6. Sınıf Meb Fen Bilimleri Sayfa 90 Cevapları

Sahra Çölü’ndeki bir tepenin görseli yukarıda verilmiştir. Sizce görseldeki tepe bütünsel, tek bir yapıya mı sahiptir; yoksa küçük küçük taneciklerden mi oluşmuştur?

Cevap: Çöllerde ve kumsallardaki kum taneciklerinin oluşturduğu şekiller, kendiliğinden düzenlenme olgusunun doğadaki en ilgi çekici örneklerindendir. Bu şekiller rüzgârın zemindeki kum tanecikleri üzerine uyguladığı kuvvetin etkisiyle oluşur. Bir kum tanesinin rüzgârın etkisiyle nasıl hareket edeceğini üç kuvvet belirler. Kütle çekim kuvveti taneciğin zemin üzerinde sabit kalmasını sağlayan kuvvettir. Rüzgâr, estiği doğrultuda kum taneciğinin sürüklenmesini sağlar. Ayrıca rüzgâr kum taneciğinin yüzeyinde hareket ederken oluşan basınç farkı, taneciğin üzerine -uçakların kanadında oluşana benzer şekilde- bir kaldırma kuvvetinin etki etmesine neden olur.

Yukarıdaki görselde; delikli süzgecin içi pirinç ile dolu olmasına rağmen pirinçlerin üzerine su tutulduğunda su lavaboya akıp gitmektedir. Suyun süzgeç tabanına ulaşarak akıp gitmesinin sebebi ne olabilir?

Cevap: Maddeyi oluşturan tanecikler arasında boşluklar bulunmaktadır. Boşlukların büyüklüğü, maddenin fiziksel hâline göre değişmektedir. Tanecikler arasındaki boşluk; maddenin katı hâlinde en az, gaz hâlinde en fazla, sıvı hâlinde ise katıdan fazla gazdan azdır. Su süzgecin üzerindeki boşluklardan akıp gitmiştir. Oysa pirinçlerde sıkıştırma katılaştırma fazla olduğu için pirinçler süzgecin üzerinde kalmıştır.