Hücre bölünmesi nasıl ve neden olur

Hücre yapı bakımından çoğunlukla küp ya da silindir şekline benzemektedir. Hücrelerin şekilleri nedeni ile hacim ve yüzey dengesizlikleri meydana gelebilmektedir. Bu da bölünmeye ihtiyaç duymalarına sebep olmaktadır. Hücre bölünmesi sayesinde hacim yüzey dengesi tekrardan sağlanmaktadır.

Bölünmenin gerçekleşmesinde sitoplazma/çekirdek oranının da etkisi büyüktür. Hücre büyüdüğü zaman sitoplazmada meydana gelen artış nedeni ile çekirdek hücrenin kontrolünü sağlamakta zorlanmaktadır. Yani hücre bölünmesinin bir nedeni de sitoplazma ile çekirdek dengesizlikleri sebebi ile olmaktadır. Bu durumda hücre ya ölür ya da hücrenin bölünmesi gerçekleşir.

Hücre bölünmesi nasıl gerçekleşir

Bir hücrenin bölünme gerçekleştirmesinde belli bir büyüklüğe ulaşması ve nükleik asite sahip olması önemlidir. Canlılarda amitoz, mitoz ve mayoz olmak üzere üç bölünme tipi görülmektedir. Mitoz ve mayoz çok hücrelilerde, amitoz ise tek hücrelilerde meydana gelmektedir.

Amitoz tek hücreli canlılarda ortaya çıkarak o türün birey sayısını arttırmaktadır. Bu bölünme tipinde öncelikle hücrelerin çekirdeği uzamaktadır. Sonrasında ise çekirdekçik de uzayarak boğumlanmakta ve ikiye ayrılmaktadır. Bu durumu sitoplazma takip etmektedir. Böylece bir hücreden yeni iki tane yavru oluşmaktadır. Amitoz bölünmesinde çekirdek zarı kaybolmamakta, kromozomlar belirlenmemektedir. Sentriyol ve iğ iplikleri oluşmamaktadır.

Mitoz bölünme zigot oluşumunun ardından başlamaktadır. Bu bölünme tipi organizmanın belirli bir büyüklüğe erişmesi gerçekleşene kadar devam etmektedir. Pek çok soma hücresinde ve kemik iliği gibi hücrelerde görülmektedir. Mitoz esnasında her hücrenin çekirdeğindeki kromozom kendini eşlemektedir. Oluşan eşler, ana hücrenin bölünmesi sonucu meydana gelen iki yavru hücreye verilmektedir.

Oluşan yavru hücrelerin 46 kromozomu olmaktadır. Bunları 23 tanesi anneden 23 tanesi babadan gelmektedir. 44 kromozom vücut özelliklerini, geriye kalan 2 kromozom ise cinsiyeti göstermektedir. Tek hücreli bir hücrenin üreyebilmesi de mitoz bölünmeyle gerçekleşmektedir.

Üç tip hücre bölünmesinin sonuncusu mayoz bölünmedir. Eşeyli biçimde çoğalan canlılarda zigotun oluşumu gamet hücrelerine bağlı olmaktadır. Gamet hücrelerinin yapılması ise mayoz bölünme ile gerçekleşmektedir. Üreme ana hücrelerinin kromozom sayısındaki yarıya düşüş mayoz bölünme sonucu ortaya çıkmaktadır. Üreme hücreleri gamet şeklinde adlandırılmaktadır.