Roş Aşana nedir, ne zaman kutlanır?

İbranicede Roş Aşana “yılın başı” veya “yılın birinci günü” demektir. Yahudilerin yeni yılı olarak bilinen Roş Aşana, Eylül ve Ekim ayları arasında bir güne düşer.İbranicede Roş Aşana “yılın başı” veya “yılın birinci günü” demektir. Yahudilerin yeni yılı olarak bilinen Roş Aşana, Eylül ve Ekim ayları arasında bir güne düşer.

Roş Aşana’da çalışmak yasaktır. Günün büyük bölümü sinagogda duada geçer; günlük olağan ibadet biraz daha uzun sürer.

Yahudilerin çoğu için Roş Aşana bir içgözlem, kendine bakış, geçmiş yılın hatalarını gözden geçirme ve yeni yılda yapılması gereken değişiklikleri planlama zamanıdır. Aile bireylerinin bir araya gelip birlikte yemek yemesine vesile olur. Bu bayramda, tatlı bir yeni yılı temsilen bala batırılmış elma yemek adettir. Ayrıca yeni yılda iyi dileklerin bol ve bereketli olması için nar da yenir. Diğer bir yaygın uygulama ise ilk günün sonunda su kenarına gidip, günahları simgesel olarak suya atma eylemi “Taşlik”dir.- Türk Yahudileri

Yahudi alemi bugün yeni bir yıla giriyor. Yahudi takvimine göre yılbaşı olarak kabul edilen Roş Aşana, tüm dünyada Yahudiler tarafından bayram olarak kutlanıyor.

Şalom gazetesinin haberine göre, bu yılki Roş Aşana takvimi bugün başlıyor, Roş Aşana’nın ilk günü ise yarından itibaren 8 Ekim’e dek kutlanacak.

Roş Aşana bugün sabah duasından başlayacak, 4 Ekim Roş Aşana’nın ikinci günü. Ardından 5 Ekim günü Gedalya Orucu tutulacak. 8 Ekim Cumartesi günü özel Şabat olan Şabat Şuva.

Roş Aşana'nın kutlandığı gün boyunca Yahudilerin haftalık tatil günü olan Şabbat günü yani cumartesi günü olan yasaklar geçerli.

Akşam yemeğinde, gelecek sene için umutları, dilekleri ifade eden simgesel yiyecekler, ilgili dua edilerek bir düzen çerçevesinde yenilir.

Şabat için genelde örgü şeklinde yapılan halla ekmeği, hayat döngüsünü simgeleyen yuvarlak şeklide yapılır. Sinagog'da bayramın ikinci sabahı senenin iyi geçmesini dilemenin sembolü olarak koç boynuzundan yapılan Şofar isimli çalgı çalınır.

Roş Aşana’ya at özel yemeklerin teması, tatlı bir sene için tatlılık, senenin ve hayat döngüsünün sürekliliği için yuvarlaklık, refah ve bereket için de, bolluk içerir.

Talmud’a göre, Abaye, “Simana milta-İşaretler önemlidir” prensibinden yola çıkarak, bayram sofrasında simgesel değerleri ve anlamları olan belirli yiyeceklerin yenilmesinin, gelecek sene için iyi birer alamet olduğunu öğretir. Vücudun diğer tarafları nasıl başı-roş’u takip ederse, senenin diğer günleri de senenin baş’ını, Roş Aşana’yı takip eder.

Roş Aşana ve Kipur günleri arasında tsedaka (hayırseverlik) yapmak gerekir. Bu günlerde ihtiyaçlı olanlara yardımcı olmak bir dindaşlık görevi olarak görülür.

Tören

Törende cemaatler arası farklılıklar görülse de, İstanbul’daki geleneğe göre tören, aşağıdaki gibidir:

Kiduş

Bayramın her iki gecesinde, sinagogdan eve gelindiğinde şarap eşliğinde Kiduş yapılır. Şabat olmadığı için “Savri Maranan” ile başlanır.

Şeeheyanu

Her iki gece de Kiduş’ta Şeeheyanu berahası (şükür duası) söylenir. İkinci akşam söylenen Şeeheyanu berahasında masaya nar getirmek adettir. Bulunamıyorsa yeni bir kıyafet, yeni bir gömlek, takım elbise vb. üzerine de söylenebilir. Onlar da yoksa yine söylenebilir.

Netilat Yadayim

Kiduş’tan sonra Netilat Yadayim ritüeline uygun şekilde eller yıkanır. Bu pasuğu söylemeyi adet edinmiş kişiler, Netilat Yadayim berahasından önce bu pasuğu söyler.

Amotsi

İki bütün ekmek üzerine beraha söylenir. Amotsi berahasını söylemeden şu cümleyi okumak adettir: “Ene Kol Eleha Yesaberu, Veata Noten laem Et Ohlam Beito. Poteah El Yadeha, Umasbia Lehol Hay Ratson. Baruh Mekadeş Yisrael Veyom Azikaron / “Herkes Umutla Gözlerini Sana Doğru Çevirir ve Sen Onlara Gıdalarını Zamanında Verirsin. Elini Aç ve Tüm Canlıların İsteklerini Yerine Getir. Kutsaldır İsrailoğullarını ve Anımsama Günü’nü Kutsayan.”

Ekmek kesilir ve Türk Sefarad Cemaatinde şekere veya bala batırılır. Bunun amacı, yeni yılın şeker ve bal gibi tatlı geçmesini dilemektir.