aklına hiç gelmez.

Necip: Süreyya’nın akrabasıdır. Genç, yakışıklı, iyi eğitim görmüş bir karakterdir. Kadınlara güvenmeyen, evlilikten aşırı derecede korkan birisiyken Süreyya-Suad ilişkisine büyük bir hayranlık duyar. Müziğe karşı duydukları yakın ilgi onları yakınlaştırır. Necib bir süre sonra bu çok beğendiği kadına aşık olur. Evinin kapılarını kendisine açmış olan dostunun karısına aşık olduğu için günlerce vicdan azabı çeker pişmanlık duyar.

6. Okuduğunuz metnin anlatıcısını ve bakış açısını belirleyerek hikâyenin anlatımına katkısını açıklayınız.
Cevap: Anlatıcı hakim anlatıcı, ilahi bakış açısı.

7. Okuduğunuz metinde kullanılan anlatım biçimlerini ve tekniklerini tespit ederek metindeki işlevlerini belirtiniz.

Anlatım biçimleri: Öyküleyici, betimleyici anlatım
Anlatı teknikleri: diyalog, özetleme, iç çözümleme vb. teknikler

8. Herhangi bir propaganda amacı gütmeden Servetifünun Dönemi’nin ağır üslubuyla yazılmıştır. Fakat diğer Servetifünun edebiyatçılarından daha sadedir. Bu bilgilerden hareketle okuduğunuz metni de dikkate alarak yazarın dil ve üslup özelliklerini belirtiniz.
Cevap: Eylül’e bir bakıma betimleme romanı da diyebiliriz. Daha çok ruh betimlemeleriyle çevre betimlemeleri vardır. Bu nedenle olay betimlemeleri değil ruhsal çözümlemeler ön plandadır.

9. Okuduğunuz metni; bağlı olduğu edebî dönem, akım, gelenek, topluluk açısından değerlendiriniz. Metinde görülen edebî, felsefi, estetik anlayışın metne yansımalarını yorumlayınız.
Cevap: Eylül romanında ağırlıklı olarak realizm akımının etkileri görülür. Yazar, kahramanların ruhsal betimlemelerini olduğu gibi kağıda aktarmıştır. Daha çok ruhsal çözümlemeler ve çevre betimlemeleri vardır. Dil ve üslupta Servetifünun Dönemi’nin ağır üslup özellikleri görülür.

10. Okuduğunuz metindeki açık ve örtük iletileri bulunuz. Metinle ilgili tespitlerinizi, eleştirilerinizi, güncellemelerinizi ve beğeninizi metne dayanarak ifade ediniz.
Cevap: Eylül, insanların ruh hallerini başarılı biçimde okuyucuya aktaran psikolojik bir romandır. Kuvvetli tasvirleri, güzel , canlı v e sürükleyici üslûbu ile edebiyatımızda önemli bir edebi eser niteliği taşır.

11. Okuduğunuz metni ve yazarın biyografisini de dikkate alarak yazar ile metin arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
Cevap: Mehmet Rauf’un en önemli eseri olan Eylül; edebiyatımızın ilk psikolojik romanı olması yönüyle özel bir öneme sahiptir. Bu yalın aşk romanında yazar, kahramanların ruhsal durumlarını oldukça başarılı biçimde yansıtmıştır.

12. Sevgi, yöneldiği hedefe (Allah sevgisi, vatan sevgisi, ebeveyne duyulan sevgi vb.) ve biçimlerine bağlı olarak büyük bir çeşitlilik göstermektedir. Buna göre sevginin temelini oluşturan unsurlar sizce nelerdir? Belirtiniz.
Cevap: Paylaşmak, sadakat, güven, saygı, dürüstlük vb.

13. Servetifünun Dönemi roman sanatçılarını ve eserlerini defterinize yazınız.

Halit Ziya Uşaklıgil Romanları

• Nemide
• Bir Ölünün Defteri
• Ferdi ve Şürekası
• Mai ve Siyah
• Aşk-ı Memnu
• Kırık Hayatlar
• Sefile

Mehmet Rauf Romanları

• Eylül
• Ferda-i Garam
• Karanfil ve Yasemin
• Genç Kız kalbi
• Son Yıldız

Hüseyin Cahit Yalçın Romanları

• Hayal İçinde
• Nadide

Servetifünun Romanının Özellikleri Maddeler Halinde

1. Servetifünun romanı realizm ve natüralizmin etkisindedirler.
2. Sanatçılar, çevre ve siyasi ortamın etkisiyle toplumsal konulara çok az yer vermiş, daha çok bireysel konuları işlemişlerdir.
3. Romanlardaki olayların geçtiği yer genellikle İstanbul’dur. Olayların kahramanları aydın kesimden seçilmiştir.
4. Teknik bakımdan sağlam, Batı standartlarına uygun ilk roman örnekleri bu dönemde verilmiştir. Yazarlar Tanzimat Edebiyatı’nda görüldüğü gibi olayın akışını kesip okura bilgi vermez, eserlerinde kişiliklerini yansıtmazlar.
5. Yaptıkları betimlemeler gözleme dayanır, nesneldir.
6. Servetifünun romancıları ele aldıkları kahramanların daha çok ruhsal yönlerini incelemiş, çevre betimlemeleri yaparak çevre ile kahramanların ruhsal durumları arasında ilgi kurmuşlardır.
7. Romanlardaki dil ağırdır. Arapça-Farsça sözcükler o güne kadar bilinmeyen tamlamalar çokça kullanılmıştır. Hikayelerdeki dil ise romana nazaran daha sadedir.
8. Anlatım süslüdür. Kahramanlar okumuş, seçkin, sanatsever, alafranga ve rahat kişilerdir.
9. Türk dilinin kurallarına, söz dizimine uyulmamış, yeni anlatım imkanları aranmıştır. Bu sebeple devrik, eksiltili cümlelere yer verilmiştir.

Okuduğunuz metni, Nikolay GogoPun Ölü Canlar adlı romanından alman metinle dil ve anlatım yönünden karşılaştırınız.
Cevap: Her iki metin de realist bir bakış açısıyla yazılmıştır. Gogol, eserde Rusya’daki günlük yaşamı en ince ayrıntısına kadar betimlerken Mehmet Rauf da Eylül’de ruhsal betimlemelere ve çevre tasvirlerine önem vermiştir. Her iki romanda da gerçekçi bir tutum ve canlı ve akıcı bir üslıp görülmektedir.