Ünlem işareti ile ilgili cümleler, ünlem işaretinin kullanıldığı yerlere örnekler

Duyguların ifade edildiği cümlelerde ve hitap, uyarı cümlelerinde kullanılır. Ünlem cümleleri; heyecan, korku, kızgınlık, coşku, sevgi ve benzer duyguları belirtmek için kullanılmakta olan cümlelerdir. Genellikle bu cümleler içerisinde, bir duygu barınmaktadır ve ayrıca cümle kurulduğunda bu duygu ya da duygular tonlama yardımı ile birlikte öne çıkmaktadır.

Ünlem cümleleri, belirli sıfatlarla, ünlem işaretleriyle, -ki bağlacıyla, emir kipiyle, ses tonuyla ve haykırmalarla kurulmakta olan cümlelerdir. Ayrıca ünlem cümleleri okunduğu zaman kullanılmakta olan ses tonu, duyguyu yansıtmak zorundadır. Bu şekilde cümlenin ünlem cümlesi olduğu anlaşılmaktadır. Ünlem cümleleri ile ilgili bazı örnek cümleler şu şekildedir;

Ünlem işareti kullanımı ile örnekler:

• Eyvahlar olsun bir daha konuşmam!
• Hayır, doğru konuşmuyorsun!
• Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker!
• Sakın bir daha yanıma yaklaşma!
• Dikkat, sola keskin viraj!
• Anneciğim!
• Dostlarım!
• Hemşerilerim!
• Hey dursana!
• Hiştt buraya bir bak!
• Aşk olsun! Gene yapacağını yaptı.
• Yazık sana!

Alay, kinaye içeren söz ve cümlelerin sonunda ayraç içinde ünlem kullanılır. Ayraç içerisinde yer alan ünlem sonunda kullanıldığı kelimenin alay, hiciv içeren bir anlam taşıdığını vurgulamış olmaktadır.

Örnekler:

• Gayet, zekice(!) bir çözüm
• Çok naziksin(!) teşekkür ederim.
• Gerçekten çok ince düşünceli(!) bir insansın. Her şeyi ters düz etmeyi başardın.
• Tabi, hiç gösterişi(!) yok. Sadece bir kaç trilyon harcandı.
• O çok uslu ve sessiz(!) bir çocuktur.
• Çok konuşkansın(!) tüm yemek boyunca topu topu iki cümle kurdun.
• Kaplumbağa, hayvanlar aleminin en hızlısı(!)
• Sesi çok kısıktı(!) konser boyunca bazı camlar şangırdadı bazıları ise patladı.
• Nutuklarda kullanılmaktadır.

Örnekler:

• Ey Türk Gençliği!
• Ey aziz ve soylu milletim!
• Ey bu topraklar için kan dökenler!
• Ey bize bu güzel ve şanlı günü yaşatan gençler!
• Eyvah elden gidiyor şu ömür dediğin!

Ünlem bildiren kelimelerden sonra virgül konursa, virgülden sonra devam eden kelimelerinin sonuna uygun olan noktalama işareti getirilir.

Örnekler:

• Oh, hava sonunda güzelleşti.
• Ah, bir bilsen.
• Arkadaş sana da uğurlar olsun.
• Söylevlerde kullanılır.

Örnekler:

Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!

Ünlem işareti ünlem ifadesinden hemen sonra kullanılabileceği gibi cümlenin sonunda da kullanılabilir.

Örnekler:

• Eyvah, çok geç kaldın!
• Eyvah! Çok geç kaldık!

Parantez içinde kullanılan ünlem işareti küçümseme, inanmama ve hafife alma anlamlarını katar.

Örnekler:

• Adam akıllı(!) bu işin böyle olacağını söylüyor.
• Enflasyonun nasıl düşeceğini ve yükseleceğini bilmeyen ekonomist bilginlerimiz(!) mevcut.
• Gençliğinde 200 metreyi 15 saniyede koşarmış(!)