9. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 159-160-161-162-163-164-165 Cevapları Ata Yayıncılık

4. ÜNİTEYİ DEĞERLENDİRELİM

A. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Fiziksel anlamda iş nedir? Açıklayınız.
Cevap: Fizik anlamında iş yapılabilmesi için cismin uygulanan kuvvet doğrultusunda yer değiştirmesi gerekir.

2. İş ile enerji arasındaki ilişki nasıldır? Açıklayınız.
Cevap: Fiziksel anlamda iş yapmak aslında cismin enerjisinde de değişiklik bir yapmak demektir. Örneğin tahtaya çivi çakmaya çalıştığımızı düşünelim. Çekici her havaya kaldırıldığında enerjisi değişir ve çekice enerji depolanmış olur. Çekicin her vuruşunda çivi bir miktar tahta içinde ilerler. Çekiç bu enerji ile iş yapmış olur.

3. Güç nedir? Açıklayınız.
Cevap: Fizik biliminde güç, iş yapma hızıdır. Bir başka deyişle güç, birim zamanda aktarılan enerji ya da birim zamanda yapılan iştir.

4. Fiziksel anlamda kullanılan kuvvet ile gücün günlük hayatta kullanımı arasındaki fark nedir? Belirterek açıklayınız.
Cevap: Günlük dilde en çok karıştırılan kavramlardan ikisi de güç ve kuvvet kavramlarıdır. Bir kişi için “Güçlü” derken aslında güç kelimesi günlük hayatta kuvvetli anlamında kullanılır. Gerçekte fizik dilinde güç ve kuvvet kavramları arasında sıkı bir ilişki olmasına rağmen ikisi farklı kavramlardır. Güç bir işin yapılma hızını gösterir. Yapılan iş ne kadar kısa sürede yapılırsa güç o kadar büyük olur. Kuvvet ise zamandan bağımsızdır. Cisim üzerine etkileri gözlenebilir.

5. Mekanik enerji nedir? Açıklayınız.
Cevap: Bir cismin sahip olduğu kinetik enerji ile potansiyel enerjinin toplamına mekanik enerji denir.

6. Öteleme kinetik enerjisi nedir? Açıklayınız.
Cevap: Öteleme hareketi yapan cisimlerin sahip olduğu enerji öteleme kinetik enerjisidir. Örneğin koşan insanın, dalından düşen elmanın hareketinden dolayı sahip olduğu enerji öteleme kinetik enerjisidir.

7. Enerjinin korunumu ifadesinden ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.
Cevap: Kinetik enerji potansiyel enerjiye, potansiyel enerji de kinetik enerjiye dönüşür. Enerji dönüşümü potansiyel ve kinetik enerji arasındadır. Sürtünmenin olmadığı kabul edilen sistemlerde mekanik enerji sabit kalır, yani korunur.

8. Canlılar yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmeleri için enerji gereksinimlerini nasıl karşılarlar? Açıklayınız.
Cevap: Canlılar enerji ihtiyaçlarını besinlerden karşılar. İnsan vücudu bir makine gibi çalışır. Vücudumuzda fiziksel, kimyasal ve biyolojik olayların gerçekleşmesi enerji dönüşümleri sayesinde olur.

9. Enerji dönüşümü ne demektir? Örnekler vererek açıklayınız.
Cevap: Yaşamımızda enerji dönüşümlerinin yeri çok önemlidir. Örneğin elektrik enerjisi başka enerjilerin dönüşümü sayesinde üretilir. Hidroelektrik santrallerde suyun mekanik enerjisinden yararlanılarak elektrik enerjisi üretilir. Binalardaki aydınlatma sistemlerinde elektrik enerjisi ışık enerjisine bazen de ışıkla birlikte ısıya dönüşür.

