Fıkralardan hareketle Nasreddin Hoca’nın kişiliği

Eskişehir'in ilçesi Sivrihisar'a bağlı Hortu yöresinde doğdu, Akşehir'de öldü. Babası Hortu köyü imamı Abdullah Efendi, annesi aynı köyden Sıdıka Hatun'dur.

Nasreddin Hoca'nın belirgin olan özellikleri:

• Şakacı
• Hazır cevap
• Zekice cevap verebilme yeteneğine sahip
• Alim, bilgin
• Boşa konuşmayan özellikleri Nasreddin Hoca’nın en belirgin özellikleridir.

Nasreddin Hoca'nın kişilik özelliklerini kısaca maddelersek:

• İnsanlara doğru yolu gösteren,
• İnsanlara iyilikleri bildiren,
• İnsanları kötülüklerden sakındıran,
• Veli,
• Latifeli,
• Nükteli,
• Fert ve toplumu her yönüyle çok iyi tanımış,
• Cemiyette gördüğü aksak yönleri düzeltmek için uğraşan,
• Amacı nasihat etmek, öğüt vermek olan,
• Bilgili, alim,
• Sözü dinlenen bir kişidir.

Nasreddin Hoca, insanlara doğru yolu gösteren, iyilikleri bildiren, doğruya sevkeden ve kötülüklerden sakındıran bir veli idi. Bu işi yaparken tabiatı icabı kendisine has bir yol tutmuştur. Böylece hakkın anlatılması ve cemiyetteki bozuk yönlerin düzeltilmesi için, meseleyi halkın anlayacağı bir dil ve üslub ile, gayet manidar latifeler halinde kısa ve öz olarak dile getirmiştir. Latifeleri hikmet ve ibret dolu birer darb-i mesel gibidir. Bu bakımdan adına uydurulan edep dışı ve nükteden uzak bir takım fıkraların onunla ilgisi yoktur. Manidar latifeleri önce yakın cevresinde şifahi olarak dilden dile dolaşmış, sonraları git-gide yayılmış ve zamanla bir takım değişikliğe uğramıştır. Bu sebeple onun olmayan bir takım bayağı fıkralar da ona mal edilerek anlatılmıştır. Yapılan ilmi çalışmalar, onun ilim ve edeb sahibi bir veli olması, söz konusu sıradan basit fıkraları söylemediğini açıkça göstermektedir.