Endüstride hal değişiminin önemi

Son yıllarda gerek ekonomik gerekse çevresel faktörler nedeniyle kullanılan LPG’li araç sayısı artmıştır. LPG nedir, nasıl elde edilir, nerelerde kullanılır? LPG, sıvılaştırılmış petrol gazı (Likit Petrol Gazı) anlamına gelir. Bütan ve propan gazlarından oluşan bir karışımdır. Doğal gazın çeşitli işlemlerden geçirilmesiyle ya da ham petrolün rafinasyonu ile elde edilir. Normal koşullar altında gaz fazında bulunan LPG, basınç altında sıvılaştırılır. Sıvılaştırılabildiği için her yere kolaylıkla taşınabilir ve depolanması kolaydır. Yanıcı ve parlayıcı özelliğe sahip olan LPG, gaz fazında yakıt olarak kullanılır. Isıtma, ısınma ve pişirme gereksinimlerini karşıladığı gibi araç yakıtı olarak da kullanılır.

LPG’nin birim başına enerji verimi oldukça yüksektir. Düşük karbon sayılı olduğu için diğer yakıtlarla kıyaslandığında çevreye zararı da sera gazı salınımı da daha azdır. Örneğin benzine göre %20 daha az karbon dioksit (CO2) salınımı sağlar. LNG, sıvı doğal gaz (Likit Naturel Gaz) anlamına gelir ve doğal gazın sıvılaştırılması ile elde edilir. % 90’ı metan (CH4) olmak üzere etan (C2H6), propan (C3H8), bütan (C4H10) ve diğer hidrokarbonları da içeren yüksek verimli bir yakıt türüdür. Doğal gazın sıvılaştırılması sırasında içindeki oksijen, karbon dioksit, kükürt bileşenleri ve sudan arındırıldığı için

LNG doğal gaza göre daha saftır. Atmosfer basıncında, -162 °C’a kadar soğutulan doğal gaz, yoğunlaşarak sıvı faza geçer ve LNG elde edilir. LNG’nin hacmi doğal gazın hacmine göre yaklaşık 600 kat küçüktür. Bu sayede yüksek miktardaki doğal gaz, düşük basınçlar altında sıvı hâlde saklanabilmektedir. Ayrıca teknik ve ekonomik olarak boru hatları ile taşınması mümkün olmayan doğal gaz sıvılaştırılarak gemi ve tankerlerle taşınabilir.

LNG; elektrik üretimi, sıcak hava eldesi, kızgın yağ eldesi, buhar eldesi, pişirme ve kurutma fırınlarında, seramik ve cam sanayi, metal işleme alanlarında kullanır. Karbon dioksit gibi itici gazların sıkışma ve genleşme özelliklerinden ilaç, parfüm ve spreylerde faydalanılmaktadır. Soğutucu sistemlerde de maddenin hâl değişimi özelliğinden yararlanılır. Buharlaşırken ortamdan ısı alarak ortam sıcaklığının düşmesine neden olan maddelere soğutucu akışkanlar denir. Bir maddenin soğutucu akışkan olarak kullanılabilmesi için uygulanabilir basınç altında buharlaşması ve sıvılaşması gerekir.

Bunların dışında gazların hâl değişiminden ilaçlama sistemlerinde, oto boyama makinelerinde, bazı otomobil ve kamyonların fren sistemlerinde, oksijen tüplerinde, sıcak hava balonlarında ve soğutma sistemlerinde faydalanılır. Anlaşılacağı gibi çevre ve canlılar için oldukça önemli olan hâl değişiminden birçok endüstriyel alanda da yararlanılır.