Üniversite adaylarına öneriler; 20 maddede doğru tercih

Tercih yelpazeniz genişse şansınız da o kadar yükseliyor. Tercihlerinizi sisteme girerken kodları doğru yazdığınızdan emin olun.

Üniversite tercihleri bugün başlıyor. Adaylar tercih işlemlerini Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi’nin (ÖSYM) https://ais.osym.gov.tr internet adresinden T.C. kimlik numaraları ve şifrelerini kullanarak yapabilecek. Tercih işlemleri, 14 Ağustos saat 23.59’da sona erecek. Üniversitelerde bu yılki toplam kontenjan sayısı 993 bin 403 olarak açıklandı. Bunların 494 bin 426’sını önlisans, 498 bin 977’si ise lisans programları. Eğitim uzmanı Salim Ünsal, tercih sürecinde dikkat edilmesi gerekenleri anlattı...

1) ÖNCE KILAVUZU İYİ OKUYUN:  ÖSYM’nin yayınladığı ‘Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu’nu dikkatlice okumak gerekiyor. Bazı yükseköğretim programlarının özel koşulları da bulunuyor. Kılavuzu iyi okumayanlar bu konuda hataya düşebiliyor. Bir üniversitenin vakıf mı devlet mi olduğu, vakıflardaki burs oranları dikkat edilmesi gereken konulardan.

2) ÖNLİSANS VE LİSANS TABLOLARI AYRI: TYT’de 150 barajını geçenler önlisans programlarını, Sözel, Sayısal, Eşit Ağırlıklı ve Dil’de 170 barajını geçenler lisans programlarını tercih edebilecek. İki yıllık yani önlisans programlarını tercih etmeyi planlıyorsanız kılavuzda yer alan Tablo-3’e bakmanız gerekiyor. Dört, beş ya da altı yıllık programları yani lisansları tercih etmek isterseniz de Tablo-4’e bakacaksınız.

3) YETENEKLE GİRİŞTE TERCİHE GEREK YOK:  Özel yetenek sınavı ile öğrenci alacak programların listesi ve kontenjanları Tablo-5’te yer alıyor. Tablo-5’teki programlar için tercihe gerek yok. Adaylar özel yetenekle öğrenci alacak programlara yerleşmek istediklerinde, doğrudan başvuruda bulunup yine bu okulların yapacakları yetenek sınavlarına katılacaklar. Bu programlara başvurabilmek için TYT puanının en az 150 olması gerekiyor.

4) ÖZEL KOŞULLARI İNCELEYİN: Tablolarda seçilecek programların bazılarının önünde parantez içinde çeşitli bilgiler yer alabiliyor. Bu bilgiler o programın öğrenim şeklini, varsa yabancı dille eğitimini, burs olanaklarını, tercihte cinsiyet ve uyruk zorunluluğu olup olmadığını, ana yerleşke dışında başka bir lokasyonda bulunuyorsa bulunduğu konumu açıklamak için yazılıyor. Bu bilgileri göz ardı eden bir aday, burslu program yerine ücretli bir programa yerleşebiliyor. 

5) HAKKINDA ARAŞTIRMA DA YAPIN: Adayın, tercih etmek istediği bir üniversiteyi ve programı kılavuzdaki teknik detaylarının dışında internetten ya da mezunları ve öğrencileriyle konuşarak da araştırması yerinde olur. Bölümün yeri, programın iş olanakları, eğitimi, üniversitenin sosyal ve kültürel faaliyetleri, kulüpleri hakkında bilgi almak yararlı olur.

6) PUANA DEĞİL SIRALAMAYA BAKIN: Bazı adaylar başarı sırasına göre değil de puana göre tercih yapılacağını zannediyor. ÖSYM tercihleri puana göre yerleştiriyor. Ancak adayların yazacakları programların sıralaması ile kendi sıralamalarını kıyaslayıp tercih yapması teknik açıdan daha doğru. Adayların kılavuzdaki başarı sıralarını dikkate alarak listelerini oluşturmaları gerekiyor.

7) İSTEMEDİĞİNİZ BÖLÜMÜ YAZMAYIN: Tercih adayın kendi tercihi olmalı. Her yıl 600 binden fazla üniversite öğrencisi okuduğu programı bırakıp yeniden sınava giriyor. “Bir yere yerleşeyim de neresi olursa olsun” diyerek ya da aile zoruyla istenmeyen bir bölümü ya da üniversiteyi tercih listesine almak hem zaman hem puan hem de para kaybettiriyor.

8) PUAN KAYBEDEBİLECEĞİNİZİ BİLİN:  Tercih yapıp bir programa yerleşirseniz ve o programda okumak istemezseniz bir sonraki yıl sınava girdiğinizde ortaöğretim başarı puanınız (OBP) yarı yarıya düşüyor. Bu kaybın yaşanabileceği bilinerek tercih yapılmalı. Aday genel yerleştirmede bir yükseköğretim programına yerleştiyse o yıl yapılacak ek yerleştirmelere başvuru hakkını da kaybediyor. Üniversiteye kayıt olması ya da olmaması bu kuralı değiştirmiyor.