10. Enerji tasarrufu ile verim arasında nasıl bir bağlantı vardır? Açıklayınız.
Cevap: Verimi yüksek araç ve cihazlar kullanmak enerji tasarrufu açısından son derece önemlidir. Verim yüksek olursa boşa giden enerji en aza iner. Örneğin buzdolapları, çoğu elektrikli araçtan farklı olarak günün 24 saatinde ve yılda 365 gün çalışmaktadır. Bu sebeple buzdolabının veriminin yüksek olması önem taşır. Buzdolabı alırken enerji verimliliği etiketine uygun davranılmalıdır.

11. Enerji verimliliği etiketi ve kullanım amacı nedir? Açıklayınız.
Cevap: Enerji verimliliği etiketi, ürünlerin enerji tüketimi ile ilgili bilgi verir. Ürünleri koyu yeşil renkten (en etkin) kırmızıya (en az etkin) kadar derecelendirir. Örneğin bulaşık makinelerinin su tüketimi ve gürültü seviyesi, televizyonların ekran boyutu gibi diğer bilgileri de gösterir.

12. Yenilenebilir enerji nedir? Açıklayınız.
Cevap: Dünyadaki enerjilerin kaynağı güneş enerjisi olup, özellikle yenilenebilir enerji kaynaklarının çoğu enerjisini güneşten doğrudan veya dolaylı olarak alır. Dolayısıyla bu kaynaklar sürekli olarak yenilendiklerinden tükenmezler. Güneş enerjisi, jeotermal enerji, rüzgâr enerjisi gibi.

13. Yenilenemez enerji kaynakları nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Petrol, kömür ve doğal gaz en temel enerji kaynaklarıdır. Bu kaynakların oluşum süreleri çok olduğu için yenilenemeyen enerji kaynakları olarak adlandırılır. Aslında doğada yenilenemeyen enerji türü yoktur. Fakat bazı enerji kaynaklarının oluşumları, dolayısıyla yenilenmeleri çok uzun süreler almaktadır. Bu nedenle yenilenemez enerji kaynakları olarak adlandırılır.

B. Aşağıda verilen ifadeleri okuyunuz. İfadeler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

1. (Y) İş, vektörel bir niceliktir.
2. (D) Enerji, bir türden başka bir türe dönüşebilir.
3. (D) Mekanik enerji; kinetik ve potansiyel enerjinin toplamına eşittir.
4. (D) Canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmeleri için gereken minimum enerji miktarına bazal metabolizma denir.
5. (D) Güç, enerji aktarım hızıdır.
6. (D) Enerji korunumu, fiziğin temel yasalarından biridir.
7. (Y) Esneklik potansiyel enerjisi yayın sıkıştırılma ya da gerilme miktarından etkilenmez.
8. (D) Çantayı yerden alıp tezgâhın üzerine koymakla yer çekimine karşı iş yapılmış olur.
9. (D) Sürtünme nedeniyle hedeflenen enerji dönüşümü tamamen sağlanamaz.
10. (Y) Nükleer enerji, yenilenebilir enerji kaynağıdır.
11. (D) Verim, skaler bir niceliktir.
12. (D) Enerji tasarrufu ve enerji verimliliği arasındaki ilişki enerji kimlik belgeleri üzerinden açıklanır.

C. Aşağıdaki boşlukları uygun kavramlarla doldurunuz. (Kavramlara ek getirebilirsiniz.)

1. Cismin hareket doğrultusu ile uygulanan kuvvet aynı doğrultuda ise fiziksel anlamda iş yapılır.
2. Aynı işi daha kısa sürede yapan makine daha güçlü dür.
3. İşin birimi jouledür.
4. Gerdirilmiş bir paket lastiği esneklik potansiyel enerji sahiptir.
5. Potansiyel enerji kazanan bir cismin üzerinde yer çekimi karşı iş yapılmıştır.
6. Bir cismin kinetik enerjisindeki değişim yapılan iş eşittir.
7. Bir cismin hareket doğrultusuna dik olarak uygulanan kuvvet iş yapmaz.
8. Mekanik enerjinin korunumu için sürtünmesiz ortam gerekir.
9. Aynı yükseklikte bulunan kütleleri farklı iki cisimden kütlesi büyük olanın potansiyel enerjisi daha fazladır.
10. Sürtünmeden dolayı enerjinin bir kısmı ısı dönüşür.
11. Enerjinin birimi Joule veya kalorikaloridür.

