Evliya Çelebi’nin Türk tarihi içindeki önemi nedir

Türk ve dünya tarihinin en büyük gezgini ve en büyük seyahat kitabının yazarı olan Evliya Çelebi 25 Mart 1611 tarihinde İstanbul’da doğmuştur.

Evliya Çelebi, bilindiği gibi gördüğü bir rüya üzerine gezmeye başlamış ve 51 yıl süren seyahati sonunda eserini yazmıştır. Rüyada meydana gelen bir dil sürçmesi sonucunca “Şefaat ya Resulallah diyecek yerde seyahat demişiz”le başlayan bir maceranın sonunda böylesine büyük bir eser meydana gelmiştir.

Rüyasında kendisine rehberlik eden sahabeden Sa’d bin Ebî Vakkas’ın rüyada anlattıkları ve habersiz çıktığı Bursa seyahatinden dönüşünde babasının öğütleri yazarımızın eserinin formatını oluşturmuştur. Rüya hakkında her ne kadar yorumlar yapılsa da biz gerçek olduğuna inanmak istiyoruz. Her ne olursa olsun dünya kültür hayatına böyle büyük bir eser kazandırmıştır.

Evliya Çelebi, gezip dolaştığı yerlerde öncelikle o yerin yöneticilerinden bilgiler almış, bölgenin kayıtlarım ve sicillerini incelemiş, subaşı ve diğer ileri gelenlerden istifade etmiş, halkla görüşmüş, bütün bunlara ilave olarak da kendisi bizzat gezip görerek, ölçüp biçerek edindiği bilgileri tek tek yazmıştır. Edindiği bu bilgileri yanında saklamış ve son durağı olan Mısır’da bir araya getirip sistemli bir şekilde ve gezi sırasına göre yazmıştır. Seyahate başladığından yaklaşık 10 yıl sonra gittiği yerde de 51 yıl ifadesini kullanmakta idi. Gezip dolaşması bitmiş, yaşı ilerlediğinden gezmeye gücü dermanı kalmamış, garip, kimsesiz kalıp künc-i vahdete (yalnızlık köşesine) çekildiği Mısır’ da eserini yazarken yine bu 51 yıl ifadesini kullanmıştır.