İlk Türk İslam devletlerinde ordu

Türklerde ordu; savaşçılar, teşkilat ve teçhizat olmak üzere üç bölümden oluşmuştur. Disiplin içinde iyi bir eğitim alan askerî birlikler, savaş araç gereçleri bakımından da iyi bir şekilde donatılmıştır. İlk Türk İslam devletleri, İslamiyet öncesi dönemdeki Türklerde olmayan ve adına gulam sistemi denilen yeni bir ordu modelini kullanmaya başlamışlardır. Bu sistemin kaynağı kesin olarak bilinmese de sistemin ilk kez Karahanlılar tarafından uygulandığı tespit edilmiştir. Hz. Ömer Dönemi’nde uygulanan ikta sistemi, Türk İslam devletleri tarafından geliştirilerek uygulamaya devam edilmiştir. İkta sistemi, belirli yerlere ait devlet arazi gelirlerinin asker, sivil ve devlet adamlarına maaş karşılığı tahsis edilmesi esasına dayanır.

Türk İslam devletlerinde ikta sisteminin gelişmiş uygulaması Büyük Selçuklular ve Türkiye Selçuklularında görülmektedir. Selçuklular bu sayede hazineden maaş ödemeden büyük bir orduya sahip olma imkânı bulmuştur. Ayrıca ikta sisteminin uygulandığı bölgelerde üretimin devamlılığı sağlanmış, taşrada devletin otoritesi de güçlenmiştir.

İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERINDE ORDU

KARAHANLILAR

• Türkmenler
• Gûlamlar
  • Hassa Ordusu
  • Saray Muhafızları
• Eyalet Ordusu

GAZNELİLER

• Eyalet Ordusu
• Gûlamlar
  • Hassa Ordusu
  • Gûlaman-ı Saray
• Ücretli Askerler
• Gönüllüler

BÜYÜK SELÇUKLULAR

• İkta Askerleri
• Gûlamlar
  • Hassa Ordusu
  • Gûlaman-ı Saray
• Bağlı Devletler
• Türkmenler