Ç. Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.

1. Yere düşen silgisini yerden alıp sıranın üzerine koyan öğrenci ile ilgili,
I. Silgiyi yerden kaldırırken iş yapar.
II. Silgiyi alıp tahtaya doğru yürürse iş yapar.
III. Silgiyi sırasından alıp tekrar yere koyarsa iş yapar.
yargılardan hangisi ya da hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: A

2.
I. Rüzgâr enerjisi
II. Doğal gaz
III. Nükleer enerji
Yukarıda verilenlerden hangileri yenilenebilir enerji türüdür?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III
Cevap: A

3. Görseldeki P, R ve S cisimlerinin asıldıkları iplerde oluşturduğu gerilmeler sırası ile T, T ve 2T’dir. Cisimlerin yere göre potansiyel enerjileri Ep, ER ve Es arasındaki ilişki nedir?

A) Ep > Er > Es B) Er > Es > Ep C) Ep = Er = Es D) ES = ER > EP E) ER > ES = EP
Cevap: B

4. Şekilde x cismi, durgun hâlden, dik F kuvvetinin etkisinde harekete geçiyor.
Buna göre,
I. Cismin kinetik enerjisi zamanla artar.
II. Ortam sürtünmesizdir.
III. F kuvvetinin yaptığı iş, cisme kinetik enerji olarak aktarılır.
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III
Cevap: A

5. Bir kişi görseldeki cismi, sürtünmeli düzlemde yatay bir kuvvetle çekmektedir. Cismin hızında zamanla bir değişiklik olmadığına göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Cismin kinetik enerjisi değişmez.
B) Cismin mekanik enerjisi korunur.
C) Sürtünme kuvvetinin yaptığı iş ısıya dönüşür.
D) Kişi iş yapmaz.
E) Kişinin cisme uyguladığı kuvvet sürtünme kuvvetine eşittir.
Cevap: D

6. Sürtünmeli yatay bir düzlemde, yatay F kuvvetinin etkisinde, bir cisim hareket etmektedir.
Buna göre,
I. Cismin hızı değişmez.
II. Cismin kinetik enerjisi artar.
III. F kuvveti iş yapmaz.
yargılarından hangileri kesinlikle yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap: C

7. Yatay sürtünmesiz bir sistemde özdeş yaylara P, R ve S kütleleri çarparak onları sıkıştırıyor. Yayların sıkışma miktarları sırasıyla x, 2 ve -y ’dir. Buna göre yaylara çarpan kütlelerin kinetik enerjileri arasında nasıl bir ilişki olabilir?

A) Ep > Er > Es B) Es > Ep > Er C) Ep > Er = Es D) Es = Er = Ep E) er > Ep > ES
Cevap: B

8. Yenilenebilir enerji kaynakları ile o kaynakların hangi enerji türüne ait olduğu aşağıda eşleştirilmiştir.
I. Dalga enerjisi – Dalga
II. Hidroelektrik enerji – Nehir
III. Nükleer enerji – Çekirdek reaksiyonları
IV. Güneş enerjisi – Fotovoltaik piller
V. Biyokütle enerjisi – Çeşitli gıdalar
Buna göre yukarıda verilenlerden kaç tanesi doğrudur?

A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
Cevap: A

9.
• Rüzgâr enerjisi
• Jeotermal enerji
• Güneş enerjisi
Yukarıdaki enerji türleriyle ilgili,
I. Yenilenebilir enerjidir.
II. Yenilenemez enerjidir.
III. Çevre kirliliği oluşturmazlar.
yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

Cevap: C

10 . Aşağıdakilerden hangisi yenilenebilir enerji kaynağı değildir?

