Cahiliye kavramını ve cahiliye zihniyetinin genel özellikleri

Cahiliye dönemi İslamiyet öncesi Arap coğrafyasını tanımlamak için kullanılan bir tabirdir. Bazı din tarihçilerine göre İslam, evrensel bir mesaj taşıdığı için, Cahiliye dönemini Arabistan yarım adasıyla sınırlamak doğru değildir. Hz. Muhammed'in doğumundan vefatına kadar olan yıllar ise Asr-ı Saadet olarak tanımlanır.

Cahiliye, Kur'an-ı Kerim inip İslamiyet yayılmadan önceki Arapların tutum ve davranışları için kullanılan bir kavramdır. aynı zamanda görgüzüsüzlük olarak ta tanımlanabilir. Cahilliğin moda olduğu, cehaletin ortalığı kasıp kavurduğu, İslam'dan önceki döneme Cahiliye Devri denir. Bu devirde insanlar o kadar cahillerdi ki kendi elleriyle taştan, tahtadan putlar yapıp onlara taparlardı.

Cahiliye zihniyetinin özellikleri:

• Kızları diri diri toprağa gömerlerdi
• Fuhuş çok büyük orandaydı
• Putlara taparlardı
• Kumar oynarlardı
• Şarap içme adeti çok yaygındı 

Kuran-ı Kerim'de geçen birçok ayette, yoldan çıkan ve günah-sevap ayrımı ortadan kalkmış toplumlara elçi gönderilmektedir. Son peygamber Hz. Muhammed doğmadan önce başta Kureyş ve Hicaz bölgesi olmak üzere, Arabistan'ın tamamı da Kuran'da adı geçen toplumlar gibiydi. Sık sık kabileler arasında savaş çıkar ve en ufak nedenlerden dolayı insanlar öldürülürdü. Kan davası yaygının yaygın olduğu bu dönemde yapılan barış görüşmeleri sonuçsuz kalırdı.

Hz. İsa'dan sonra uzun bir süre peygamber gönderilmesi beklenmişti. Bu döneme ''Fetret Devri'' adı verilir. Cahiliye dönemini de kapsayan fetret devrinde, tüm dünyada olduğu gibi Arabistan'da da putperestlik yaygın. Halkın yalnızca %20'si Yahudilik ve Hristiyanlık gibi tek tanrılı dinlere inanıyordu. Bugün İslam alemi için kutsal kabul edilen Kabe'nin içerisinde 400'ye yakın put bulunuyordu. Putlar hem dini törenlerde hem de turist çekmek için kullanılmaktaydı. Hz. Muhammed önderliğindeki ordunun Mekke'yi fethetmesi ile birlikte bu putların tamamı kırılmıştır.

Bu dönemde içki ve kumar gibi zararlı alışkanlıklar da son derece yaygındı. Daha sonra inen ayetler ile birlikte hem kumar hem de içki en büyük günahlar arasında sayılmıştır. En yaygın mesleklerden biri ise tefecilik idi. Müşkül durumda olan insanlar tefecilere borçlanır, sonra ağır faizlerin altında ezilirdi.

Eşitsizlik de Cahiliye döneminin en belirgin özelliklerinden biridir. Servet sahipleri her yıl biraz daha zengin olurken, halkın çoğunluğunu oluşturan yoksullar, zor şartlar altında yaşıyordu. Bununla birlikte bakılan davaların birçoğu göstermelikti. Hakimlere rüşvet yediren zenginler, aleyhlerine açık kanıtlar bulunan davalarda bile hiçbir ceza almıyordu. Cahiliye döneminin en kötü adetlerinden biri ise kız çocuklarını doğar doğmaz gömmekti. İslamiyet'in yayılması ile birlikte bu çirkin adetlerin hepsi ortadan kaldırılmıştır.