İslam hukukunun kaynakları nelerdir

Hukukta bir hüküm vermek için delil gereklidir. Yani hâkimin hükme nasıl ulaştığını gösteren meşru bir dayanağının olması gerekir. Bu delilin de bir kaynağı olmalıdır. İslam hukukunun dayandığı kaynaklara edille-i şer’iyye denir.

1. Kuran-ı Kerim
2. Sünnet
3. İcma
4. Bu üç kaynakla çözüm bulunamaması durumunda “mukayese, kıyas, akıl yürütme” dördüncü kaynak olarak kullanılır.

Hukukta bir hüküm vermek için delil gereklidir. Yani hâkimin hükme nasıl ulaştığını gösteren meşru bir dayanağının olması gerekir. Bu delilin de bir kaynağı olmalıdır. İslam hukukunun dayandığı kaynaklara edille-i şer’iyye denir.

İslam hukukunun ilk temel kaynağı, Allah’ın (c.c.) sözü olan Kur’an-ı Kerim’dir. Kur’an-ı Kerim, bizzat Allah’ın (c.c.) emir ve yasaklarını içerdiğinden, tabii olarak İslam hukukunun da temel kaynağı olmuştur. İslam hukukunun ikinci temel kaynağı ise Hz. Peygamberin söz, davranış ve onaylarını içeren sünnetidir. Kur’an ve sünnetin İslam hukukunun temel kaynakları oluşunu Yüce Allah şöyle vurgular: “…Eğer bir hususta anlaşmazlığa düşerseniz -Allah’a ve ahirete gerçekten inanıyorsanız- onu Allah’a ve Resûl’e götürün (onların talimatına göre halledin); bu hem hayırlı, hem de netice bakımından daha güzeldir.”

Hz. Peygamber Kur’an’da anlaşılmayan hususları açıklamış ve uygulamalı olarak sahabeye göstermiştir. “Ben namazı nasıl kılıyorsam, siz de öyle kılın.” buyurmuştur. Ayrıca Peygamber Efendimiz sahabeye sözlü ve uygulamalı açıklamalarının yanı sıra onaylarıyla da ümmete yol göstermiştir. Örneğin su bulamadığı için teyemmüm alarak namaz kılan ve sonra da namazını yeniden kılma konusunda tereddüt yaşayan bir sahabinin durumunu anlatmasından sonra, ona “Namazın tamamdır.” diyerek teyemmüm abdestiyle kılınan namazın, su bulunduktan sonra iade edilmesine gerek olmadığı hükmünü bildirmiştir.

İslam hukukunun bir diğer kaynağı ise ümmetin fikir birliği ettiği görüşleri ifade eden icmadır. “Kendisi için doğru yol belli olduktan sonra, kim Peygambere karşı çıkar ve müminlerin yolundan başka bir yola giderse, onu o yönde bırakırız ve cehenneme sokarız; o ne kötü bir yerdir.” ayeti icmaya delil olarak gösterilir.

İslam hukukunda kabul edilen dördüncü kaynak kıyastır. Kıyas; Kur’an, sünnet ve icmada doğrudan bir hüküm bulunmayan bir mesele hakkında; ilk üç kaynak doğrultusunda, mukayese yöntemiyle akıl yürütülerek yeni bir hükme ulaşılmasıdır.