A) Rüzgâr enerjisi B) Güneş enerjisi C) Su dalgası enerjisi
D) Jeotermal enerji E) Fosil yakıtlar
Cevap: E

11. Mekanik gücü 2500 watt olan elektrik süpürgesi 1 saniyede 5000 joule elektrik enerjisi harcıyor. Buna göre, elektrik süpürgesinin verimi yüzde kaçtır?

A) 20 B) 40 C) 50 D) 75 E) 80
Cevap: C

12. Verimi %75 olan bir çamaşır makinesi çalışırken 10 saniyede 600 joule enerji üretiyor. Buna göre, çamaşır makinesinin bu sırada harcadığı enerji kaç joule’dür?

A) 450 B) 750 C) 800 D) 900 E) 1000
Cevap: C

13. Aşağıda tanımlanan cisimlerden hangisinin potansiyel enerjisi vardır?

A) Sıkışmış yayın önünde duran cisim
B) Yerde duran yüksekliği önemsiz bir cisim
C) Statik elektrik yüküne sahip cisim
D) Sıkışmış yay
E) Mıknatıslanmış bir cisim
Cevap: D

14. Şekildeki Fv F2 ve F3 dik kuvvetlerinin etkisinde kalan 7 kg’lık cisim 20 m yol alınca yapılan toplam iş kaç joule olur?

A) 100 B) 120 C) 150 D) 180 E) 220
Cevap: A

15. Gücü 3000 watt olan bir elektrik motoru 60 kg kütleli cismi 10 s’de 30 m yüksekliğe çıkarıyor. Buna göre, motorun verimi % kaçtır? (g = 10 N/kg)

A) 30 B) 35 C) 50 D) 55 E) 60
Cevap: E

16. Yatay ve sürtünmeli yüzeydeki 2 kg kütleli kutuyu 20 N’lık kuvvetle çekilerek 10 m yol aldırıyorlar.
Hareketi süresince kutuya etkiyen sürtünme kuvveti 10 N ise;
I. F kuvvetinin yaptığı iş 200 J’dür.
II. Net iş 100 J’dür.
III. Sürtünme kuvveti iş yapmamıştır.
yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
Cevap: D

17. 4 kg kütleli bayrak 45 m yükseklikteki direğin tepesine çıkarılmak isteniyor. Bayrak ipi ile makara arasında 10 N’lık sürtünme kuvveti olduğuna göre, bayrağı direğin tepesine çıkaran öğrenci kaç J’lük iş yapmış olur? (g=10 m/s2)

A) 1550 B) 1750 C) 2000 D) 2250 E) 2750
Cevap: D

18. Sürtünmesiz bir ortamda 10 m yükseklikten serbest bırakılan 1 kg kütleli bir cismin yerden 2 m yükseklikte iken kinetik enerjisi kaç J’dür? (g=10 m/s2)

A) 20 B) 40 C) 60 D) 80 E) 100
Cevap: D

19. Düz bir yolda K noktasından O- hızı ile geçen cisim L noktasından 20- hızı ile geçiyor. Cismin K noktasındaki kinetik enerji E olduğuna göre, cisim L noktasına geldiğinde enerjisi kaç E artmıştır?

A) -2 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
Cevap: D

20. Sürtünmesiz zeminde durmakta olan m, 2m ve 3m kütleli cisimlere dik F kuvveti etki ediyor. Cisimler x kadar yol aldıklarında kinetik enerjileri sırası ile E1, E2 ve E3 oluyor. Buna göre, enerjiler arasındaki ilişki nedir?

A) E1> E2 > E3 B) E3 > E2 > E1 C) E1 = E2 > E3 D) E1 > E2 = E3 E) E1 = E2 = E3
Cevap: B

21. Aşağıdaki durumların hangisinde fiziksel anlamda iş yapılmamaktadır?
Cevap: E