Türküz, Türkçe Konuşuruz Metni Etkinlik Cevapları (6. Sınıf Türkçe)

Türküz, Türkçe Konuşuruz Metni Cevapları

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 42 Cevapları

HAYDİ, BAŞLAYALIM

Türkçe benim evimdir. - Türk dili manim evimdir. - Türk tili menin üyüm.

Soru: Yukarıdaki cümleler hakkında hangileri söylenebilir? İşaretleyiniz.

(✔) Aynı anlama sahip cümlelerdir.
() Her cümle eşit sayıda kelimeden oluşmaktadır.
(✔) “Men” kelimesi “ben” anlamına gelmektedir.

Soru: Dünya dili Türkçe ifadesinden ne anlıyorsunuz? Söyleyiniz.

Cevap: Dünya dili Türkçe ifadesinden, Türkçenin farklı kıtalarda, milyonlarca insan tarafından konuşulan, birleştirici ve güçlü bir dil olduğunu anlıyorum.

Soru: Aşağıdaki ifadeler, kutu içinde verilen sayılarla tamamlanacak olsa hangi ifadeye hangi sayı yazılabilirdi? Tahminlerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

Türkçemiz yaklaşık 12 milyon kilometrekarelik bir coğrafyada konuşulmaktadır.
Dilimiz 220 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmaktadır.
Türkçemizde 600 bini aşkın söz varlığı bulunmaktadır.

Öğretmeninizin örnek okumasını dikkatle dinleyiniz. Ardından şiire hâkim olan duyguya uygun bir vurgu ve tonlama belirleyerek siz de şiiri sesli okuyunuz.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 44 Cevapları

1. ANLAYALIM

Soru: a) Aşağıda verilen iki metin arasındaki farkları düşününüz. Hangi metin, anlatılmak isteneni daha etkili ve akılda kalıcı biçimde anlatmıştır? Sebebini açıklayınız.

Türkçem, Dertli’nin sazında ve her sözde parlar. Yunus Emre’nin izinde Türk’üz, Türkçe konuşuruz.

Türkçem Dertli’nin sazında,
Parlar her ata sözünde.
Yunus Emre’nin izinde,
Türküz Türkçe konuşuruz.

Cevap: İkinci metin daha etkili ve akılda kalıcıdır. Çünkü şiir şeklinde yazılmıştır, uyak ve ritim vardır. Bu özellikler duyguyu daha güçlü hissettirir. Birinci metin düz yazı olduğu için aynı etkiyi vermez.

Soru: b) Hatırlayalım” bölümünden hareketle aşağıdaki ifadeyi tamamlayınız.

Hatırlayalım

Şiirin her bir satırına dize denir. Dört dizelik bölümlerden oluşmuş şiir veya şiir bölümüne dörtlük denir.

Cevap: Okuduğumuz şiirde 32 dize ve 8 dörtlük vardır.

Soru: c) Şiirde ahengi sağlayan kelime/kelime gruplarının altını etkinliğin “a” maddesindeki gibi şiir üzerinde çiziniz. Şiirin her dörtlüğünde tekrar eden dize hangisidir? Söyleyiniz.

Cevap: Şiirin her dörtlüğünde tekrar eden dize:
“Türküz, Türkçe konuşuruz.”
Bu tekrar, şiire ahenk ve coşku katmıştır.

Soru: ç) Bu ahenk unsurları şiirin okunuşuna nasıl etki etmektedir? Söyleyiniz.

Cevap: Şiir daha akıcı, ritimli ve ezberlenmesi kolay hâle gelir. Okurken coşku, birlik ve aidiyet duygusu verir.

2. ANLAYALIM

Soru: a) Aşağıdaki özelliklerin okuduğunuz şiirin hangi dörtlüklerine ait olduğunu belirleyip örnekteki gibi işaretleyiniz.

Soru: b) Seçtiğiniz iki dörtlüğü benzer ve farklı yönleri bakımından sözlü olarak karşılaştırınız.

