Kuran’da insanın iyi özelliklerini öne çıkartan ayetler nelerdir

Kur’an’da insanın özelliklerine yer verilmektedir. “İyi insan” ve “kötü insan” özelliklerine bazı ayetlerde rastlayabiliyoruz. Burada aslında şunu söylemek gerekir; “Kur’an’a göre iyi insan iman eden insanlardır, kötü insanlar ise iman etmeyen insanlardır.”

İslam dinine göre “iyi insan” olabilmenin ilkeleri temel olarak 3 bölümde incelenir. Bunlar;

• İman
• İbadet
• Ahlak

Bu üç vasfa sahip olan insanlar hakkında Kur’an da “iyi insan” veya “örnek insan” olarak bahsetmektedir. Allah (c.c) insanı en mükemmel şekilde yaratmıştır. Nitekim Tîn Suresi 4. Ayette bunu net olarak söylemektedir. “Biz insanları en güzel şekilde yarattık.” En iyi şekilde yaratılan insandan elbette birtakım şeyler istenecektir. Allah, yaratılışında hiçbir noksan bırakmadığı insanlardan “iyi olmalarını” yani “örnek insan” olmalarını ister ve Kuran’da insanın iyi özelliklerini öne çıkartan ayetler vardır. Şimdi bunları yazacağız.

“(Onlar) gayba iman ederler, namazı kılarlar, kendilerine verdiklerimizden hayra harcarlar, Sana indirilene ve senden önce indirilene iman ederler ve âhirete de onlar kesin olarak inanırlar.” (Bakara 3-4)

“Yine onlar (o müminler) ki, emanetlerine ve ahidlerine riayet ederler” (Mü’minun-8)

“Yine o iyi kullar, harcama yaptıkları zaman ne saçıp savururlar ne de cimrilik ederler; harcamaları bu ikisi arasında mâkul bir dengeye göre olur.” (Furkan – 67)

“Yine onlar ki, bir kötülük yaptıklarında, ya da kendilerine zulmettiklerinde Allah´ı hatırlayıp günahlarından dolayı hemen tevbe-istiğfar ederler. Zaten günahları Allah´tan başka kim bağışlayabilir ki! Bir de onlar, işledikleri kötülüklerde, bile bile ısrar etmezler.” (Âli İmran -136)

Kur’an’ı Kerim’de Müminlerin yani iman edenlerin özellikleri farklı ayetlerde verilirken, Mü’minun Suresi’nin ilk 5 ayeti iman edenleri ele almaktadır yani Kur’an’da insanın özelliklerini öne çıkan ayetlerdir. Bu ayet-i kerimelerde Yüce Rabbimiz şöyle buyurmaktadır;

Namaz kılarlar: Yukarıdaki ayetlere baktığımızda aslında model insan veya iyi insanın tüm özelliklerini bir arada görebiliyoruz. “namazlarında derin bir saygı hali yaşarlar.” Yani namazlarını dosdoğru kılarlar. Birileri görsün diye veya söylesin diye değil, sadece Allah rızası için namaz kılarlar ve öyle bir namaz kılarlar ki; namaz kılarken derin bir saygı hali yaşarlar. Yani namazda iken kendilerinin Allah’ın (c.c) huzurunda olduklarının farkında olurlar ve böyle bir yüce zatın karşısında dünyevi olarak hiçbir şey düşünmeler.

Yararsız işlerden uzak dururlar: İyi insan olabilmenin en büyük ölçüsü anlamsız ve yararsız işlerden uzak durmaktır. Nitekim Mü’minun Suresi 3 ayette de bunu söylemektedir. Ne kendine, ne topluma ne de başka bir canlıya fayda sağlamayan işlerden uzak durulması bu ayet-i kerimede iyi insan olabilmenin yani Mü’min olmanın özelliği olarak belirtilmiştir.

Zekât verirler: Zekât, Allah’ın (c.c) insana vermiş olduğu malın bir bölümünü muhtaçlara yılda bir kere dağıtılmasına denir ve Allah katında çok önemli bir ameldir. İslam’ın temel 5 şartlarından biri olan “Zekât vermek” hem Müslüman bireyin üzerine farzdır hem de Allah’ın Kuran’da iyi insan özelliklerini öne çıkartan ayetler arasında yer almaktadır.

İffetlerini korurlar: Müslüman insan yani iyi insan veya Kur’an’ın tabiri ile “iman eden insan” iffet sahibi insandır. “İffet” kelime anlamı olarak “cinsel konularda ahlak kurallarına uymak” anlamına gelmektedir. Mü’min’un Suresi’nin 6. Ayetinde iman edenin iffet konusunda nasıl davrandığı açıkça zikredilmiştir.

Kuran’da insanın iyi özelliklerini öne çıkartan ayetlerden diğerleri de şunlardır;

“Onlar, yalana şahitlik etmeyen, faydasız boş bir şeyle karşılaştıkları zaman, vakar ve hoşgörü ile geçip gidenlerdir.” (Furkan -72)

“Mümin erkeklerle mümin kadınlar da birbirlerinin velileridir. Onlar iyiliği emreder, kötülükten alıkoyarlar, namazı dosdoğru kılarlar, zekâtı verirler, Allah ve Resûlüne itaat ederler. İşte onlara Allah rahmet edecektir. Şüphesiz Allah azîzdir, hikmet sahibidir.” (Tevbe – 71)

Kısaca ayetlere değinecek olursa iyi insanın özellikleri Kuran’da şu şekilde özetlenmiştir;

1. Allah’a iman ederler.
2. Meleklere iman ederler,
3. Ahiret gününe yani öldükten sonra hesap vereceklerine iman ederler,
4. Sahip oldukları malları Allah (c.c) yolunda harcarlar,
5. Doğru sözlüdürler, verdikleri sözü tutarlar ve emanete hıyanet etmezler,
6. Namazlarını dosdoğru kılarlar,
7. Zekatlarını verirler,
8. Haya ve iffet sahibidirler,
9. Yalancı şahitlik etmezler, hoşgörülüdürler, faydasız işlerden yüz çevirirler,
10. İyiliği emrederler, kötülükten alıkoyarlar,
11. Gıybet, dedikodu, iftira atmak, haksız yere adam öldürmek gibi kötü işlerden uzak dururlar.
12. Peygamberlere iman ederler.

Yüce Allah Kur’an’ı Kerim’de Mü’minlerin özelliklerini farklı bazı ayetlerde de vurgulamaktadır. Müslüman olan insan yani “iyi insan” Kuran’ın emirlerini yerine getiren ve mümin özelliklerini üzerinde barındırmaya çalışan insandır. Yukarıda maddeler halinde saydıklarımızın hiçbiri insana ağır gelecek kurallar değildir. Fakat insanın nefis sahibi olması, kolay işleri bile zor göstermeye çalışır. Ama harekete geçildiğinde iyi bir insan olmanın hiç de zor olmadığı görülecektir