10. Sınıf Biryay Türk Dili ve Edebiyatı Sayfa 102-103 Cevapları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Okuduğunuz koşmada kullanılan deyimleri tespit ediniz.

Cevap: Ölümden çok çektim beter ayrılık, Sevdiğim gözüme tüter ayrılık.

2. Okuduğunuz koşmanın aşağıda verilen özelliklerini belirleyerek tabloya yazınız.

Ölçü: 11’li hece ölçüsü.
Nazım Birimi: Dörtlük.
Tema: Aşk.

3. “Ötüşür bülbüller gonca gülicek” dizesindeki edebî sanatı bulunuz.

Cevap: Kişileştirme sanatı vardır.

4. Okuduğunuz şiirde “melil melil” ikilemesinin şiirin anlamına nasıl bir katkısı olmuştur? Değerlendiriniz.

Cevap: Anlamı güçlendirmiş ve ve duyguyu pekiştirmiştir.

5. Okuduğunuz şiir hangi koşma türüne girmektedir? Açıklayınız.

Cevap: Güzelleme türüne girer. Güzelleme, Âşık edebiyatında insan ve doğa güzelliklerini işleyen koşma nazım şeklinin bir türüdür. Güzellemelerde genellikle âşık olunan kadın, kız, gelin, tabiat güzellikleri (dağ, ağaç, hayvan, çiçek vb.) gibi konular işlenir.

6. Karacaoğlan’ın “Zeyneb’im, Yol Ver Dağlar Yol Ver, Turnam, Seher Yıldızı, Nazlı Yardan Bana Bir Haber Geldi, Kömür Gözlüm” gibi yüzlerce şiiri bestelenip türkü olarak söylenmiştir. Karacaoğ- lan’ın şiirlerinin bestelenmesi bu şiirlerin hangi özelliğinden kaynaklanmaktadır? Açıklayınız.

Cevap: Karacaoğlan’ın şiirlerinin bestelenip türkü yapılması şiirlerinin sözlü geleneğe dayalı olmasından kaynaklanmaktadır.

7. Okuduğunuz koşmanın dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz. Buradan hareketle koşmanın ait olduğu edebi dönem hakkında çıkarımlarda bulununuz.

Cevap: Yalın, sade bir halk dili kullanılmıştır. Koşmalar İslamiyet öncesi sözlü edebiyat geleneği ürünü olan koşukların devamı niteliğindedir.

Aşağıdaki koşmaların türlerini tespit edip altlarına yazınız.

Eğerleyin kır atımın ikisin
Fethedeyim düşmanların hepisin
Sabah namazında Bağdat kapısın
Allah Allah deyip açtı Genç Osman
Kul Mustafa

Cevap: Koçaklama.

Nesini söyleyim canım efendim
Gayri düzen tutmaz telimiz bizim
Arzuhal eylesem deftere sığmaz
Omuzdan kesilmiş kolumuz bizim
Serdari

Cevap: Taşlama.

Yarap bu ne ölüm bu nası zulum
Ah edip de ağır başlar ağlıyor
Çiçeği burnunda solan bu gülüm
Toprağa karışan saçlar ağlıyor
Efkari

Cevap: Ağıt.

Gel dilberim kan eylenle
Seni kandan sakınırım
Doğan aydan esen yelden
Seni günden sakınırım
Âşık Ömer

Cevap: Güzelleme.

Aşağıda verilen şiirdeki isim tamlamalarını bulunuz. Bunların türünü tespit ediniz.

Kaç olta kırdım balık avında
Kaç ip kestim idam sofrasında
Kaç yılı aradan kaydırdım
Takvim hesabında
Kaç kulaç su geçtim
Kurban töreninde
Sezai Karakoç / Hızırla Kırk Saat