Cevap: 1. dörtlük ile 7. dörtlük benzerdir çünkü ikisi de “Türküz, Türkçe konuşuruz.” dizesiyle biter. Ancak 1. dörtlük Türkçeyi “ana dilim, sevgilim” gibi ifadelerle anlatırken, 7. dörtlükte Kırşehir ve Âşık Paşa gibi özel isimler vardır.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 45 Cevapları

3. ANLAYALIM

Soru: a) Yandaki karekodu okutarak “Yapay Kelimeler Dilimizi Tahrip Ediyor” başlıklı haber içeriğini dinleyiniz.

Cevap: Haberde, Türkçemizde yabancı kökenli kelimelerin ve sosyal medya üzerinden yayılan yapay ifadelerin, dilin özelliğini bozduğu, gençler arasında anlaşmazlık yarattığı anlatılmaktadır.

Soru: b) Aşağıya haber metninde sözü edilen “yapay kelimeler”e ait üç özellik yazınız.

• Türkçe karşılığı olduğu hâlde yabancı biçimiyle kullanılmaktadır.
• Genellikle sosyal medya ve internet üzerinden yayılmaktadır.
• Dilin anlaşılır olmasını zorlaştırmakta ve kuşaklar arası iletişimi güçleştirmektedir.

Soru: c) Günlük yaşamınızda hangi yapay kelimeleri ne sıklıkla kullandığınızı düşününüz. Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla sözlü olarak paylaşınız.

Cevap: Bazen “like” yerine “beğeni”, “stalk” yerine “takip etmek” diyorum. “Trend” kelimesi de sık kullanılıyor ama “gündem” demek daha doğru olur.

Tıklayalım

Soru: Yandaki karekodu okutarak “Karamanoğlu Mehmet Bey Caddesi” adlı içeriğe ulaşınız.

Cevap: Karekodu okutup etkinliğe ulaşabilirsiniz.

4. ANLAYALIM

Soru: a) Türküz, Türkçe Konuşuruz” adlı şiirden hareketle aşağıdaki ifadeyi tamamlayınız.

Cevap: Şiir, Türkçenin değeri, güzelliği ve milletimizi birleştiren yönü hakkında yazılmıştır.

Soru: b) Şiiri ilk dizeden başlayarak son dizeye kadar numaralandırınız. Aşağıda verilen cümleler, şiirin hangi dizeleri ile eşleştirilebilir? İlgili dize numaralarını örnekteki gibi yazınız.

İlgili dize numaraları

• Türkçe, benim için seslerin simgesidir. → 7
• Türkçe, benim ilk duyduğum dildir. → 15
• Türkçe sınırsız bir dildir. → 22
• Atasözleri, dilimizin süsüdür. → 18
• Dilimiz, bu toprakların bize ait olduğunu gösteren bir delildir. → 9
• Dilimiz, geçmiş ile bugün arasında bağ kurar. → 5

Soru: c) Şiirden bir dize seçip aşağıya yazınız. Dizenin karşıladığı anlamı bir cümleyle açıklayınız.

• Dize: “Yurdun tapusu dilimiz.”
• Açıklama: Dilimiz, milletimizin varlığını ve bağımsızlığını kanıtlayan en güçlü değerlerden biridir.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 46 Cevapları

1. ANLATALIM

Soru: a) “Gelecek Derse Hazırlanalım” bölümünde yaptığınız araştırma sonucu belirlediğiniz kişilerden birini seçiniz. Seçtiğiniz kişi olduğunuzu düşünerek arkadaşlarınıza kendinizi tanıtan bir konuşma yapınız. Konuşmanız sırasında aşağıdaki yönergelere dikkat ediniz.

Cevap (örnek – Kaşgarlı Mahmud):
“Ben Kaşgarlı Mahmud’um. Türklerin dil hazinesini gelecek nesillere aktarmak için uzun yıllar çalıştım. Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı eserimde Türkçenin kelimelerini, atasözlerini ve deyimlerini topladım. Çünkü inanıyordum ki bir milletin en güçlü bağı onun dilidir. Türkçe bizim kimliğimizin en önemli parçasıdır.”

Soru: b) Konuşmanızın ardından anlaşılmayan noktaları açıklığa kavuşturmak için arkadaşlarınızın sorularını cevaplayınız ve onlardan kim olduğunuza dair tahminde bulunmalarını isteyiniz. Arkadaşlarınızın tahmininden sonra tanıttığınız kişinin kim olduğunu sınıfta paylaşınız.

