26 Ekim Hasta hakları günü

Hastanın öncelikle yararını gözeterek zarar görmemesini, özerkliğini ve hakça bir sağlık hizmeti alabilmesini hedefleyen hasta hakları ile alakalı uluslararası ve ulusal düzeyde çeşitli mevzuatlar bulunmaktadır. Ülkemizde 1998 yılında 26 Ekim “Hasta Hakları Günü” olarak kabul edilmiştir.

Hasta Hakları ilk kez 1981 yılında Lizbon’da yapılan 34. Dünya Tabipler Birliği Genel Kurulu’nda yayımlanan Lizbon Bildirgesi ile benimsenmiştir. Daha sonra 47. Dünya Tabipler Birliği Kurultayında (Bali, Eylül 1995) değişikliğe uğramış, 171. Konsey Oturumu’nda (Şili, Ekim 2005) gözden geçirilip düzeltilmiştir. Ulusal düzeydeki yasal düzenleme Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi, Hasta Hakları Yönetmeliği, İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi gibi mevzuatlarda yer almaktadır. Ülkemizde 1998’de, 26 Ekim “Hasta Hakları Günü” olarak kabul edilmiştir.

Bildirge, uygulamaya yönelik, ahlaki ve yasal güçlüklerin var olabileceğini göz önüne almakla birlikte hekimin, her zaman için hem kendi vicdanına göre, hem de hastanın en çok yararına olacak şekilde davranmasını şart koşmaktadır. Yasal durum ya da hükümetin tutumu hastaların bu haklarını göz ardı ediyorsa, hekimler bu hakların elde edilmesi ya da onarılması için yollar aramalıdır. Bildirge aşağıdaki konuları kapsamaktadır:

• Nitelikli tıbbi bakım hakkı
• Seçim yapma özgürlüğü
• Kendi kaderini belirleme hakkı
• Bilinci kapalı hasta
• Yasal ehliyeti olmayan hasta
• Hastanın isteğine karşın yapılan girişimler
• Bilgilendirilme hakkı
• Gizlilik hakkı
• Sağlık eğitimi hakkı
• Onuruna ve özel yaşamına saygı talep etme hakkı
• Dini destek alma hakkı

Hasta hakları, iyi hekimlik ve temel insan haklarından ayrı tutulamaz. Sağlık alanında yaşanan olumsuz gelişmeler nitelikli sağlık hizmetine ulaşmadaki eşitsizlikleri giderek artırmakta, hastaların sık sık mağdur durumlara düşmesine neden olmaktadır. Hükümetin “Sağlıkta Dönüşüm Programı” adı altında yaşama geçirdiği politikalar, “özendirici ifadelerle” sunulanın aksine, sağlık birimini işletme, hastayı müşteri olarak görmektedir. Hasta haklarına uyuyormuş gibi yapılan düzenlemeler bu nedenle göstermelik olmaktan öteye gidememektedir. Sağlığı kar edilen bir alana, sağlık hizmetini alınan satılan bir metaya dönüştürmek hasta haklarına aykırıdır.

Hastaların nitelikli sağlık hizmeti alabilmesinin uygulanan sağlık politikalarının değişmesinden geçtiğini düşünen Türk Tabipleri Birliği, hasta haklarının tam olarak gerçekleşebilmesi için “herkes için eşit, nitelikli, ulaşılabilir ve ücretsiz sağlık hakkı” talebini yinelemekten vazgeçmeyecektir.