Deneme nedir, denemenin özellikleri

Yazarın, bir konu üzerinde kanıtlama amacı gütmeden, kendi kendisiyle konuşuyormuş gibi içten bir üslupla kaleme alınan yazılara deneme denir. Bilgilendirici metin türlerinden biri de denemedir. Gazete ile ortaya çıkan ve gelişen bir türdür. Bu metin türü; özgürce seçilen bir konuda, duygu ve düşüncelerin konuşma havası içinde kesin yargılara varmadan dile getirildiği genellikle orta uzunluktaki yazılardır.

Denemenin özellikleri:

• Her konuda yazılabilir. Genellikle evrensel konular işlenir.
• Konuşma havası hâkimdir.
• İçten bir anlatım görülür.
• Düşünceleri ispatlama kaygısı yoktur.
• Yazarın izlenimlerinden hareketle oluşturulur.
• Okura ele alınan konu hakkında bir bakış açısı kazandırmak amacıyla yazılır

Denemenin konusu nedir
Deneme her konuda yazılabilir. Ancak daha çok, her devrin, her ulusun insanını ilgilendiren, kalıcı, evrensel konular tercih edilir. Denemede konu özgürce seçilir. Yani insanı ve toplumu ilgilendiren her şey (yaşam, ölüm, aşk, sanat, felsefe, din, ahlak, töre, bilim, siyaset vb.) denemenin konusu olabilir.

Eskiden denemeye verilen “muhasebe” adı, onun konusu hakkında bir ipucu vermektedir. Çünkü denemeler toplumsal konulardan daha çok kişisel konulara, soyut dünyalara ve iç hesaplaşmalara daha yakındır. Bu yönüyle fıkra türünden ayrılır. Fıkralar toplumsal konulara kişisel yaklaşımlar getirirken deneme iç dünyanın samimi itirafı gibidir.

Deneme türündeki önemli eserler

• Ahmet Hamdi Tanpınar – Beş Şehir
• Nurullah Ataç – Karalama Defteri
• Sabahattin Eyüboğlu – Mavi ve Kara
• Suut Kemal Yetkin – Yokuşa Doğru
• Mehmet Kaplan – Kültür ve Dil
• Cemil Meriç – Kırk Ambar