Oruç ile ilgili kavramlar

Fecr-i kâzip : Birinci fecir. Sabaha karşı doğuda tan yerinde ufuktan göğe doğru dikey olarak yükselen, piramit şeklinde, akçıl ve donuk bir beyazlıktır.

Fecr-i sâdık: İkinci fecir. Sabaha karşı doğu ufkunda tan yeri boyunca genişleyerek yayılan bir aydınlıktır. Orucun başlama ve sabah namazının giriş vaktidir.

Fidye: Yaşlılık ve iyileşme ümidi olmayan bir hastalık sebebiyle oruç tutacak gücü olmayanların her günün orucuna karşılık verdikleri bedeldir.

Fitre: Fıtır da denilmektedir. Sözlükte; “orucu açmak”, fıtra da “yaratılış” anlamına gelir. Dinî bir terim olarak fıtır, Ramazan Bayramı’na kavuşan ve temel ihtiyaçlarının dışında belli bir miktar mala sahip olan Müslümanların kendileri ve velayetleri altındaki kişiler için yerine getirmekle yükümlü oldukları mali bir ibadettir. 

İftar: Oruç tutanların oruçlarını açtığı vakittir. Bu vakit ile beraber akşam namazı vakti girmiş olur. İftar vaktinde oruç tutan kimselerin oruçlarını açmak için yedikleri yemeğe de iftar yemeği denir.

İhtilâf-ı metâli’: Yeni ayın (hilal) doğuşunun, dünyanın farklı yerlerinde farklı zamanlarda olmasına denir. Kabul edilen görüşe göre dünyanın herhangi bir bölgesinde görülen hilal ile bütün Müslümanların oruca başlaması ve bayramlarını yapması gerekir.

İmsak: Sözlükte tutmak anlamına gelen imsak, oruç için yeme ve içme zamanının sona erdiği ve orucun başladığı andır. Tan yerinin ağarmaya başladığı bu andan itibaren sabah namazı vakti girmiş olur. Tan yerinin ağarması fecr-i sadık denilen doğu ufkunda yatay beyazlığın görülmesi anıdır.

İtikâf: A-k-f fiilinden türetilmiş olup, sözlükte bir yerde beklemek, durmak ve kendini orada hapsetmek, bir şey üzerinde devam etmek gibi anlamlara gelir.

Mukâbele: Sözlükte karşılaştırma, yüzleştirme, karşılık verme anlamına gelen mukabele, karşılıklı Kur’an-ı Kerim okumaktır. Peygamber Efendimiz her yıl ramazan ayında Cebrail (as) ile birlikte mukâbele yapardı.

Mukim: Yerinde duran, yerleşik olan, yolcu olmayan, ikamet eden kimse anlamlarına gelmektedir. Vatanında ya da vatanı hükmünde olan bir yerde on beş günden fazla kalmaya niyet eden kişidir.

Oruç kefareti: Ramazan orucunun kasten bozulması sebebiyle peş peşe tutulması gereken altmış günlük ceza orucuna denir.

Pir-i fani: Yaşlılık sebebiyle oruç tutamayacak hâle gelmiş kişilere denir.

Ramazan: Ay takvimi olarak bilinen kamerî aylardan biridir. Kur’an-ı Kerim’in indirilmeye başladığı ve bu sebeple Allah’ın rahmet ve mağfiretinin bol olduğu bu ayda oruç farz kılınmıştır. “(O sayılı günler), insanlar için bir hidayet rehberi, doğru yolun ve hak ile batılı birbirinden ayırmanın apaçık delilleri olarak Kur’an’ın kendisinde indirildiği Ramazan ayıdır.”

Rü’yet-i hilal: Yeni doğan ayın (hilalin) görülmesine denir. Kamerî ayların belirlenmesinde ayın evreleri esas alındığından hilal görülmeye başlandığı andan itibaren yeni bir kamerî ay başlamış olur.

Sahur: Oruç tutmak amacıyla yemek yenilen vaktin adıdır. Bu vakitte yenilen yemeğe de sahur yemeği denir.

Savm-i visal: İki veya daha fazla günü, arada iftar etmeksizin birbirine ekleyerek oruç tutmaya denir. Bu şekilde oruç tutmak mekruhtur.

Seferîlik: Yolculuk ve sefer mesafesine yolculuk yapma anlamına gelir.

Teravih: Sözlükte oturmak, istirahat etmek manasına gelen ve Arapça, Tervihanın çoğulu olan teravih, ramazan ayına mahsus, yatsı namazının ardından topluca ya da tek olarak kılınan ve hükmü (sünnet-i müekkede) olan namazdır.

Yevm-i şek (şek günü): Havanın bulutlu olması gibi sebepler yüzünden şaban ayının yirmi dokuzundan sonraki günün, şaban ayına mı, yoksa ramazan ayına mı ait olduğu konusunda şüphe meydana gelirse, bugüne “şek günü” denilir.