Ünsüz benzeşmesi örnekleri

Ses olayları kelimelerin yapısında da meydana gelebilir. Ses bilgisi bakımından kelimede anlam konusunun iyi anlaşılması ve öğrenilmesi gerekir. Türkçedeki sesli harflerin uyumu yazarken ve konuşurken bazı değişikliklerin kurallara bağlı olarak gerçekleşmesini sağlar. Benzeşme, kaynaşma, yumuşama, düşme gibi olaylar sesli harflerin ve sessiz harflerin özelliklerine göre değişiklik göstermekte ve kelime yapısının değişmesinde etkin rol oynamaktadır. Ünsüz benzeşmesi sert ünsüzlerle biten bir kelimenin sonuna yumuşak ünsüzlerle başlayan bir ek geldiğinde ek başındaki ünsüzün sertleşmesi anlamına gelir.

Önemli : f, h, s, ç, ş, p, t, k ünsüzlerini aklınızda tutabilmek için Fıstıkçı Şahap yöntemini kullanabilirsiniz. Fıstıkçı Şahap kelimesinde ünlüleri çıkarırsak geriye kalan ünsüzler ünsüz sertleşmesine neden olan ünsüzlerdir.
Bir sözcük sert bir ünsüzle bitiyor ve o sözcüğe ünsüzle başlayan bir ek geliyorsa, ekin başındaki ünsüz sertleşir. Buna ünsüz benzeşmesi denir. Elbette bu benzeşme sert ve yumuşak şekli olan seslerde söz konusudur. Bu özelliği dört seste görüyoruz; p - b, ç - c , t - d, ğ - g

Şimdi bu kuralı örneklendirelim:
“Kitap” sözcüğünün sonundaki “p” sesi serttir. Bu sözcüğe biz “-de” hal ekini getirirsek “kitapda” sözü oluşur. Bu durumda ekin başındaki “d” sesi yumuşak olduğundan sözcükte ünsüz benzeşmesine aykırı bir durum görülür. Kurala uyulması için, “d” sesi sertleşmelidir. Bunun serti ise, yukarıda göstermiştik, “t” dir. Dolayısıyla sözcük, “kitapta” olacaktır.

Ünsüz benzeşmesine örnekler şu şekildedir:

• yavaş-ca > yavaşça
• unut-gan > unutkan
• ırmak-dan > ırmaktan
• bit-gi > bitki
• kılıç-dar > kılıçtar
• sandık-cı > sandıkçı
• sokak-da > sokakta
• yatak-da > yatakta
• konuş-du > konuştu
• yarış-dı > yarıştı

Ünsüz Benzeşmesine Örnek Kelimeler (30 Tane)

• 2013 –de → 2013’te
• Aç –dır → açtır
• Ağaç –dan → Ağaçtan
• As –gı → askı
• Ayak –da → ayakta
• Biç –di → biçti
• Coş –gu → coşku
• Çalış –gan → çalışkan
• Çift –ci → çiftçi
• Dolap –da → dolapta
• Güneş –den → güneşten
• Hafif –dir → hafiftir
• Heves –den → hevesten
• Irmak –dan → ırmaktan
• Kalk –dı → kalktı
• Kat –gı → katkı
• Kebap –cı → kebapçı
• Kes –gin → keskin
• Merak –dan → meraktan
• Saat 5 –de → saat 5’te
• Sarmak –da → sarmakta
• Ses –deş → sesteş
• Silah –cı → silahçı
• Türk –ce → Türkçe
• Üç –de → üçte
• Yap –dı → yaptı
• Yavaş –ca → yavaşça
• Yayıldık –ca → yayıldıkça
• Yemiş –ci → yemişçi
• Yurt –daş → yurttaş

Ünsüz Sertleşmesi (Ünsüz Benzeşmesi) İle İlgili Örnekler

• Hafifce- hafifçe
• Kitapda- kitapta
• İşcilik- işçilik
• Yavaşca- yavaşça
• Kitapcı- kitapçı
• Yurtdaş- yurttaş
• Bicti-biçti
• Dikdi- dikti
• Aktıkca- aktıkça
• Çiçekci- çiçekçi
• Kalıpcı- kalıpçı şeklinde birçok örnek bulunmaktadır.