Türkiye’de nüfus ve yerleşmeyi etkileyen doğal faktörler hangileridir

Türkiye’de nüfus ve yerleşmeyi etkileyen doğal faktörler hangileridir
Türkiye’de nüfus ve yerleşmeyi etkileyen doğal faktörler hangileridir bu konuda sizlere kısa bilgiler vereceğiz.

Türkiye'de yerleşim dağınık bir düzende kurulmuştur. kimi yerlerde yoğun nüfus varken, kim yerlerde seyrek nüfus hatta yer yer hiç nüfus olmayan bölgelere bile rastlanmaktadır. Türkiye'de yerleşimi etkileyen faktörler, 2 ana başlık altında incelenebilir. Bunlar; Doğal faktörler ve beşeri faktörlerdir.

DOĞAL FAKTÖRLER

Yer şekilleri, yükselti, eğim, bakı ve dağların uzanış biçimi, yerleşmelerin dağılışı üzerinde etkili olan yer şekilleri özellikleridir. Türkiye’de yerleşmelerin büyük bölümü, yer şekillerinin sade olduğu kıyı ve iç kesimlerdeki verimli ovalarda toplanmıştır. Bu kesimlerde kurulan yerleşme birimleri, geçim kaynaklarının zenginliği oranında büyümeye elverişlidir.

İklim koşulları insanların beslenme, giyinme ve barınma gibi yaşamsal özelliklerini doğrudan etkiler. Bu yönüyle iklim, ülkemizde yerleşmelerin dağılışını etkileyen önemli faktörlerden biridir. Aynı zamanda insanların ekonomik etkinlikleri (tarım, hayvancılık, ulaşım, sanayi, turizm) de genellikle iklimin etkisi altındadır. Bu yüzden ülkemizde insan yaşamına ve ekonomik faaliyetlerine elverişli iklim koşullarının görüldüğü kıyı bölgelerimizde yerleşmeler yoğundur. Buna karşılık, elverişsiz iklimin yaşandığı iç bölgelerimizde yerleşmeler seyrek ve azdır.

Toprak türü, ülkemizde elverişli iklim koşullarına sahip, verimli toprakların bulunduğu yöreler yerleşmeye elverişlidir. Kıyı kesimlerindeki verimli düzlükler ile akarsuların denize döküldüğü yerde oluşturdukları delta ovaları yerleşmelerin yaygın olduğu yerlerdir.

Çukurova, Gediz, Küçükmenderes, Büyükmenderes, Çarşamba ve Bafra ovaları, toprak özelliklerine bağlı olarak yerleşmelerin yoğun olduğu yerlerdir. Ayrıca verimli topraklara sahip olan iç bölgelerdeki Bolu, Adapazarı, Malatya, Elazığ, Isparta ve Kayseri ovaları da yerleşme açısından tercih edilen ovalara örnek verilebilir.

Su Kaynakları, içme ve kullanma suyunun temini, tarım ve sanayide suya ihtiyaç duyulması nedeniyle, Türkiye’de birçok yerleşim merkezi su kaynaklarının çevresinde toplanmıştır. Özellikle kurak iklim bölgelerinde akarsu boyları, yer altı su kaynaklarının çevreleri ve göl kenarları yerleşmelerin yoğunlaştığı alanlardır.

BEŞERİ FAKTÖRLER

19. yüzyılda başlayan Sanayi İnkılabına kadar yerleşmelerin dağılımında doğal faktörler daha fazla etkili olmuştur. Sanayileşmeyle birlikte yerleşmelerin kuruluşunda ve dağılışında beşeri faktörler de etkili olmaya başlamıştır. Yerleşmelerin dağılışını etkileyen başlıca beşeri faktörler şunlardır:

İç ve Dış Göçler

Türkiye’de, bölgeler arasında gelişmişlik farkının fazla olması iç göçlere neden olmuştur. İç göçler genellikle, iş olanaklarının sınırlı olduğu kırsal kesimden iş olanaklarının fazla olduğu kentlere doğru olmaktadır. İç göçler 1950’li yıllarda artış göstermiştir.

Göç almaları nedeniyle kent yerleşmeleri hem alansal bakımdan, hem de nüfus bakımından hızla büyümüştür. Günümüzdeki iç göç hareketleri ise daha çok küçük kentlerden büyük kentlere doğru olmaktadır.

Ekonomik Faaliyetler

Türkiye’de yerleşmeler çoğunlukla sanayi, ticaret, turizm, madencilik, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin yaygın olduğu yörelerimizde toplanmıştır.

Sanayi

Sanayi tesislerinin bulunduğu şehirler, çevrelerinden ve kırsal kesimden önemli ölçüde göç alır. Çünkü sanayinin geliştiği merkezlerde iş bulma olanakları daha fazladır. Bu durum şehir yerleşmelerinin hızla büyümelerine neden olmuştur. İstanbul, Kocaeli, Sakarya, İzmir, Adana ve Bursa gibi şehirlerin gelişmesinde sanayi tesislerinin büyük payı vardır.

Tarım

Tarım faaliyetlerinin yoğun olarak yapıldığı verimli ovalar, yerleşmelerin yaygın olduğu yerlerdir. Bunların en tipik örnekleri Adana, Söke, Tire, Amasya, Iğdır ve Samsun şehirleridir.

Madencilik

Türkiye’deki bazı yerleşim merkezlerinin kurulması ve gelişmesi, sahip oldukları yer altı zenginliğine bağlı olarak gerçekleşmiştir. Bunun en tipik örnekleri Zonguldak ve Batman’dır. Zonguldak taş kömürü, Batman ise petrol çıkarımı sayesinde hızla gelişmiş, geçmişte birer köy iken madencilik faaliyetleri sonucunda birer kent haline gelmişlerdir. Yine Murgul, Ergani, Küre ve Maden gibi yerleşmelerin şehirleşme süreçlerinde maden işletmelerinin açılmasının önemli etkisi vardır.

Turizm

Özellikle Marmara, Ege ve Akdeniz kıyılarındaki bazı yerleşmelerin gelişiminde turizmin büyük payı vardır. Buralardaki doğal ve tarihi turistik değerler, yerleşim merkezlerindeki ekonomik faaliyetlerin canlanmasına katkı sağlamıştır. Antalya, Alanya, Kuşadası, Fethiye, Bodrum ve Marmaris gibi yerlerde, turizm etkinlikleri özellikle yaz mevsiminde yoğunlaşır.

Ulaşım

Ulaşım, başta sanayi ve ticaret olmak üzere ekonomik faaliyetlerin gelişmesine etki ettiği için ulaşım olanaklarının fazla olduğu iller, hızla büyümüştür. İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Eskişehir ve Gaziantep illerinin gelişiminde ulaşım olanaklarının fazla olmasının büyük katkısı vardır.

80
6
82
1
1
7
19
👍
👎
😍
😥
😱
😂
😡
HABERE YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan, isimsiz ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Yorumların her türlü cezai ve hukuki sorumluluğu yazan kişiye aittir. Eğitim Sistem yapılan yorumlardan sorumlu değildir.