Cevap: İpuçları verdim: “Türklerin ilk büyük sözlüğünü yazdım” dedim. Arkadaşlarım tahminde bulunarak benim Kaşgarlı Mahmud olduğumu söylediler.

2. ANLATALIM

Soru: a) Yan tarafta verilen çember üzerindeki sorulara göz gezdiriniz. Deneyimlerinizden hareketle cevap olarak hangilerini niçin tercih edeceğinizi düşünerek kısa süreli zihinsel planlama yapınız.

• Kalp kırmak mı, pot kırmak mı? → Pot kırmak; çünkü kalp kırmak insanı daha çok incitir.
• İğneyle kuyu kazmak mı, deveye hendek atlatmak mı? → İğneyle kuyu kazmak; azim ve sabırla zorlukların aşılabileceğini gösterir.
• Bata çıka mı, düşe kalka mı? → Düşe kalka; öğrenmenin ve ilerlemenin yolu budur.
• Ne var ne yok mu, n’aber mi? → Arkadaşlarla “n’aber”, büyüklerle “Ne var ne yok?” demek saygılıdır.
• Göle maya çalmak mı, ipe un sermek mi? → Göle maya çalmak; umutla çabalamayı anlatır.
• Bitap düşmek mi, gözden düşmek mi? → Bitap düşmek geçicidir; gözden düşmek daha ağırdır.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 47 Cevapları

Soru: b) Öğretmeninizin rehberliğinde ikili gruplar hâlinde söz alıp doğaçlama yoluyla konuşma yapınız. Konuşmanız sırasında aşağıdaki öneri ve örneklerden faydalanabilirsiniz.

Örnek diyalog:

Muhabir: Merhaba teyzeciğim, gençlerin dili hakkında ne düşünüyorsunuz?
Yaşlı Teyze: Evladım, gençler Türkçemize sahip çıkmalı, yabancı kelimelerden uzak durmalı.
Muhabir: Sizce atasözleri ve deyimler neden önemlidir?
Yaşlı Teyze: Çünkü onlar kültürümüzün aynasıdır, geçmişimizi geleceğe taşır.
Muhabir: Çok teşekkür ederim.
Yaşlı Teyze: Ben teşekkür ederim evladım, dilimizi güzel kullanalım.

Soru: c) Konuşmanız sırasında birbirinize çemberde yer alan sorulardan seçtiklerinizi sorup bu soruları cevaplayınız. Cevaplarınızın gerekçelerini belirtmeyi unutmayınız ve konuşmanızı konudan uzaklaşmadan sonlandırınız.

Soru: Kalp kırmak mı, pot kırmak mı?
Cevap: Pot kırmak; çünkü kalp kırmak daha ağır ve üzücüdür.

Soru: Göle maya çalmak mı, ipe un sermek mi?
Cevap: Göle maya çalmak; çünkü umut ve çaba vardır.

Soru: Bata çıka mı, düşe kalka mı?
Cevap: Düşe kalka; çünkü insanlar hata yaparak öğrenir.

Sonuç: Kırmadan konuşalım, sabırla çalışalım; Türkçemize özen gösterelim.

3. ANLATALIM

Soru: a) Yukarıdaki metinde “mı, mi, mu, mü”nün geçtiği yerleri bulup işaretleyiniz. Kaç tane bulduğunuzu yandaki etiketin içine yazınız.

Cevap: Metinde toplam 11 tane “mı/mi/mu/mü” var.

Soru: b) Bulduğunuz “mı, mi, mu, mü”ler kendilerinden önceki kelimeye bitişik mi yoksa o kelimeden ayrı mı yazılmış? Söyleyiniz.

Cevap: Hepsi kendinden önceki kelimeden ayrı yazılmış; “uyur musun / uyumaz mısın”da kişi ekiyle bitişik, fiilden ayrı.

Soru: c) Etkinlikteki çıkarımlarınızdan hareketle “mı, mi, mu, mü” nün yazımı hakkında vardığınız sonucu aşağıya yazınız.

Cevap: Soru eki “mi/mı/mu/mü” ayrı yazılır.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 48 Cevapları

4. ANLATALIM

Soru: a) “GÖREVİMİZİ BİLELİM!” bölümünde verilen okuma materyal seçimi araştırmanız ile ilgili aşağıdaki ifadeleri tamamlayınız.

