Düşünce akışını bozan cümleler nedir

Paragrafta düşüncenin akışını bozan cümle nedir

Dil ve anlatım bakımından birbiriyle uyumlu cümlelerin arasına ilgisiz bir cümlenin girmesiyle paragraftaki anlam bütünlüğünün bozulmasıdır. Paragrafta düşüncenin akışını bozan cümle, paragrafta işlenen konunun farklı bir yönünü oluşturduğundan başka bir paragrafta bulunması gerekir. Kısacası:

• Özel anlamlı bir düşünce işlendiğinde genellikle genel anlamlı bir cümle araya konulur. Anlatımı bozan da bu cümle olur.
• Paragrafın genelinde işlenen konu ve ana düşünceye uymayan cümleler anlatımın akışını bozan cümlelerdir.
• Paragrafta hâkim olan bakış açısı da önemlidir. Paragrafın tümüne yayılmış olumlu bakış açısı veya olumsuz bakış açısına her cümlenin uyumlu olması gerekir. Uyum sağlayamayan cümle paragrafın akışını bozan cümledir.
• Her paragrafın sadece bir konuyu işlediği dolayısıyla paragrafta bir düşüncenin işlendiği asla unutulmamalıdır. Ana ve yardımcı düşüncelere uyum sağlayamayan cümleler paragrafın akışını bozan cümlelerdir.
• Sorularda "Paragrafın akışını bozan, paragrafa uymayan, parçayla çelişen, paragrafla tutarsız cümle" şeklinde sorulur.
• Paragrafın genelinde yer alan ortak sözcük ve öğeler de önemlidir. Paragrafın akışını bozan cümleler bu ortak sözcüğü ve öğeyi içermez.
• Paragraf tamamen okunup konu belirlendikten sonra düşüncenin akışını bozan cümle daha kolay bulunabilir.

Paragraftaki konuyla, konuya bakış açısıyla bağlantısı kopmuş ya da çok zayıfla­mış olan cümle, düşüncenin akışını bozar. Bu cümleler genellikle, soru düzenlenir­ken paragrafa katılır. Bu cümlenin önceki ve sonraki cümleyle biçimsel bağlantısı da pek yoktur ya da zayıftır. Diğer cümlelerde kullanılan ortak öge (ya da sözcük) bu cümlede yer almaz.

Örnek : (I) Bu dönem şairleri, dili bir mermer kütlesi gibi görüp işleyerek istedikleri biçime sokmaya çalışmıştır.
(II) Bunu yaparken de dilin olanaklarını, sınırlarını zorlamıştır.
(III) Sözcüklerin anlam ve çağrışım gücünü geliştirmeye önem vermiştir.
(IV) Her şair kendine özgü bir dil oluşturma çabası içinde olmuştur.
(V) Türkçenin gücünün bu çağrışımlarda gizli olduğunu anlamış ve anlatmaya çalışmıştır.
(VI) Başarılarının nedeni de bu yaklaşımlarından kaynaklanmaktadır.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi düşüncenin akışını boz­maktadır?
A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.

Çözüm, parçanın konusu "sözü edilen dönemin şairlerinin dili işleme anlayışlaradır. Parag­rafın ilk üç cümlesinde konu ortaya konmuş ve birbiriyle bağlantılı cümlelerle dü­zenli biçimde işlenmiştir. I. cümlenin öznesi (bu dönemin şairleri), II ve III. cümlele­rin de öznesidir. IV cümlede ise özne "her şair" tamlamasıdır. Konu yönünden bu cümlede "kendine özgü bir dil oluşturma" üzerinde durulmuştur. Oysa bir önceki cümlede (III'te) "sözcüklerin anlam ve çağrışım gücünü geliştirme"den söz ediliyor­du. V. cümlede "bu çağrışımlar" sözü, III'le V'in birbiriyle bağlantılı olduğunu ortaya koymaktadır. VI. cümle de "bu yaklaşımlardan" sözüyle bir önceki cümleye bağlan­maktadır. Sonuç olarak IV. cümle paragrafta düşünce akışını bozmuştur. (CEVAP: C)

Düşüncenin akışım bozan cümleyi bulmada şu yöntemi uygulayınız: Önce parçayı okuyunuz.
Sonra numaralamış kısımlarda­ki numaraları yok sayarak par­çayı bir daha okuyunuz.
Parçayı okumaya başladığınız andan itibaren parçanın konu­sunu bulunuz.
Konudan sapan cümle, akışı bo­zan cümledir.
Bu işlem oldukça kolaydır ve az zaman alır.

Uygulama
Otuz yaşıma kadar durmadan yazdım ama amatörlük dönemimin bu ürünleri ya­yımlanmadı. (II) Gerçek anlamda yazarlığa otuzumda başladım. (III) İlk kitabım da ancak kırk yaşımda piyasaya çıkabildi. (IV) Önceleri, salt ele alınan konunun önem­li olduğunu düşünüyordum; sonra konu kadar işlenişinin de önemli olduğunu anla­dım. (V) Onun yayımlanışından sonra da sanat görüşümde bir değişiklik olmadı. (VI) Çünkü yazarlığa başladığımda düşünsel kişiliğim oluşmuştu.
Bu parçada numaralanmışcümlelerden hangisinin düşüncenin akışını bozdu­ğunu belirleyiniz.