İslam kültür ve sanatı temel prensipleri nelerdir

1. İslam kültür ve sanatı Kur’ân ve hadis kaynaklıdır. Başta Allah (c.c.) inancı olmak üzere İslam’ın temel esasları kültür ve sanatı etkilemiştir. Namaz ibadeti cami ve mescidlerin mimari yapısına, hutbe ve vaaz ise mihrap ve minberin, ezan ise minarelerin yapımına etkisi olmuştur.

2. İslam medeniyetindeki mimari süslemelerinde soyutluk ön plandadır. İslam sanatının en özgün niteliği tevhid, soyut bir varlık olan Allah (c.c.) inancı etrafında gelişir. Bu ilkeye göre İslam sanatı soyut bir karakter kazanmış ve bu yönde gelişmiştir. Müslüman sanatkârlar Allah’ı (c.c.) asla resim veya heykel ile somut kalıplar içinde tasvir etmemişlerdir. İslam dünyasında putatapıcılığa yol açabileceği, tevhidi zedeleyeceği endişesi ile somut nitelik taşıyan resim ve heykel sanatına sıcak bakılmamıştır.

3. İslam medeniyeti tefekkür (düşünce) ve geometriye dayanır. İslam sanatında tefekkürün en önemli amacı sonsuzluğa ulaşmaktır. Allah’a (c.c.) ulaşma düşüncesi Müslüman sanatkârın daima temel amacı olmuş ve duygularını da, en güzel biçimde süslemede dile getirmiştir.

4. İslam medeniyeti inancın temel ilkelerinden olan dünyanın faniliği (geçici), ahiretin bakiliği (sonsuz) üzerine kurulmuştur. Sözgelişi, bir minyatürde yer alan figürler âdeta dondurulmuş bir rüya gibidir. Bu durum dünya hayatının geçiciliğinin İslam sanatındaki yansımasıdır.

5. Müslümanlar, mimari eserlerinin hemen her karesini muhakkak fonksiyonel, dinî veya sosyal bir ihtiyaç üzere yapmışlardır. Bu çerçevede lüks ve israftan kaçınmışlardır. Bu ilke gereğince, dünyanın çeşitli medeniyetlerindeki şehirlerde görülen boş ve geniş şehir meydanlarının yerini İslam şehirlerinde daha fonksiyonel ve yararlı görülen şadırvan, çeşme veya sebil almıştır. (İbrahim SARIÇAM- Seyfettin ERŞAHİN, “İslam Medeniyeti Tarihi, s. 252-253.)

İslam sanat ve kültüründe öne çıkan bazı prensipler:

1. Sanat eserlerinde Allah’ın (c.c.) birliği (tevhid) vurgulanmıştır.
2. Süslemelerde somut şekil yerine soyut ve şekil kavramlara yer verilmiştir.
3. Mimaride özellikle sadelik, sağlamlık, fonksiyonellik ve estetik ön planda tutulmuştur.
4. Doğal dengeyi ve kültürü bozan eserlerden uzak durulmuştur.
5. Kullanılan malzemenin doğal ve sağlam olmasına dikkat edilmiştir.