9) BAŞARI SIRASI BARAJINA DİKKAT

Üniversiteye girişte başarı sıralaması şartı bulunan tıp, diş hekimliği, eczacılık, hukuk, mimarlık, mühendislik ve öğretmenlik programlarına da dikkat etmek gerekiyor. Tıpta 50 bin; diş hekimliğinde 80 bin; eczacılıkta 100 bin; hukukta 125 bin; mimarlıkta 250 bin; öğretmenliklerde ve Rehberlik ve psikolojik danışmanlıkta 300 bin; orman, ziraat, su ürünleri/su bilimleri fakülteleri, ağaç işleri endüstri mühendisliği, balıkçılık teknolojisi hariç, ziraat fakültelerinin gıda mühendisliği programları dahil olmak üzere tüm mühendislik programlarında 300 bin başarı sırası şartı bulunuyor.

10) ÖLÜ TERCİH BİR ŞEHİR EFSANESİ: Ölü tercih yapmayayım diye adaylar bazen daha çok istedikleri bazı programların yerine daha az istediklerini üst sıraya yazmak zorunda hissediyorlar. Oysa doğru olan tercih listesindeki sıranın öğrencinin istekleri ile örtüşen bir sırada yazılması. 3-5 puanlık farkı hiç önemsememek gerekiyor. O liste, bir üsttekinin bir alttakinden daha çok istendiği bölümlerden oluşmalı.

11) TEK TERCİH ÇOK RİSKLİ: Bazı adaylar ya özgüvenle ya da başka gerekçelerle tek tercih yapıp süreci noktalamak isteyebiliyor. Bu yöntem yerleşme şansını riske atan bir tercih tutumu. Her tercih döneminde adayların olağan dışı sürprizlerle karşılaşması muhtemel. Bu nedenle riskli tercihten ve tek tercihten uzak durmak gerekiyor.

12) GENİŞ BİR YELPAZEDEN TERCİH YAPIN: Bazen ilk tercihle son tercih arasında hem puan hem de sıralama olarak farklar az olabiliyor. Bu da riskli. Böyle bir durumda aday 24 tercih yapmış olsa da şansını zora sokmuş oluyor. Adayların en üstteki tercihleri ile en alttaki tercihleri arasında yelpaze ne kadar genişse şansı da o kadar yükseliyor.

13) İÇ SESİNİZİ DİNLEYİN: Bazı alanlar daha çok ilgi çekiyor. Akran trendine uyup adayın ilgi ve becerisinin olmadığı programların kapısında sıralanmak yerine daha çok ilgi duyulabilecek programlara yönelmek gerekiyor.

14) BÜTÇENİZİ DE DÜŞÜNÜN: Bazı adaylar “Kazandım” diyebilmek için bütçesini dikkate almadan vakıf üniversitelerinin yüksek ücretli programlarına yönelebiliyor. Aileler de mutlaka bu tür programları seçerken bütçe planlamalarını yapmalı.  

15) NEREDE YAŞAYACAKSINIZ: Adaylar en az iki ya da dört yıl boyunca yaşayabilecekleri yerin neresi olduğunu da dikkate almalılar. Kentteki sosyal yaşamın kişisel gelişime katkısı da önemli.

16) ÜNİVERSİTE NİTELİĞİ ŞEHİRLERE BAĞLI DEĞİL: Tüm nitelikli okulların İstanbul, Ankara ve İzmir gibi metropollere toplandığı algısı doğru değil. Anadolu’da da çok köklü üniversitelerimiz var.   

17) TERCİH LİSTESİ KENDİ İÇİNDE ÇELİŞMEMELİ: Aynı tercih listesinde birbiri ile taban tabana zıt programların olmaması gerekiyor. 

18) LİSTEDE 24 TERCİH HAKKI: Bir adayın azami 24 tercih hakkı bulunuyor. Listeyi oluştururken ilk 5-6 tercihin adayın sırasından biraz daha yüksekte bulunmasında bir sakınca yok. Ardından kendi sırasına çok yakın ve kendi sırasındaki yerleri listeye koyması gerekiyor. Son birkaç tercihin ise adayın sırasından düşük olması giriş şansını artırır. 

19) KODLARA DİKKAT EDİN: Adayın belirlediği programların kılavuzdaki kodlarını internet ortamında tercih bildirim alanına girmesi zorunlu. Giriş esnasında kodların doğru girilmesi çok önemli. Dokuz haneden oluşan bu kod 1 ile başlıyorsa devlet üniversitesi programı. 2 ile başlıyorsa vakıf, 3 ile başlıyorsa Kıbrıs, 4 ile başlıyorsa yabancı bir üniversiteye ait program. ÖSYM’nin Aday İşlemleri Sistemi’ne tercih bildiriminde bulunurken bu kodların girilmesi gerekiyor. Yerleştirme işlemleri girilen bu kodlara göre yapılıyor.

20) ŞİFRENİZİ KİMSEYLE PAYLAŞMAYIN: ÖSYM yetkilileri, T.C. kimlik numarasının ve ÖSYM aday işlemleri şifresinin başkalarıyla paylaşılmasından oluşacak mağduriyetlerden adayın sorumlu olacağını belirtiyor

YÖK ATLASI GÜNCELLENDİ
Birçok belediye öğrenciler için tercih danışmanlığı sunarken YÖK de Yükseköğretim Program Atlası’nı (YÖK Atlası) güncellediğini duyurdu. Adayların daha bilinçli karar vermesini sağlamak amacıyla hizmete sunulan YÖK Atlas, https://yokatlas.yok.gov.tr internet adresinde.