Ali Macar Reis, Kâşgarlı Mahmud, Matrakçı Nasuh, Kâtip Çelebi ünlü Türk haritacılarıyla ilgili bir araştırma yapınız

Ali Macar Reis

Ali Macar Reis 16’ncı yüzyılda yaşamış ünlü bir Türk denizcisidir. Daha çok yapmış olduğu haritalar ve denizcilik konusundaki çalışmaları ile tanınmaktadır. Ali Macar Reis, hazırlamış olduğu eserlerini 1566 yılında tahta çıkan Sultan II.Selim’e sunmuştur. İnebahtı Deniz Savaşı’na da katılan Ali Macar Reis, bu savaşta Türk Donanmasının merkez bölgesinde bulunan gemilerin birinde kaptan olarak görev yapmıştır.

Ali Macar Reisin dünyaca ünlü Atlası, yedi haritadan oluşmaktadır. Bunlar: “Karadeniz”, “Doğu Akdeniz ve Ege”, “İtalya”, “Batı Karadeniz ve İber Yarımadası”, “İngiliz Adaları ve Avrupa’nın Atlantik kıyıları”, “Ege Denizi, Batı Anadolu, Yunanistan” ve “Dünya” haritalarıdır. Atlas, dönemine ait kahverengi bir cilde sahiptir. Ön ve arka kapakların ortasında, Osmanlı cilt sanatının süsleme öğesi şemse bulunmaktadır. Kapakların kenarı ayrıca altın yaldız ve cetvel ile çevrelenmiştir. Ön cilt kapağının iç yüzündeki ebrunun üst kenarında, “Bu harita Ali Macar’ındır, gaflet olunmaya” notu yer almaktadır.18 sayfadan oluşan atlasta, deri parşömen üzerine çizilen haritalar yedi çift sayfa üzerinde 31×43 cm’lik alanı kaplamaktadır. Atlasta yer alan ilk altı harita, 16’ncı yüzyıl Osmanlı deniz haritalarının tipik örneğidir. Sonuncusu bir dünya haritasıdır.

Kâşgarlı Mahmud

Kaşgarlı Mahmut Türk Dili ve Kültürü ile alakalı çeşitli çalışmalar yapmıştır. Dîvânü Lugati’t-Türk kitabının yazarı olan dil bilimcidir. Kaşgarlı Mahmut 1008 yılında Türkistan Topraklarında dünyaya gelmiştir. Hamidiye ve Sacidiye Medreseleri’nde eğitim almıştır. Tahsilini tamamladıktan sonra Orta Asya’da dolaşarak Türk Dili’ni detaylı şekilde incelemeye başladı. Anadolu’yu gezdikten sonra çeşitli diller ve lehçeler üzerinde çalışmalarını sürdürmek amacıyla Bağdat’a gitti ve orada kaldı. 1072 yılında başlayıp 1074 yılında tamamladığı Dîvânü Lugati’t-Türk adlı eseri dönemin Abbasi halifesine hediye etmiştir. Günümüzde bu kitabın aslı halen Ayasofya müzesinde sergilenmektedir. 1080 yılında memleketine geri dönen Kaşgarlı Mahmut 1105 yılında hayata veda etmişti.

Matrakçı Nasuh

Matrakçı Nasuh, Osmanlı tarihçisi ve matematikçi. Cemalü’l-küttab ve Kemalü’l-hussab adlı eserini Yavuz Sultan Selim döneminde telife başladı ve ona ithaf etti. 1530 yılının Ağustos ayında Kanuni Sultan Süleyman’ın oğulları Mustafa, Mehmed ve Selim için yapılan muhteşem sünnet düğünü münasebetiyle Atmeydanı’nda düzenlenen şenliklerde içinde topları, darbezenleri ve bir hisar için gerekli olan bütün malzemesiyle kağıttan iki yürür hisar yaptı ve bu hisarlardaki askerler bir savaş gösterisi sundu. Nasuh, geometride uzunluk ölçülerini gösteren cetveller hazırladı ve bu konuda kendinden sonra gelenlere önderlik etti. Ayrıca iyi bir hattat ve minyatür sanatçısıdır.

Kâtip Çelebi

Asıl adı “Mustafa” olan Katip Çelebi, 1609 yılında İstanbul’un Unkapanı semtinde dünyaya geldi. Dördüncü Murat döneminde girişilen çeşitli seferlerde katiplik yaptığı için “Katip Çelebi” olarak tanınmıştır. Babasının görevinden dolayı iyi bir eğitim alma imkanına sahip olmuştur. Küçük yaştan itibaren dönemin ünlü bilginlerinden özel dersler aldı. 1622 yılında Anadolu Muhasebesi Kalemi‘nde çalışmaya başladı. Ordunun defterini tutmakla görevli olan Katip Çelebi, Abaza Mehmed Paşa isyanının bastırılmasında, Bağdat, Revan ve Halep seferlerinde bulundu. 1635 yılında İstanbul’a dönerek kendisini tamamen ilmi çalışmalara verdi.

Kendisine kalan mirasın büyük bir bölümünü kitaplara harcadı. Farklı alanlarda çok sayıda kitap okudu. Bu sırada A’rec Mustafa Efendi, Kürt Abdullah Efendi, Keçi Mehmed Efendi ve Kadızade Efendi’den ders aldı. Memuriyetteki rütbesi yükseltilmediği için kalemdeki görevinden ayrıldı, ancak 1649 yılında memurluğa geri döndü. Katip Çelebi, 1657 yılında hayatını kaybetti.