Kayaç türleri ve çeşitleri nelerdir

Kayaçların bilinen pek çok farklı türü bulunmaktadır. Bu kayaç türleri içerisinde yakut, elmas ve altın gibi yaşamımızda ciddi anlamda değere sahip olan türler bulunmaktadır. Kayaç oluşumlarında belirli bir süreç ve aşamalar gerçekleşir ve dünya genelinde kullanım açısından oldukça mühim bir potansiyele sahiptir.

Kayaç türleri ve çeşitleri nelerdir

Dünyamızın alt katmanlarında bulunan magma, kayaçları oluşturan ana maddedir. Magma yeryüzüne çıktıktan sonra hava ile temas eder ve bu noktada lav adını alır. Lavlar soğuduktan yani katılaştıktan sonraki haline ise kayaç denir. Kayaçlar basınç, rüzgar ve sıcaklık gibi çevresel faktörlerin etkisi işe aşınarak parçalanır. Bu süreç boyunca da çeşitli kayaç türleri meydana gelir. Kayaçlar genel olarak oluşum şekillerine göre üç gruba ayrılmaktadır. Bunlar:

• Püskürük Kayaçlar
• Tortul Kayaçlar
• Başkalaşım Kayaçlar

Kayaç türleri kaça ayrılır ve özellikleri nelerdir

Katılaşım (Püskürük) Kayaçlar

​​​İç Püskürük Kayaçlar: Magma, yer kabuğu​​​​ içerisinde, oldukça derinlerde soğur ve katı bir hale gelir. Bu sayede kayaçlar oluşur. Diorit, gabro ve granit ise iç püskürük kayaçlara örnektir.

Dış Püskürük Kayaçlar: Magma, yerin derinliklerinden yeryüzüne çıkarak soğur ve katılaşır. Bu sayede dış püskürük kayaçlar oluşmaya başlar. Bazalt, andezit dış püskürük kayaçlardır. Dış püskürük kayaçlar, aynı zamanda volkanik hareketler sonucunda lavların dışarı çıkması ile de oluşur. Bu lavlar, denizaltında katılaşır. İçerisine su alan bu kayaçlar yeşil renkli yılan taşı yani serpentin ismi verilen kayaçları oluşturur. Bu kayaçlarda dış püskürük kayaç örneklerindendir. Dış püskürük kayaçlar çok hızlı bir şekilde soğur ve bu nedenle içerisinde bulunan mineraller ince tanelidir.

Tortul Kayaçlar: Yeryüzünde bulunan kayaçlar buzul, dalga, akarsu ve rüzgar gibi çevresel faktörler tarafından aşındırılarak parçalanır. Aşındırılan bu kayaçlar eriyik ve parça halinde taşınır. Denizler ve kara çukurlarında çökelek birikir. Birikmiş olan bu madde zaman içerisinde sıkışarak sertleşir ve bu sayede tortul kayaçlar oluşur. Tortul kayaçlar çoğunlukla tabakalı bir görünüme sahiptir. Tortul kayaçlar kendi içerisinde üçe ayrılır. Bunlar:

Fiziksel (Kırıntılı) Tortul Kayaçlar: Farklı büyüklüklerdeki mineral ve taş parçalarının birikmesi ile beraber kırıntılı tortul kayaçlar oluşur. Kum taşı, çakıl taşı, kil taşı bunlara örnektir.

Kimyasal Tortul Kayaçlar: Bu kayaçlar su içerisinde eriyik olarak bulunan tuz ve minerallerin çökelmesi ile beraber meydana gelirler. Kalker yani kireç taşı, alçı taşı yani jips, kaya tuzu, dikitler ve sarkıtlar, travertenler kimyasal tortul kayaçlara örnektir.

Organik Tortul Kayaçlar: Hayvan ve bitki kalıntılarının tortul kayaç bölgelerinde birikmesi ile meydana gelir. Kehribar, tebeşir, kömür, mercankaya organik tortul kayaçlara örnektir. Kömür, bitkilerin kalıntılarının taşlaşması ile oluşmaktadır. Tebeşir, denizde yaşayan canlıların oluşturduğu fosillerdir. Mercankayalar, mercanların kabuklarının üst üste birikmesi ile oluşan kayaçlardır ve günümüzde oluşumları devam etmektedir.

Başkalaşım Kayaçlar: Kayaçlar yüksek basınç ve sıcaklık altında değişime uğrayabilir. Bu şekilde oluşan kayaçlara metamorfik yani başkalaşım kayaçlar adı verilir. Bu kayaçların oluşumları tortul ve püskürük kayaçların kimyasal ya da fiziksel yapılarının değişmesi ile meydana gelir. Yüksek basınç ve sıcaklık başkalaşım kayaçlarda bazı renk değişimlerine sebep olarak daha fazla sertleşmelerini sağlar. Mermer, gnays, mika şist, kuvarsit, killi şist başkalaşım kayaçlara örnektir.