Ra’nın hükümleri nedir

Kur’an-ı Kerim tilavetinde ra ( ر ) harfinin kendine özgü okunuşu vardır. Ra harfi harekesine veya kendinden önceki ve sonraki harflerin durumuna göre kalın ya da ince okunabilir, bazen de hem kalın hem de ince okunabilir. Ra harfi ile ilgili tecvid kurallarını üç bölümde inceleyebiliriz.

A. Ra Harfinin Kalın Okunduğu Durumlar
1. Ra harfinin harekesi üstün veya ötre ise kalın okunur.
Örnek: يَمُرُّ اَلَمْ تَرَ

2. Ra harfi sakin olursa kendinden önceki harfin harekesine bakılır, üstün veya ötre ise ra kalın okunur.
Örnek: فَانْصُرْنَا وَانْحَرْ

3. Hem ra harfi hem de ra harfinden önceki harf sakin olursa daha önceki harfin harekesine bakılır, bu harfin harekesi üstün veya ötre ise ra kalın okunur.
Örnek: وَالْعَصْرْ شَكُورْ

4. Ra harfi sakin olup kendinden önceki harf esreli olursa ve ra’dan sonra isti’lâ harfleri denilen kalın harflerden ( خُصَّ ضَغْطٍ قِظْ ) kelimelerinde geçen harflerden birisi gelirse ra kalın okunur.
Örnek: مِرْصَادٍ فِرْقَةٍ

5. Ra harfi sakin olur ve kendinden önce de arızî (sonradan oluşan) esreli vasıl hemzesi gelirse ra
kalın okunur. Bir önceki kelimeyle birleştirilmiş olsa da kalın okunur.
Örnek: اِرْجِع۪ي لِمَنِ ارْتَضَي

B. Ra Harfinin İnce Okunduğu Durumlar
1. Ra harfinin harekesi esre ise ince okunur.
Örnek: رِحْلَةَ رِجَالٌ

2. Ra harfi sakin olursa kendinden önceki harfin harekesine bakılır, esre ise ra ince okunur.
Örnek: فَذَكِّرْ وَاسْتَغْفِرْهُ

3. Hem ra harfi hem de ra harfinden önceki harf sakin olursa daha önceki harfin harekesine bakılır, esre ise ra ince okunur.
Örnek: خَب۪يرْ حِجْرْ

4. Ra harfi sakin, kendinden önce lin harflerinden ya ( ي ) olursa ra ince okunur. Başka bir ifadeyle lîn harfi olan ya’dan sonra gelen ra harfi üzerinde durulursa ra ince okunur.
Örnek: سَيْرْ خَيْرْ

C. Ra Harfinin Kalın ve İnce Okunabildiği Durumlar
Kalın ve ince okunduğu yerlerin dışında kalan ve az sayıda örneği bulunan aşağıdaki üç durumda ise sakin ra harfi ( رْ ) hem kalın hem de ince okunabilir:11

1. İsti’lâ harfi harekesi esre olduğu zaman ra kalın ya da ince okunabilir.
Örnek: كُلُّ فِرْقٍ

2. Ra harfi sakin olur, kendinden önce sakin ta ( ِطْ ) veya sakin sad ( ِصْ ) harfi bulunur ve bundan önceki harfler de esreli olursa ra kalın veya ince okunabilir.
Örnek: عَيْنَ الْقِطْرْ مِنْ مِصْرْ

3. Ra harfi üzerinde durulduğunda ra kalın veya ince okunabilir.
Örnek: فَاَسْرِ اَنْ اَسْرِ اِذَا يَسْرِ