Fıkıh ilminin tanımı, amacı ve önemi nedir

Arapça ( َ ِه َق ف ) fakihe fiilinin mastarı olan fıkıh kelimesi sözlükte; bir şeyi iyice düşünmek, derinlemesine anlamak, bilmek/ilim ve anlamak/fehim gibi anlamlara gelmektedir. Fıkıh kelimesi, ayetlerde ve hadislerde genellikle sözlük anlamıyla kullanılmıştır.

Fıkıh kelimesinin bugünkü bilinen anlamda kullanılması ise belirli bir sürecin sonunda olmuştur. Fıkıh kelimesi, ilk dönemlerde İslami ilimlerin hepsini içine alacak şekilde kullanılmıştır.

Kavram olarak fıkıh ilminin iki tanımı yapılmıştır:
1- Hanefi mezhebinin imamı olan İmam Âzam Ebû Hanife, fıkhı şöyle tanımlamaktadır: َا ه ْ َ َلي َا ع َم َا و َ َ ا له َّ ْفِس م َ ُة الن ِرف ْ َع ُ: م ْه ِق َْلف ا "Fıkıh, kişinin lehinde ve aleyhinde olan hükümleri bilmesidir."
2-İmam Şâfiî, fıkhı şöyle tanımlamıştır: ِ ة َّ ِـــي َّ ْف ۪صيل َا الت ِه ِ َّلـت َد ْ ا ِن ِ م ة َ َ ب َس ُ ْكـت ِ ْ الم ة َّ ِي ل َ َم ِ ْ الع ة َّ ِعي ْ ِ َّ الشر ْ َكام َح ُ ْ بِال ِ ْلم َْلع ُ: ا ْه ِق َْلف ا “Fıkıh; tafsilî delillerden (ayet ve hadislerden) elde edilen dinî amelî hükümleri bilmektir.”

Fıkıh ilminin amacı ve önemi

Yüce Allah, insanların bir arada barış, huzur ve güven içerisinde istikrarlı bir şekilde yaşamaları için ilahî kitaplar göndermiştir. İlahî kitapların, insanın Allah ile olan ilişkisini düzenlemek, insanlar arasında hak ve adaleti tesis etmek gibi amaçları vardır.

Fakihler, İslam dininin temel amaçlarını “mekâsidü’şşerîa” (Şeriatın gayeleri) olarak ifade ederler. Mekâsidü’şşerîa; Allah ile insan, insan ile insan, insan ile devlet, devlet ile devletler arasındaki ilişkileri düzenleyerek insanların maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılamak, haksızlıkları engellemek, adaleti, huzuru ve güveni tesis ederek istikrarlı bir toplum düzeni inşa etmektir.8 Fıkıh ilmi, hayatın akışı içerisinde vahiy ile insan davranışlarını buluşturmaktadır. Kur’an ve sünnette yer alan şer’î hükümlerin uygulanmasına ve yaşanmasına köprü olmaktadır. Her Müslümanın kendisine gerekli olan ibadet ve toplumsal hayatla ilgili fıkıh bilgisini öğrenmesi farzdır.

Fıkıh ilminin genel amacı:

• Varoluş gayemizin Yüce Allah'a kulluk olduğu bilincini kazandırmak,
• Allah’ın (c.c.) rızasına uygun bir hayat yaşamamıza katkı sağlamak,
• Kur’an ve sünnette yer alan hükümleri, yaşam tarzına dönüştürmek,
• Kişilerin hak ve sorumluluklarını belirlemek,
• Hakların ihlalini ve vazifelerin ihmalini önlemek,
• Toplumda adalet, barış, huzur ve güveni tesis etmek,
• Hukuk ile ahlak bütünlüğünü sağlamak ve hukuka saygılı bireyler yetiştirmek,
• Güven ve huzur içinde istikrarlı bir toplum oluşturmaktır.