Nokta işaretinin kullanıldığı yerler ve örnekler

Nokta işareti genellikle cümlelerde, cümle bitişlerini göstermek için kullanılır. Bir cümlenin bittiği kelime sonuna nokta işareti koyularak, cümlenin bittiği belirtilir. Bu açıdan nokta işaretinin cümlelerdeki ilk görevi; cümlenin bitişini sağlamaktır. Bu görevler beraber nokta işaretini matematiğe kadar uzanan pek çok görevi bulunmaktadır. Fakat genel açıdan kelimelerde ya da cümlelerde bitişi gösterir.

Nokta, noktalama işaretlerinden birisidir. Genellikle cümle bitişlerinde kullanılan nokta işareti aslında sadece cümle bitişlerini göstermez. Cümlelerde ve sadece kelimelerde farklı görevlere sahiptir. TDK'ya göre "Nokta" cümlelerin bittiğini gösteren bir noktalama işaretidir. Farklı görevlerle beraber nokta işaretinin genel anlamı da değişebilir.

Nokta işaretinin kullanıldığı yerler

• Biten cümlelerin sonuna koyulur.
• Tarihlerin yazımında gün, ay ve yılı ifade eden sayıların arasına koyulur.
• Saati belirtmek için kullanılan dakika ve saat sayılarının arasına koyulur.
• Kısaltma yapılan kelimelerin sonuna koyulur.
• Sıra bildiren sayıların sonuna nokta konur.
• Uzun sayılar yazılırken üçlü grupların arasına nokta konur.

Yukarıda saydığımız nokta işaretinin kullanıldığı durumları inceleyelim.

Yargı ve hüküm bildiren, bitmiş cümlelerin sonuna nokta konur.

Örnek: Akşam evde oturacağım.

O böyle yapınca çok sinirleniyorum.

Televizyon izlemeyi çok seviyorum.

Henüz tamamlanmamış cümlelerin sonuna nokta konmaz. Örneğin ” Nereden geldiyse ” ifadesinin sonuna nokta konmaz. Nokta konması için bu ifadenin tamamlanarak cümle haline getirilmesi yani ” Nereden geldiyse oraya gitsin.” gibi bir hale getirilmesi gerekmektedir.

Daha Açık Bir Şekilde Anlatalım

1. Tamamlanmış cümle ve cümle değerinde olan anlatımlardan sonra konur. Cümle sonlarında kullanılırken belli bir duraklama yapılacağını gösterir.

Örnek: “Doğrusu bu hikâyeyi kimsenin duymasını istemezdim.” (Oktay Akbal)
Örnek: “Gitmek fiilinin altını çift çizgiyle en güzel trenler çizebilirmiş ona göre.” (Hasan Ali Toptaş)

2. Kelimelerin bir veya birkaç harfi alınarak yapılan kısaltmaların sonuna konulur.
Örnek: Dr. (doktor), Yrd. Doç. (yardımcı doçent). Prof. (profesör), Cad. (cadde), Sok. (sokak), s. (sayfa), İng. (İngilizce), Ar. (Arapça).

Not: T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T (Türkçe) dışındaki büyük harfli kısaltmalardan sonra nokta kullanılmaz: TDK (Türk Dil Kurumu), AB (Avrupa Birliği), TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi).

3. Şiir, kitap, gazete, dergi, yazı başlıklarından sonra nokta kullanılmaz. Bölüm başlıklarından sonra da kullanılmaz.
Örnek: Büyük Nutuk Gün Eksilmesin Penceremden Giriş V. Bölüm

4. Sayı adlarında sıra sayı eki işlevinde kullanılır.
Örnek: 1. (birinci), 2. Cadde, 4. Levent, II. Mahmut, XIV. Louis, XXI. yüzyıl…

Not: Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamların yalnız sonuncusuna nokta konur: XV-XX. yüzyıllar arasında; 7, 8 ve 10. maddeler.

5. Tarihlerin yazımında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur. Tarihlerde ay adları yazıyla olursa ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz.
Örnek: 29.10.1923, 13.5.2007, 23 Nisan 1920

Not: Tarihlerde ay adları yazıyla da yazılabilir. Bu durumda ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz: 19 Mayıs 1919,23 Nisan 1920.

6. Saat ve dakikaları ayırmak için kullanılır.
Örnek: Okul saat 8.30′da başlar.

7. Bibliyografik künyelerin sonuna konur.
Örnek: Metin And, Minyatürlerle Osmanlı İslâm Mitologyası, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.

8. İnternet adreslerinde kullanılır.
Örnek: 

9. Kurum ve kuruluş isimlerinden sonra nokta kullanılmaz.
Örnek: Sait Çiftçi Dispanseri Müdür Yıldız Sineması

10. Sıra göstermek için satır başlarına konan harflerden ve sayılardan sonra kullanılır.
Örnek: a, b. 1.1. A. B.

11. Üçlü gruplara ayrılarak yazılan büyük sayılarda gruplar arasına konur. Gruplara ayrılan sayılarda nokta kullanılmayabilir.
Örnek: 8.375.562

12. Matematikte “çarpı işareti” (x) yerine kullanılır.
Örnek: 5.2 = 10