Sanayi İnkılabı ve Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti’ne etkileri

Osmanlı Devleti, sanayi inkılabı ve Fransız ihtilali gibi dünyayı büyük ölçüde etkisi altına alan süreçlerden şüphesiz ki büyük ölçüde etkilenmiştir.

Sanayi inkılabı, 18. ve 19.yy'da Avrupa merkezli olarak meydana gelen buluşların sanayide seri üretime olan etkisinin had safhaya çıkarıldığı süreçtir. Bu kapsamda Avrupalı devletler petrolün önemini kavramış, üretimi büyük ölçüde artışmışlardır. Bu kapsamda teknolojik açıdan nisbeten geri kalmış Osmanlı gibi devletler güç kaybı yaşamışlardır. Aynı zamanda Osmanlı sınırlarında bulunan petrol kaynakları da Osmanlı'yı büyük ölçüde hedef durumuna getirmiştir.

Fransız ihtilali ile birlikte Fransa'dan başlayan milliyetçilik akımı etkisi kısa sürede tüm dünyayı etkisi altına almıştır. Bu kapsamda sınırları içerisinde birden çok milleti barındıran Osmanlı gibi devletler de bu hareketten en çok etilenen devletler olmuştur. Osmanlı sınırları içerisinde bulunan milletler, kendi bağımsız devletlerini kurma amacını gütmüşlerdir.

Sanayi İnkılabının olumlu yönleri:

• Tarımda teknolojik ürünler kullanılmaya başlandı.
• Endüstrileşme sayesinde daha ucuza üretim yapılmaya başlandı.
• İnsan ve hayvan gücü yerine makineler kullanılmaya başlandı.
• Sanayi inkılabını uygulayan ülkeler, hayat şartları açısından iyileşme göstermeye başladı.
• Kolaylaşan ulaşım sayesinde uzak mesafelerden ham madde ihtiyacı karşılanabildi ve ticaret gelişim gösterdi.

Sanayi İnkılabının olumsuz yönleri:

• Sanayileşen ülkeler, ham madde ihtiyaçlarını fakir ülkelerden sağlamak adına sömürgecilik arayışına girdi.
• Silahlanma yarışına girilmesi ve İtalya ile Almanya'nın siyasi birliklerini tamamlaması sonucu devletler arası rekabet arttı ve bloklaşmalar başladı.
• Ülkeler ekonomik faaliyetlerine göre sınıflandırılmaya başlandı.
• Artan rekabet, Birinci Dünya Savaşına sebep oldu.
• Sanayi inkılabını uygulamayan veya uygulayamayan ülkeler, sömürü ülkesi olarak adlandırıldı.

Fransız İhtilali’nin Olumlu Etkileri

Fransız İhtilâli’nin etkileri yayıldıkça Osmanlı devlet adamları, vatandaşlık haklarının korunması, yargı güvencesi, din ayrımı yapılmaksızın eşitlik gibi ilkeleri benimsemişlerdir. Egemenliğin millete ait olduğu fikrinin ve demokrasi anlayışının Türk toplumuna yerleşmesinde Fransız İhtilâli’nin olumlu katkıları olmuştur. Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Fermanı ve Kanun–i Esasi’nin ilan edilmesi, yönetim, askerlik, eğitim ve ekonomik alanlarda yeniliklerin yapılması bu durumun göstergesidir.

• Tanzimat Fermanı yayınlanmıştır.
• Azınlıklara haklar tanınmıştır.
• Hukukun üstünlüğü gündeme gelmiştir.
• Müsavat, hürriyet kavramları konuşulmaya başlanmıştır.
• Kanuni Esasi yayınlanmıştır.
• Meşrutiyet dönemleri yaşanmıştır.

Fransız İhtilali’nin Olumsuz Etkileri

Fransız İhtilâli’nin olumsuz etkisi milliyetçilik akımının ülkedeki Müslüman olmayan topluluklar arasında hızla yayılması olmuştur. XIX. yüzyılda milliyetçilik akımının etkisiyle ülkede isyanlar çıktı. XIX. yüzyıl Osmanlı Devleti açısından “Ayaklanmalar Yüzyılı” olmuş ve devlet dağılmaya başlamıştır.

• Saltanat rejimi eleştirilerek, anarşist bir düzenle yıkılmak istenmiştir.
• Osmanlı Devleti çok uluslu olduğu için milliyetçilik akımı devletin bütünlüğünü tehdit etmiştir.
• Hürriyet ve müsavat propagandaları maksadını aşan bir noktaya gelerek suikastlerin yaşanmasına neden olmuştur.
• 19. yüzyıldan sonra da iç isyanlar yaşanarak, azınlık isyanları sonucunda da devlet parçalanmaya başlamıştır.