• Araştırma sürecimde iyi ki güvenilir kaynaklardan yararlandım, çünkü doğru ve eksiksiz bilgiler edindim.
• Araştırma sürecimde keşke daha çok örnek toplasaydım, çünkü sözlüğüm daha kapsamlı olabilirdi.

Soru: b) Bu etkinlikte öğrendiklerinizden hareketle sonraki çalışma süreçlerine aktarmak istediklerinizi defterinize not alınız.

Bu etkinlikten öğrendiğim:

• Araştırmaya başlamadan önce konu ve amaç belirlemek önemlidir.
• Güvenilir kaynaklardan yararlanmak gerekir.
• Not tutmak ve bilgileri düzenlemek araştırmayı kolaylaştırır.

Soru: c) Okuma materyal seçimi göreviniz sırasında aldığınız notları gözden geçiriniz ve aşağıdaki konulardan birini seçip defterinize küçük bir sözlük hazırlayınız. Sözlüğünüzün başında o konuyu neden seçtiğinize de değininiz.

Cevap: Cevap: **“İstanbul Sözlüğü”nü seçtim; çünkü yaşadığım şehrin kelimelerini öğrenmek ve yaşatmak istiyorum. Vapur: Boğaz’da yolcu taşıyan deniz aracı; İskele: vapurun yanaştığı yer; Poyraz: kuzeydoğudan esen serin rüzgâr; Lodos: güneybatıdan esen sıcak rüzgâr; Simit: susamlı halka ekmek.

Soru: Bir yakınınızın sıkça kullandığı söz varlığından oluşan bir sözlük (Ninemin Sözlüğü, Anne Sözlüğü vb.) Sözlüğünüzdeki unsurları öyküleme yoluyla anlatınız.

Ninemin Sözlüğü (neden: Ninemin sözleri sıcacık ve öğüt dolu):

• Kuzum: “Kuzum gel.” dediğinde içim ısınırdı, kendimi güvende hissederdim.
• İmece: “Komşularla imece yapalım.” derdi, hep birlikte tarlayı toplardık.
• Bereket: Sofraya “Bereketli olsun.” deyip ekmeği paylaşırdık.
• Azim: “Azimle iş biter.” sözüyle yorulsam da bırakmazdım.

Soru: Bir yöreye özgü kelimeleri içeren sözlük (Konya Sözlüğü, Ege Sözlüğü vb.) Sözlüğünüzdeki unsurları tanımlama ifadeleri ile anlatınız.

İstanbul Sözlüğü (tanımlama):

• Vapur: Boğaz’da yolcu taşıyan deniz aracı.
• İskele: Vapurun yanaştığı yolcu biniş yeri.
• Poyraz: Kuzeydoğudan esen serin rüzgâr.
• Lodos: Güneybatıdan esen sıcak ve nemli rüzgâr.

Soru: Çok sevdiğiniz bir film, sanatçı vb. ile ilgili sözlük (Barış Manço Sözlüğü, Çizgi Film Kahramanları Sözlüğü vb.) Sözlüğünüzdeki unsurların özelliklerini açıklayıcı ifadelerle anlatınız.

Barış Manço Sözlüğü (açıklayıcı):

• 7’den 77’ye: Her yaştan izleyiciye seslenen TV programı.
• Gülpembe: Sevgi ve özlemi anlatan ünlü şarkısı.
• Dönence: Düşündüren, şiirsel sözleriyle bilinen bir eser.

Soru: Özel bir alana yönelik resimli sözlük (Resimli Futbol Sözlüğü, Resimli Sosyal Medya Sözlüğü vb.) Sözlüğünüzdeki unsurları resim çizerek betimleme yoluyla anlatınız.

Cevap: Resimli Futbol Sözlüğü’nü çizdim: Sahanın uzun kenarı taç çizgisi, kısa kenarı kale çizgisi; ortada yarı saha çizgisi, orta yuvarlak ve başlama noktası var. Her kalenin önünde ceza alanı (içinde penaltı noktası, ceza yayı, kale alanı) ve köşelerde korner bayrakları ile köşe yayları bulunur.

