YÖK öğrenci hareketliliği raporunu açıkladı

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Erol Özvar, rapor için yazdığı önsözde, veriye ve kanıta dayalı politika geliştirme süreçlerinin öneminin altını çizdi.

Raporda her bir ile yönelik hareketliliği anlamak için toplam 486 Türkiye haritası oluşturuldu. Ayrıca, iller ve bölgeler arası hareketliliği göstermek için 10 kordon diyagramı, 10 çubuk grafiği, 1 güneş ışığı (sunburst) grafiği ve 22 tablo hazırlandı.

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Erol Özvar, rapor için yazdığı önsözde, veriye ve kanıta dayalı politika geliştirme süreçlerinin öneminin altını çizerek; “Üniversitelere yerleşen adayların hareketliliği, bölge ve il düzeyinde ileri görselleştirme araçları kullanılarak ilk defa analiz edilmiştir.” değerlendirmesinde bulundu. Özvar, politika süreçlerinde karar alma noktasında, kamuoyundaki veri temelli olmayan yaygın kanaatlerin yerine, veriye dayalı olarak yapılacak çalışmaların ülkemiz yükseköğretim kurumlarına, bilim insanlarına ve ilgili okuyuculara faydalı olacağını ifade etti.

Özvar, Yükseköğretime Geçişte Öğrenci Hareketliliği raporunda 2021 yılında YKS’ye başvuran 2.592.390 aday arasından bir yükseköğretim programına yerleşen 815.365 adayın, ikamet ettikleri yer ile tercih ve yerleştirme verilerinin kullanıldığını belirtti.

YÖK Başkanı Özvar, yükseköğretim kurumlarına yerleşen öğrencilerin geldikleri iller (ikametgahlar) göz önünde bulundurulduğunda, bölgeselleşme ya da yerelleşme dinamiklerinin boyutlarının raporda ortaya konulduğunu vurguladı.

Yükseköğretime Geçişte Öğrenci Hareketliliği raporunda öne çıkan bulgulardan birisi, öğrenci hareketliliği açısından ülke genelinde, il düzeyinde hem öğrenci çekme hem de öğrenci gönderme açısından önemli bir dinamizmin olmasıdır. Türkiye genelinde 24 ilin tüm illere öğrenci gönderdiği; geldikleri iller bakımından değerlendirildiğinde ise 26 ilin Türkiye’nin 81 ilinden öğrenci çekebildiği ortaya çıkmıştır. Açıköğretim hariç tüm yerleşenlerin yarısı, Marmara (% 31,1) ve İç Anadolu (% 20,6) bölgelerindeki bir yükseköğretim kurumuna yerleşmiştir.

Raporda öne çıkan bir diğer önemli bulgu ise, açıköğretim hariç yerleşen öğrencilerin dağılımı ile Türkiye nüfusunun dağılımı arasında önemli farklılıkların bulunmasıdır. Türkiye nüfusunun yaklaşık % 10’u Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ikamet etmekte iken, bir yükseköğretim kurumuna yerleşenlerin yalnızca % 4,9’u Güneydoğu Anadolu Bölgesine yerleşmiştir. Öte yandan, İç Anadolu Bölgesi, Türkiye nüfusunun yaklaşık % 15’ine ev sahipliği yaparken, bir yükseköğretim kurumuna yerleşenlerin % 20,6’sı İç Anadolu Bölgesini tercih etmiştir.

Bir yükseköğretim kurumuna yerleşenlerin ikametgâh bölgesinde kalma oranları açısından bulgular, Marmara Bölgesinin ikametgâh bölgesinde kalma açısından en yüksek, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin ise en düşük orana sahip olduğunu göstermiştir. Marmara Bölgesindeki her dört öğrenciden üçü (%73,8’i) Marmara Bölgesinde kalmayı tercih etmiştir.

İl düzeyinde değerlendirildiğinde ise İstanbul’un % 67,5 oran ile ülke genelinde kendi ikamet ettiği ilde kalma açısından en yüksek orana sahip olduğu görülmüştür.

Raporun bulguları arasında dikkat çeken bir diğer husus, Akdeniz Bölgesinde kalma oranının nispeten düşük olmasıdır.

Raporda her bir ilin kendisini önemli oranda beslediği ve bölge içi hareketliliğe neden olduğu verilere dayalı olarak ortaya konulmuştur. Bununla birlikte başta İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirlere bir yönelim olduğu dikkat çekmektedir. Ayrıca, nüfus avantajı olan büyükşehirler hem kendilerini beslemekte hem de “taşarak” çevrelerindeki illere öğrenci göndermektedir.

YÖK Başkanı Özvar, raporu hazırlayan Bekir S. Gür ve Nuri Ayaz’a teşekkür ederek, çalışmanın yükseköğretim politikalarını oluşturma sürecine destek sağlayacağının altını çizdi. Bu vesileyle, bu tür kanıta dayalı raporlamaların daha çok hazırlanılacağı, kullanılacağı ve kamuoyuyla paylaşılacağının müjdesini verdi.

Yükseköğretime Geçişte Öğrenci Hareketliliği raporunda her bir il için 6 adet olmak üzere toplam 486 harita oluşturuldu. Ayrıca, iller ve bölgeler arası hareketliliği göstermek için 10 kordon diyagramı, 10 çubuk grafiği, 1 güneş ışığı (sunburst) grafiği ve 22 tablo kullanıldı.

Not: Bu diyagramın dış çemberlerinde verilen rakamlar binli sayıları temsil etmektedir. Örneğin 120; 120 bin öğrenci anlamına gelmektedir.

Adayların ikamet ettiği ilin bulunduğu bölge ile yerleştirildiği yükseköğretim kurumunun bulunduğu bölge incelendiğinde, Marmara Bölgesinde ikamet eden yaklaşık 205 bin adayın 151 bini Marmara Bölgesine, 54 bini diğer bölgelere yerleşmiştir.

Akdeniz Bölgesinde ikamet eden yaklaşık 94 bin adayın 41 bini Akdeniz Bölgesine, 53 bini diğer Bölgelere yerleşmiştir.

Doğu Anadolu Bölgesinde ikamet eden yaklaşık 55 bin adayın 30 bini Doğu Anadolu Bölgesine, 25 bini diğer bölgelere yerleşmiştir.

Ege Bölgesinde ikamet eden yaklaşık 76 bin adayın 43 bini Ege Bölgesine, 33 bini diğer bölgelere yerleşmiştir.

Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ikamet eden yaklaşık 73 bin adayın 28 bini Günedoğu Anadolu Bölgesine, 45 bini diğer bölgelere yerleşmiştir.

İç Anadolu Bölgesinde ikamet eden yaklaşık 119 bin adayın 80 bini İç Anadolu Bölgesine, 39 bini diğer bölgelere yerleşmiştir.

Karadeniz Bölgesinde ikamet eden yaklaşık 67 bin adayın 36 bini Karadeniz Bölgesine, 31 bini diğer bölgelere yerleşmiştir.

Yükseköğretime Geçişte Öğrenci Hareketliliği Raporu için tıklayınız​.