10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 122-123 Cevapları Öğün Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Koşmaların bir kısmı aşk, hasret, ayrılık, doğa sevgisi gibi lirik konuları işler. Siz de okuduğunuz koşmanın konusunu ve temasını belirleyiniz.
Cevap: Milli, manevi değerler vatan sevgisi, vatan için çalışmak, şehit olmak, bayrak vb.

2. Hece ölçüsünün on bir heceli kalıbıyla söylenen, 6+5 ya da 4+4+3 duraklı olabilen ve özel bir kafiye örgüsü bulunan koşmanın ahenk unsurlarını belirleyerek bunların şiire katkısını açıklayınız.
Cevap: Şiir halk şiiri geleneğini yansıtıyor. Koşmadaki ahenk unsurları kafiye, redif, hece ölçüsü, aliterasyon ve asonanslardır. Bu unsurlar şiiri ahenkli ve estetik hale getiriyor.

Ahenk Unsurları:
Ölçüsü:11’li hece ölçüsü
Kafiye Örgüsü: aaab/cccb/dddb/eeeb/fffb (düz kafiye örgüsü)
Kafiye ve Redifleri:
1. dörtlük:
–duyanlar
–benimseyerek
–uyanlar
–gerek
“uyanlar” tunç kafiye
“erek” zengin kafiye
2. dörtlük
–vatan
–kan
–yatan
–diyerek
“an” tam kafiye
3.dörtlük:
–kafa
–safa
–tarafa
–severek
“afa” zengin kafiye
4. dörtlük:
–mesut
–tut
–okut
–gerek

“ut” tam kafiye

3. Okuduğunuz şiirin nazım biçimini ve nazım türünü tespit ediniz.

Nazım Biçimi: Koşma
Nazım Birimi: Dörtlük

4. Okuduğunuz şiirdeki edebî sanatları belirleyerek bunların anlama katkısını değerlendiriniz.
Cevap: Aşık Veysel’in koşması söz sanatları açısından çok zengin ve imgeli bir şiir değildir. Koşmadaki edebi sanatlar şöyledir:

“Vatan aşkı ile çalışan kafa” dizesinde “kafa” sözcüğüyle ad aktarması vardır.
Vatan bizim, ülke bizim, el bizim
Emin ol ki her çalışan kol bizim
Ayyıldızlı bayrak bizim, mal bizim dizelerinde “bizim” kelimeleri tekrar edilerek tekrir sanatı yapılmıştır.
Tenasüp: Vatan, hudut boyu, şehit gibi anlamca yakın kelimeler bir arada kullanılmıştır.

5. Okuduğunuz şiirdeki söyleyici ile hitap edilen kişi/varlık arasındaki ilişkiyi belirleyiniz.

• Cevap: Söyleyici vatanını çok seven, vatanı için çalışan, okumaya önem veren biridir.

6. Okuduğunuz şiirde, şiirin yazıldığı dönemin gerçekliğini yansıtan unsurları bularak şiirdeki millî, manevi ve evrensel değerler ile sosyal, siyasi ve tarihî öğeleri belirleyiniz.
Cevap: Milli, manevi değerler vatan sevgisi, vatan için çalışmak, şehit olmak, bayrak vb

7. Okuduğunuz şiirin, bağlı olduğu edebî dönem, akım, gelenek ve topluluğu tespit ediniz. Şiirde görülen edebî, felsefi, estetik anlayışı da dikkate alarak şiirde edebiyat, sanat ve fikir akımlarının/anlayışlarının yansımalarını değerlendiriniz.
Cevap: Halk şiiri geleneğinin 20. yüzyıldaki en önemli temsilcilerinden biri de Aşık Veysel’dir. Görme yetisini yitirmiş olan şair, sazıyla sözüyle bu toprakları, halkın yaşamını, sevinç ve üzüntülerini yürekten dillendirmiş büyük ve yüce bir ozandır.Şiir halk şiiri geleneğini yansıtıyor.

8. Bir şiiri doğru yorumlayabilmemiz için şairin hayatını, edebî kişiliğini iyi bilmemiz ve şiir üzerinde doğru düşünebilmemiz gerekir. Bu hatırlatmadan hareketle okuduğunuz şiirdeki iletileri belirleyerek şiiri yorumlayınız.

Vatan sevgisini duyanlar doğrulukla çalışır.
Atalarımız vatan için canını vermişlerdir.
Vatan aşkı ile çalışanlar yükselir.
İnsan olmak için okumak gerek.
Bu vatan hepimizin

9. Okuduğunuz şiirin, bağlı olduğu edebî dönem, akım, gelenek ve topluluğu dikkate alarak şairin biyografisinden hareketle şair ile şiir arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
Cevap: Türk halk ozanlarının son temsilcilerinden olan Aşık Veysel bu şiirinde vatan sevgisini sade, yalın bir dille ifade etmiştir. Koşma, Aşık Veysel’in hayat ve sanat anlayışını yansıtıyor.

Türk halk edebiyatında doğa, aşk, ve kahramanlık konulu koşmaları araştırınız. Hangilerinin sizi daha çok etkilediğini nedenleriyle aşağıya yazınız.
Cevap: Aşk konulu koşma örneği

SEN OLMASAN BEN OLMAZDIM

Sen bir aşksın ben bir Mecnun
Sen olmasan ben olmazdım
Sen bir gülsün, ben bir bülbül
Sen olmasan ben olmazdım

Kalbimde yaşarsın her an
Varım yoğum sensin inan
Kalbimdeki aziz mihman
Sen olmasan ben olmazdım

Ansızın kalbime girdin
Türlü türlü dertler verdin
Beraberce çeker derdin
Sen olmasan ben olmazdım