10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 168-169 Cevapları Meb Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Felâtun Bey ile Râkım Efendi adlı metnin tema ve konusunu belirleyiniz.
Cevap: Romanın teması yanlış Batılılaşma, konusu Batılılaşmayı sadece şekilden ibaret gören, mirasyedi bir tip olan Felatun Bey’le değerlerine bağlı, çalışkan Rakım Efendi’nin yaşadıklarıdır.

2. Metinde yazar temayı belirgin kılmak için kişilerin hangi karşıtlıklarından yararlanmıştır? Açıklayınız.
Cevap: Felatun Bey’in tembelliği, yanlış Batılılaşması, tembelliği, savurganlığı, yarı bilgili olması karşısında Rakım Efendi’nin çalışkanlığı, Batılı değerleri doğru özümsemesi, çalışkanlığı, tutumluluğu ve hemen her konuda bilgili olmasından yararlanılmıştır.

3. Metnin olay örgüsünü belirleyiniz.

Felâtun Bey ile Râkım Efendi olay örgüsü:

• Felatun Bey’le Rakım Efendi’nin Ziklas ailesinin evinde karşılaşmaları.
• Birbirleriyle sohbet etmeleri
• Felatun Bey’in alfabeyle ilgili yanlış bilgilerini Rakım Efendi’nin düzeltmesi.
• Felatun Bey’in oradan kaçarcasına ayrılması.
• Rakım Efendi’nin haftada bir dersin az olduğunun söyleyip dersi artırma konusunda anlaşmaları.
• Felatun’un babası öldükten sonra kalan mirası har vurup harman savurması. Polini’ye para kaptırması.
• Felatun Bey’in Cezayir’e gitmesi.
• Rakım Efendi’nin Canan’la evlenmesi

4. Metinde zaman ve mekân unsurlarının özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Metinde zaman 19.yüzyıldır. Mekân İstanbul’dur.

5. Metindeki dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Metin Tanzimat 1. dönemde yazılmıştır ve bundan dolayı sade ve anlaşılırdır. Yer yer anlatma, yer yer de diyaloglar kullanılmıştır. Üçüncü kişili anlatım ve ilahi bakış açısı kullanılmıştır.

6. Metni bağlı olduğu edebî dönem ve akım açısından değerlendiriniz.
Cevap: Metin Tanzimat 1. döneme aittir ve romantizm etkisinde yazılmıştır. Bundan dolayı toplumsal bir konu olan yanlış Batılılaşma işlenmiştir. Tanzimat 2. döneme göre daha anlaşılır bir dil kullanılmıştır. Romantizm etkisiyle dilde mükemmellik amaçlanmamıştır. Yazar eserde kişiliğini ortaya koymuştur.

7. Metinde, metnin yazıldığı dönemin gerçekliğini yansıtan sosyal ve tarihî unsurları belirleyiniz.
Cevap: Metnin yazıldığı dönem Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesini takip eden zaman dilimidir. Bu dönemde ortaya Batı özentisi, onlar gibi giyinip onlar gibi konuşmaya, yaşamaya çalışan tipler türemiştir ve bu, Felatun Bey’le temsil edilmiştir. O dönemde kullanılan Arap alfabesi romanda kendisini gösterir. O dönemin bir gerçeği olan cariyelik de romanda kendisine yer bulmuştur.

8. Metni Sefiller adlı metinle aşağıdaki tabloda verilen özellikler açısından karşılaştırınız.

1. Etkinlik

a. Felâtun Bey ile Râkım Efendi adlı metinde hangi anlatıcı ve bakış açısı kullanılmıştır?
Cevap: Üçüncü kişili anlatım ve ilahi bakış açısı kullanılmıştır.

b. Metinde kullanılan bakış açısı anlatımı ne şekilde etkilemiştir? Tartışınız.
Cevap: İlahi bakış açısı ile okuyucu olayların öncesi ile bilgi sahibi olabilmektedir. Kahramanların iç dünyalarına da hâkim olabilmektedir.

2. Etkinlik

a. Felâtun Bey ile Râkım Efendi adlı metindeki temel çatışmayı belirleyiniz.
Cevap: Metindeki temel çatışma Doğu-Batı çatışmasıdır.

b. Yazarın bu çatışmayı nasıl somutlaştırdığını metinden örnekleyiniz.
Cevap: Yazar bu çatışmayı Batı’yı temsilen (yanlış Batılılaşan) Felatun Bey ve Doğu’yu temsil eden Rakım Efendi (Aslında Batı’ya karşı değildir, güzel yönlerini almıştır.) ile somutlaştırmıştır.

Temel çatışma: Doğu-Batı çatışması

Metinden örnekler:

• – Felatun Bey’in işe gitmeyip Batılı eğlence yerlerinde zaman geçirmesi.
• – Felatun Bey’in kıt bir Fransızcası olması, sürekli Batı tarzı kıyafetler alması. Rakım Efendi’nin çeviri yapma derecesinde Fransızca bilmesi.
• – Felatun Bey’in cahilliğine karşı Rakım Efendi’nin kendisini pek çok alanda geliştirmesi.
• – Felatun Bey’in Mister Ziklas’ın evinde özellikle İngilizce konuşması.
• – Felatun Bey’in babadan kalan mirası savurganlıkla tüketmesi, Polini’nin Felatun Bey’in her şeyini kaybetmesine neden olması.

3. Etkinlik

a. Felâtun Bey ile Râkım Efendi adlı romanla ilgili eleştiri yazıları bulup okuyunuz.

Felâtun Bey ile Râkım Efendi Eleştiri yazısı:

Yazar, eserini yazdığı dönemde, edebiyattan anlamayanların çokluğu sebebiyle halkın geneline hitap ederek onları aydınlatmaya, onların dertlerine tercüman olmaya çalıştığını belirtir.

O dönemde halkın anlayabileceği sade bir dilin kullanımı, konu olarak Batılılaşmanın yanlış anlaşılması, mirasyedilik ve dönemin sosyal yaşamı, yazarın araya girerek yorumlarda bulunması ve fikirlerini açıkça söylemesi eserin dikkat çeken özellikleridir.

Tanzimat dönemi romanının özelliklerini, dönemin sosyal ve ekonomik yapısını yansıtması bakımından eser, Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir.

b. Bu eleştiri yazılarından edindiğiniz bilgi ve yorumları sınıfta paylaşınız.
Cevap: Bu eleştiri yazısını sınıfta okuyabilirsiniz.