Nazım türleri ve çeşitleri nelerdir

Edebiyatta nazım biçimi ve türleri 4 farklı başlık altında incelenmektedir. Bunlar İslamiyet öncesi, Divan Edebiyatı, Halk Edebiyatı ve Batı kaynaklı nazım biçimleridir.

Nazım türleri ve çeşitleri nelerdir

Nazım türlerinden ilki İslamiyet öncesi nazım biçimleridir. İslamiyet öncesi nazım biçimleri oldukça sınırlı sayıdadır. Toplamda koşuk, sagu, sav ve destan olmak üzere 4 başlık altında incelenmektedir.

Koşuk: Koşuk Halk edebiyatında koşma olarak adlandırılmaktadır. Divan edebiyatında ise gazel olarak adlandırılan koşuk 7 veya 11 hece ölçüsü kullanılmaktadır. Genellikle yiğitlik, sevdi ve doğa konularının işlendiği bir nazım türüdür.

Sagu: Sagu halk edebiyatında ağıt, divan edebiyatında ise mersiye olarak geçmektedir. 7'li hece ölçüsü kullanılan sagu nazım türünde ölen kişinin ardından kopuz eşliğinde acı dolu sözler söylenir. Sagu da bu sözlere verilen isimdir.

Sav: İslamiyet öncesi söylenen özlü sözlere verilen isimdir. Günümüzün karşılığı atasözleri olan sav nazım biçimi olarak ele alınmamaktadır.

Destan: En eski edebiyat türüdür. Gerçek olması mümkün olmayan kendi milletlerini yüceltip övülmesi amacı ile yazılan uzun ve manzume hikayelerdir.

Divan Edebiyatı nazım türleri ise mısra, beyit, gazel, kaside, mesnevi ve kıta olarak 6 türe ayrılmaktadır. Divan edebiyatı nazım türleri şunlardır:

Mısra: Şiirde tek bir cümleye mısra adı verilir.

Beyit: Şiirde 2 cümleye verilen isimdir. 2'li cümleler halinde ele alınır.

Gazel: Aşk, ayrılık ve doğa gibi konuların işlendiği şiirlerde yer alan nazım biçimidir.

Kaside: Eski tarihlerin ele alındığı nazım türüdür. İran edebiyatında ortaya çıkmıştır.

Mesnevi: Bini övmek veya tam terci mahcup etmek için yazılan nazım biçimidir.

Kıta: Felsefi veya toplumsal konuların işlendiği nazım biçimidir. 2 veya daha fazla beyitler halinde yazılır.

Halk edebiyatı nazım türlerine bakıldığında mani, türkü, ağıt, ninni, koşma, semai, varsağı, destan ilahi, nefes, nutuk, devriye, şathiye ve deme karşımıza çıkmaktadır. Son olarak batı kaynaklı nazım türleri sone, terza rima, triyole, balad ve servest müstezad olmaktadır.

Nazım birimi nedir

Şiiri meydana getiren dize kümelerine nazım birimi adı verilmektedir. Nazım birimi nazım şekillerini belirlemek için ölçü olarak kullanılmaktadır. Şiirde bulunan en küçük nazım birimine mısra adı verilir. Mısranın yanında ise beyit, dörtlük ve bent gibi nazım birimleri de bulunmaktadır.

Türk şiirinde veya halk şiirinde dörtlük divan şiirinde beyit, çağdaş Türk şiirinde ise dize nazım birimi olarak kullanılmaktadır.

Nazım birimi nasıl belirlenir

Bir şiirde duygu ve düşüncelerin etkili bir şekilde mısralara aktarılmasına nazım denilmektedir. Bir şiirde şiirin nasıl yazıldığı diğer bir değiş ile yazılmış olan şiirin beyit mi, dörtlük mü yoksa mısralar halinde mi yazılmış olmasına şiirin nazım birimi denilmektedir. Böylece yazılan şiirin nazım türlerine göre nazım birimlerini belirlemek mümkündür.

Manzumelerin nazım birimi, uyak örgüsü, konusu ile ölçüsüne bağlı olarak kazandığı dış özelliklere nazım biçimi adı verilmektedir. Halk edebiyatı ile birlikte Divan edebiyatında da kullanılan nazım biçimi kaside, gazel, mehammes, mesnevi, müstezat, terbi, murabba, rubai ve müseddes gibi farklı seçeneklerde karşımıza çıkmaktadır.

Bunlar ile birlikte Tanzimat dönemi sonrasında batı etkisi ile beraber farklı nazım biçimi çeşitleri de kullanılmıştır. Bunlar arasında sone, terzarima ve serbest müstezat gibi nazım biçimleri yer almaktadır.