Sodyum karbonat (Na2CO3) nedir

Soda, sodyum karbonat dekahidratın (Na₂CO₃ · 10H₂O) teknikteki (yaygın) adıdır. Soda, suda çözünen beyaz bir katıdır. Susuz sodyum karbonat (Na₂CO₃) ise soda külü olarak adlandırılır. Ülkemizde Van Gölü “sodalı göl” olarak bilinir.

Soda, doğada en çok trona (Na₂CO₃ · NaHCO₃ · 2H₂O) minerali olarak bulunur. Ülkemizde de bu mineral yapısında Beypazarı’nda bol miktarda soda vardır ve bu mineralden üretilir. Sodyum karbonatın en çok kullanıldığı alan cam üretimidir. Camın ham maddesi olan silisyum dioksit eritilerek cam elde edilir. Ancak silisyum dioksitin erime sıcaklığı yüksektir. Silisyum dioksitin erime sıcaklığını düşürmek için cam üretimi aşamasında silisyum dioksit, sodyum karbonatla karıştırılır.

Sodyum karbonat suda çözündüğünde çözelti bazik özellik gösterir. Bu özelliği nedeniyle klorlama sonucu pH’si düşen yüzme havuzlarının pH’sini yükseltmek, böylece klorun aşındırıcı etkisini azaltmak için havuz sularına sodyum karbonat katılır. Ağız içi pH’yi artırmak ve köpük oluşturmak için diş macunlarında sodyum karbonat kullanılır. Suda bazik özelliği nedeniyle yağları çözdüğü için eskiden çamaşır yıkamada kullanılan sodyum karbonat dekahidratın günümüzde de bazı bölgelerde aynı amaçla kullanımı vardır. Sodyum karbonat dekahidrat bu nedenle “çamaşır sodası” olarak da adlandırılır ve piyasada bu adla satılır.

Sodyum karbonat, suların sertliğini gidermede kullanılır. Sularda sertliğe neden olan Mg²⁺ ve Ca²⁺ iyonları sodyum karbonatla etkileşir. Böylece sert sulardaki Mg²⁺ ve Ca²⁺ iyonları suda çözünmeyen CaCO₃ ve çok az çözünen MgCO₃ tuzları şeklinde sudan uzaklaşmış olur. Sodyum karbonat kabartıcı, asit düzenleyici ve stabilizatör olarak gıdalara da katılır.