9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 1. Dönem 1. Yazılısı Soruları (II)

METİN-1

"Bir gün, bir öğleüstü idi. Kahvenin çardağı altında oturuyorduk. Bizim Mehmet Ali, Bekir Çavuş, Salih Ağa ve Muhtar hep orada idiler. Bahis, harp üzerine ve onun akıbetlerine dairdi. Onlara İstanbul'un dört devletin askerî işgali altında olduğunu, İzmir'in ta Bursa'ya kadar Yunanlar tarafından istila edildiğini, Adana'dan henüz Fransızların el çekmediğini, Urfa'da, Antep'te kanlı olaylar cereyan etmekte olduğunu haber veriyor ve her birinin yüzüne ayrı bir dikkatle bakıyordum. Hiçbirinde ne hayret ne dehşet ne de alelade bir alaka izine tesadüf ettim." (Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Yaban)

S:1. Yukarıdaki metin-1 bir edebî eserden alınmıştır. Bu metne göre edebiyatın ilişkide olduğu bilim dalı hangisidir?

METİN-2

"Tarihsel gelişim içinde birçok eleştirmen, edebiyat kuramcısı şiir üzerinde türsel açıdan da durmuştur. Biçimsel, içeriksel özelliklerine göre başka türden türlendirme yoluna da gitmişlerdir. "Eski şiir", "yeni şiir", "anlatımcı şiir", "öz şiir", "toplumcu şiir", "bireyci şiir"... gibi adlandırmalar bugün de kullanılmaktadır. Kısaca, şiirde kalıplaşmış, belirli türler yoktur. Doğal bir olgudur bu. Çünkü sürekli bir değişim içinde oluş, sanat ve edebiyatın temel yasalarından biridir. Edebiyat tarihi de gerçekte bu değişim ve gelişimin bir öyküsü sayılabilir." (Emin Özdemir, Türk ve Dünya Edebiyatı)

S:2. Yukarıdaki metin-2 metinlerin sınıflandırılmasında hangi metne örnek olduğunu ve bu metnin iki özelliğini yazınız. (Öğretici veya sanat metinlerinden biri) (10p.)

S:3. Metinde işlenen yardımcı düşünceleri ve ana düşünceyi yazınız. (10p.)

• Yardımcı Düşünceler:
• Ana Düşünce:

METİN-3

"Bir zamandır ablam annemin kafayı üşüttüğünü söylüyordu. Ben pek üzerinde durmadım. Evet, ablam da haklı. Yaşlı bir kadınla her gün aynı evde olmak kolay değil. Dün pazardı, şöyle bir uğradım onlara. Biraz kaynattık işte eskilerden falan... Ama kalktım gidiyorum, elini öptüm annemin. "Oğlum bir daha gelişinde anneni de getir..." dedi. İçimdeki yangın gözlerimi yaşarttı. Ablamın yüzüne bakmadan kaçarcasına çıktım evden. Yağmura sığındım dışarıda." (Necati Tosuner)

S:4. Metin-3'te kullanılan "bakış açısı" hangisidir? Bu bakış açısını ve bakış açısının nedenini yazınız. (10p.)

S:4. Metin-3'te bir iletişim söz konusudur. Bu iletişimdeki "Ögeleri" belirtiniz. (10p.)

• Gönderici:
• Alıcı:
• Kanal:
• İleti:
• Bağlam:
• Dönüt:

METİN-4

Ülkemizin güzel illerinden biri Tokat şehridir. Doğal güzelliklerinin tarihi zenginlikleri barındırması bakımından da görülmesi gereken mekânlarımızdandır. Yağıbasan Medresesi, Ali Paşa Camisi, Tokat Kalesi gibi tarihi yapılar bu zenginliğin birkaçıdır. Gümenek, Zınav Gölü, Akbelen Yaylası, Niksar Çamiçi Yaylası gibi mesire yerleri insanın huzurunu artırır, sevincine sevinç katar. Her metrekaresi neşenin, hazzın, samimiyetin güzelliğini sunar insanlara.

S:5. Metin-4'te altı çizili kelimelerin türünü  (soyut, somut, cins, özel, tekil, çoğul ad gibi) detaylı bir şekilde yazınız. (Örnek: Çamiçi Yaylası: Özel isim, somut, isim, tekil isim)

• ülkemiz:
• Tokat:
• illerinden:
• samimiyet:
• sevinç:

S:6. Aşağıdaki cümlelerde dilin hangi işlevi kullanılmıştır? Karşılarındaki sütuna yazınız. (10p.)

Gecekondunun salt bir fon şeklindeki sunumu, onun gerçek görünümlerini ortaya çıkarmaya yeterli olamaz. Çünkü nesnenin imajı salt kitlesel kodlanmayı içermez, onu kodlayan sistemin izlerini de taşır ki asıl gösterilen de odur. Veya Goethe'nin söylediği gibi, "Doğada hiçbir şeyi hiçbir zaman tek başına görmeyiz. Her şeyi her zaman altındaki, üstündeki, önündeki ve arkasındaki bir başka şeyle bağlantılı olarak görürüz". Demek ki gecekondu olgusunun çok çeşitli olan toplumsal manzaralarını görebilmek için onun çok boyutlu olan yanlarını ortaya sermek şarttır.

S:7. Yukarıdaki metinde tırnakla gösterilen kısım düşünceyi geliştirme yollarından hangisine örnektir?

S:8. Olay hikâyesinin özelliklerinden üçünü yazınız. (10p.)

S:9. Aşağıdaki yargılar doğru ise cümlenin başına (D), yanlış ise (Y) yazınız. (10p.)

• (   ) Metinler, yazılı ve sözlü metinler diye iki ana gruba ayrılır.
• (   ) Sanatsal metinlerin amacı bilgi vermektir, herhangi bir konuyu açıklamaktır.
• (   ) Durum hikâyelerinde merak ve heyecandan çok duygu ve hayallere yer verilir; fikre önem verilmez, kişiler kendi doğal ortamlarında hissettirilir.
• (   ) Sunum, panel, açık oturum gibi türler sözlü anlatım türleridir.
• (   ) Durum hikâye konusunda edebiyatımızın en güçlü temsilcileri; Sait Faik Abasıyanık, Memduh Şevket Esendal ve Tarık Buğra'dır.
• (   ) Dönüt, göndericinin (kaynağın), iletiyi alıcıya gönderirken kullandığı yol veya araçtır.
• (   ) Gönderici (Kaynak): Duygu, düşünce ve isteklerin aktarılmasında sözü söyleyen kişi veya topluluktur.
• (   ) Alıcı: Duygularını, düşüncelerini ve isteklerini belirten kişidir.
• (   ) Kod (Şifre): İletinin özel bir tarzda düzenlenmiş hâlidir. Dil, iletiyi ulaştırmak için kullanılan en yaygın koddur.
• (   ) Bağlam: İletişimde mesaja dinleyicinin verdiği cevaptır.

S:10. Virgülün kullanıldığı yerlerle ilgili üç örnek veriniz. (Cümlelerle) (10p.)