Asit yağmurlarının canlılar üzerindeki olumsuz etkileri nelerdir

Asit yağmuru,balıkların zarar görmesine ve ölmesine,biyolojik çeşitliliğin azalmasına,su kaynaklarına akarken toprakta bulunan ağır metallerin (örneğin alüminyumun) göllere ve akarsulara karışmasına sebep olur. Hem artan asitlik hem de artan ağır metal konsantrasyonu su canlılarında doğrudan zehir etkisi yapar. Ayrıca artan asitlik ve ağır metal düzeyleri canlılar üzerinde kronik strese neden olur. Bu da canlıların genel sağlığında ve çevreye uyum yeteneklerinde sorunlara yol açar.

Asit yağmurları göl ve akarsu gibi su kaynaklarının pH değerlerini değiştirerek yani dengesini bozarak tüm canlıların yaşamını etkilemektedir. Hatta bazı canlıların yok olma sebebidir.

Toprak üzerindeki etkisi

Asit yağmurları toprağa geçerek toprağın yapısını bozmaktadır. Toprakta bitkilerin büyümesi için gerekli olan Ca, K, Mg, Al gibi maddeleri yok eder. Yağmurla birlikte toprak üzerinde biriken su, ya akarsu ve göllere ya da toprağa sızar. Bunun sonucu olarak su ve toprakla ilişkili olan canlılar olumsuz etkilenmektedirler.

Orman ve bitkiler üzerindeki etkisi

En çok etki ormanlar üzerinde görülür. Asit yağışları, ağaçların en çok fotosentez yapan organı olan yaprakları etkileyerek büyüme ve gelişmelerini engellemektedir. Aynı zamanda toprakta bulunan ağır metallerin bozunmasını sağlayarak bitki için zararlı alüminyum gibi ağır metallerin miktarının artmasına neden olmaktadır. Toprakta biriken fazla alüminyum ağaç köklerinin gerekli besin maddelerini almalarını engelleyerek besin eksikliği oluşturmakta ağaçların büyüme ve gelişmesini yavaşlatmak hatta durdurmaktadır. Zamanla yapraklardaki dökülmeler asit yağmurlarının bitkiler üzerinde yıkıcı etkisini açıkça ortaya koymaktadır.

Su ekosistemindeki etkisi

Göl ve nehirlerin çoğunlukla pH’ı 6 ile 8 arasındadır. Asit yağmurları bu su kaynaklarının asitlik derecesini arttırır. Su bitkileri en iyi pH’ın 7.0 ve 9.2 gösterdiği değerler arasında yetişir. Bunun yanında pH 6.0’da su karidesleri yaşayamaz. pH 5.5’te bakteriyel ayrıştırıcılar ölür ve yaklaşık pH 4.5’in altında tüm balıklar ölür. Bu aralıklarda ufak bir değişiklik olması halinde yaşamları olumsuz etkilenir, hatta yaşamları son bulabilir. Aynı zamanda göllerde kar ve don halinde bulunan asitli tabakalar vardır. Ani hava değişimiyle baharda bu karlar erir ve kardaki asitler gölde ani pH değişimi yaratır. Bahar dönemi birçok organizma için doğurganlık dönemidir ve canlılar ani pH değişimine ayak uyduramazlar. Sonuç olarak her canlının yaşamını ayak uydurduğu bir pH aralığı vardır.

Canlılar üzerindeki etkisi

SOx emisyonu insanlarda solunum yolu enfeksiyonlarına ve kalp rahatsızlıklarına sebep olur. Fosil yakıların yanması sonucu oluşan NOx emisyonu ise solunum sonucu aside dönüşerek insanlarda akciğer dokusunu tahrip ederek zarar verir.

Toprakta, akarsularda ve göl yataklarında bulunan ağır metallerle (Civa, Katmiyum, Düminyum gibi) tepkimeye giren asit nemi normal şartlarda ayrışamayan yeni maddeler oluşturur. Daha sonra bu maddeler besin zinciri veya içme suyu yoluyla bitki, hayvan ve insana ulaşıp zararlı birikintilere sebep olmaktadır.

Atmosfere salınan SO₂ ve NOx’ler asit karakterli yeni maddeleri oluşturur. Sonuçta meydana gelen nitrik ve sülfirik asit toz, is, kurum ve duman gibi partiküller üzerine yapışır. Bu partiküllerin direk olarak solunması üst solunum yolları zedelenmelerine neden olurlar. Nemli ve sıcak akciğer alveollerinden kimyasal olarak kana geçmesi de akciğerde kanamalara neden olur.

Asit yağmurları, yer altı, yer üstü ve içme sularına karışması topraktaki ağır metallerle tepkime vermesi sonucu bitkiler, sudaki canlılar üzerine etki ederek bunları kullanılması halinde insan bünyesinde asit maddelerinin stoklanması ve bunun sonucunda guatr, ülser, kronik bronşit, astım ve amfizem gibi hastalıkların oluşmasına neden olmaktadır.

Asit yağmurları, solunum ve beslenme zinciri yolu ile hayvanları da olumsuz etkilemektedir. Bu yağışlardan en çok kurbağa ve balık yumurtaları etkilenmektedir. Aynı zamanda asit yağmurunun toksik etkisiyle hayvanlarda kronik zehirlenmeler ortaya çıkmaktadır. Böyle yerlerde çayırlardan beslenen hayvanlarda ölümleri arttığı tespit edilmiştir.