Tecessüs (Mahremiyetin İhlali) nedir

Tecessüs, bir kimsenin özel durumunu merak edip öğrenmek için onun bilgisi ve rızası dışında gizlice araştırma yapmaktır. Tecessüs, özellikle gizli kalması istenen bir duruma vakıf olmak için kötü niyetle araştırmak, kişinin mahremiyetini ihlal etmektir. Tecessüs kelimesi Kur’an-ı Kerim’de sadece bir ayette geçmektedir:

“Ey iman edenler! Zandan çok kaçının çünkü zannın bir kısmı günahtır. Tecessüs etmeyin (birbirinizin gizli yönlerini araştırmayın). Kiminiz de kiminizin gıybetini yapıp arkasından çekiştirmesin. Biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz. O hâlde Allah ‘tan korkun. Şüphesiz Allah, tövbeyi çok kabul edendir, çok esirgeyicidir.” (Hucurât suresi,12. ayet.)

Yüce Allah bu ayette, iman sahibi olan kişilere seslenmekte ve onlardan, zararlı olan üç şeyden uzak durmalarını istemektedir. Bu üç zararlı şey: kötü zan, tecessüs (mahremiyetin ihlali) ve gıybet (dedikodu) tir

Görüldüğü gibi tecessüs, Kur’an’da yasaklanan şeylerden biridir. Aynı zamanda burada bir çeşit, müminin vasıfları belirtilmekte, mümin tanıtılmaktadır. Buna göre müminler, kötü zan, tecessüs ve gıybetten uzak dururlar. Bu gibi güzel özellikleriyle diğer insanlardan farklı olurlar. Tecessüsü yasaklayan bu ayet, özel hayatın gizliliğini korumada da ana hüküm teşkil eder

Hz. Peygamber’de (s.a.v.) bu konuya dair bir hadisinde Müslümanların birbirlerine karşı eksikliklerini, ayıplarını araştırmayı yasaklamıştır: “Müslümanların eksiklerini, ayıplarını araştırmayın. Zira her kim Müslümanların ayıplarını araştırırsa Allah Teâlâ da onun ayıplarını takip eder, nihayet evinin içinde bile onu rezil ve rüsva eder.” (Ebû Dâvûd, “Edeb”, 44.)

İnsanların mahremiyetine saygı duymanın gerekliliği diğer bir hadiste şöyle ifade edilmiştir: “Bir kimseye başkasının evinin içine bakması helâl değildir.” (Tirmizî, “Salât”, 148.) Konuşmalarında genellikle son derece nazik bir dil kullanan, kırıcı olmamaya özen gösteren Hz. Peygamber (s.a.v.), insanları arkalarından çekiştiren ve özel hayatlarını deşifre etmeye çalışanları ağır bir dille eleştirerek Allah’ın (c.c.) kıyamet gününde bunları rezil edeceği uyarısında bulunmuştur. (Müsned, IV, 421.)

Özel hayatın dokunulmazlığı önemli haklardan biridir. Başkalarının kusurlarını araştırmak hiç kimseye yarar getirmeyeceği gibi pek çok zararı da beraberinde getirir.

• Kusurların araştırılıp anlatılması insanları birbirine düşürür.
• Toplumsal barışın bozulmasına, insanlar arasında kin ve düşmanlık tohumları ekilmesine ve kötülüklerin yayılmasına zemin hazırlamış olur.

Erdemli bir mümin zihninde kardeşinin güzel yönlerini saklar, böylece gönlünde ona karşı sevgi ve saygı duyguları gelişir. Zira tecessüsün haram kılınmasının sebebi insanı kardeşi hakkında olumsuz duygu ve eylemlere yönlendirmesidir. İnsan kendisi için istediğini kardeşi için istemedikçe tam iman etmiş sayılmaz. İnsan kendi kusurlarını gizlediği gibi kardeşinin kusurlarını da gizlemelidir çünkü kendisi ne ise kardeşi de odur, onlar bir tek kişi gibidir, sadece bedenleri ayrıdır ve işte kardeşliğin hakikati budur. (İhyâ, II, 176-179.)