5. ANLATALIM

Soru: a) Sınıf tahtasına bir alfabe bulutu çiziniz. Öğretmeninizin rehberliğinde gruplar hâlinde tahtaya kalkıp her biriniz birer harf seçiniz. Dilimizin zengin söz varlığından yararlanarak seçtiğiniz harfle başlayan bir kelime/kelime grubu yazınız. “G” harfi içinse içinde “ğ” olan bir kelime yazınız.

Örnek alfabe bulutu: A–arkadaş, B–bahar, C–cümle, Ç–çınar, D–deniz, E–emek, F–fener, G–göğüs (içinde “ğ”), H–hayal, I–ışık, İ–iyilik, J–jandarma, K–kalem, L–lale, M–mutluluk, N–nehir, O–okul, Ö–özgürlük, P–pencere, R–rüya, S–sevgi, Ş–şeker, T–tarih, U–umut, Ü–üzüm, V–vadi, Y–yıldız, Z–zaman.

Soru: b) Alfabe bulutu tamamlandığında tahtada yazılı olan kelimelerden onunu seçiniz. Aşağıdaki sorulara verdiğiniz cevaplardan hareketle yazınızı planlayınız.

Seçtiğim 10 kelime: deniz, çınar, arkadaş, sevgi, umut, yıldız, okul, kalem, lale, rüya.
Plan: Giriş—okuldan çıkıp çınar altına gidiyorum; Gelişme—arkadaşımla deniz, yıldız ve rüyalarımızı konuşup kalemle defterime laleler çiziyorum; Sonuç—sevgi ve umutla eve dönüyorum.

6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı Meb Yayınları Sayfa 49 Cevapları

Soru: c) Kelime ve kavram havuzundan seçerek yazma yönteminin bu becerinize etkisini eğik yazılmış ifadelerden uygun olanı işaretleyerek ve gerekçenizi yazarak değerlendiriniz.

Bu yöntem yazı yazma becerimi kolaylaştırdı, çünkü seçtiğim kelimeler bana konu ve cümle fikirleri verdi.

Değerlendirelim

Soru: a) Yazınızı aşağıdaki puan çizelgesini kullanarak değerlendiriniz. Ölçütteki her bir davranışı gerçekleştirme durumunuza göre puanınızı yay ayraç içine yazınız.

(4) Yazımı kelime ve kavram havuzundan kelime seçerek oluşturdum.
(5) Noktalama işaretlerini doğru ve yerinde kullandım.
(5) Temada öğrendiğim söz varlığını kullandım.
(5) Anlamlı ve kurallı cümleler yazdım.

Soru: b) Aldığınız toplam puanı hesaplayarak aşağıdaki ifadeyi tamamlayınız.

Aldığım toplam puan 19. Toplamı artırmak/korumak için yazı öncesi plan yapmaya ve kelime çeşitliliğimi artırmaya gayret edeceğim.

GÖREVİMİZİ BİLELİM

Soru: Türkülerin ortaya çıkış hikâyeleri hakkın da neler biliyorsunuz?

Cevap: Türküler genellikle halkın yaşadığı olaylardan doğar. Aşk, ayrılık, savaş, kahramanlık, gurbet ve acı gibi duygular türkülere konu olur. Söyleyeni çoğu zaman bilinmez ve türkü anonimleşir.

Soru: Sizce “türkü” kelimesiyle “Türk” kelimesinin arasında nasıl bir anlam ilişkisi olabilir?

Cevap:“Türkü” kelimesi, aslında “Türkî”den gelmektedir ve “Türk’e özgü, Türkçe olan” anlamını taşır. Bu nedenle türkü, Türk milletinin duygularını, yaşamını ve kültürünü yansıtan ortak bir mirastır.

Soru: Türküler geçmişten günümüze hangi yollarla ulaşmış olabilir?

Cevap: Türküler önce sözlü kültür yoluyla dilden dile aktarılmıştır. Âşıklar ve ozanlar sazlarıyla söylemiş, halk arasında yayılmıştır. Daha sonra derlenip notaya alınmış, radyo ve televizyonlarla, kaset ve CD’lerle, günümüzde ise internet aracılığıyla bizlere ulaşmıştır.