12. Sınıf Meb Edebiyat Sayfa 140-147 Cevapları

3. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları

A- Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeyi/kelimeleri yazınız.
Cevap: saf şiir, A. Hamdi Tanpınar, N. Fazıl Kısakürek, A. Muhip Dıranas, toplumcu gerçekçi, fütürizm, Millî Edebiyat zevki, A. Nihat Asya

1. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nda bazı şiir anlayışları ortaya çıkmıştır. Bunlardan ilki “öz şiir” olarak da adlandırılan saf şiir anlayışıdır. Önemli temsilcileri arasında “zaman, rüya, hayal” kavramlarını sıkça kullana Ahmet Hamdi Tanpınar, “Çile şairi” olarak adlandırabileceğimiz Necip Fazıl Kısakürek, “Fahriye Abla” şiiriyle de tanınan Ahmet Muhip Dıranas vb. sayılabilir. Bir diğeri 1923-1940 yılları arasında etkili olmuş, öncülüğünü Nâzım Hikmet’in yaptığı toplumcu gerçekçi şiir anlayışıdır. Bu şiir anlayışında fütürizm akımının etkisi vardır. Millî Edebiyat zevki sürdüren şiir anlayışında Ahmet Kutsi Tecer, “Bayrak şairi” olarak adlandırılan Arif Nihat Asya anlayışın önemli isimleri olmuştur.

B- Aşağıda numaralar ile verilen şair isimlerini, harf ile verilen eser isimleri ile eşleştirerek harfleri numaraların yanındaki yay ayraçların içine yazınız.

Cevap: e, d, b, f, a, c, ç
(e- Mısırkalyoniğne) 1. İlhan Berk
(d- Tütünler Islak) 2. Turgut Uyar
(b- Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor) 3. Arif Nihat Asya
(f- Karşılığını Bulamamış Sorular) 4. Haydar Ergülen
(a- Kaldırımlar) 5. Necip Fazıl Kısakürek
(c- Yedi Güzel Adam) 6. Cahit Zarifoğlu
(ç- Sisler Bulvarı) 7. Attilâ İlhan

C- Aşağıdaki açık uçlu soruların cevabını ilgili alana yazınız.

3. Toplumcu gerçekçi anlayışla yazan şairlerimizdendir. Şiirlerinde sosyalist dünya görüşünü ve ideolojisini hitabet üslubuyla ortaya koymuştur. Rubailer, Saat 21-22 Şiirleri gibi çalışmalarında lirizmi güçlü bir şekilde kullanmıştır. Rubailer gibi çalışmalarında divan şiiri geleneğinden; Kuvay-ı Milliye Destanı, Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı adlı eserlerinde halk şiiri geleneğinden çağdaş bir tutumla yararlanmıştır.

Yukarıda kısaca tanıtılan Cumhuriyet Dönemi sanatçısının adını yazınız.
Cevap: Nâzım Hikmet

4. Aşağıdaki sanatçıların hangi şiir anlayışına bağlı olduğunu boş bırakılan yerlere yazınız.

Âşık Veysel Halk şiiri
Orhan Şaik Gökyay Millî Edebiyat zevki
Melih Cevdet Anday Garip akımı
Ülkü Tamer İkinci Yeni

5. İkinci Yeni, Garip’in tam tersi bir noktadan yola çıkar. Söyleyişteki rahatlığın yerine şiir dilini zorlamayı, anlaşılırlık yerine anlamca kapalılığı, somuta karşılık soyutlamayı getirir. Halk şiirine sırt çevirir. Öte yandan dize anlayışına, sözcüklerle oynamaya yönelinerek eski şiirle zayıf da olsa bağlantı kurulur. İkinci Yeniciler için önce biçim gelir… Aklı boşlayan, daha doğrusu aklın mantıksal işleyişine sırt çeviren gerçeküstücü anlayış İkinci Yeni’nin belirgin özelliklerindendir. Gerçi başlangıçta Garipçilerin çıkışı da gerçeküstücülüğün izlerini taşır; ama İkinci Yeniciler gerçeküstücülüğü daha bilinçli benimserler.

Atilla ÖZKIRIMLI, Tarih İçinde Türk Edebiyatı

Yukarıdaki parçadan hareketle İkinci Yeni şiiri ile ilgili çıkarımlarınızı aşağıdaki boşluklara yazınız.

• Garip hareketine tepkin olarak doğmuştur.
• 1950’den sonra ortaya çıkan bir akımdır. İkinci yeni ismini Muzaffer Erdost “Pazar Postası” Dergisinde ilk defa kullanılmıştır. Bu kavramlara, duyguya, yalnızlık, insanların sıkıntısı gibi konular işlenmiştir.
• Şiirde anlam kapalılığı ve soyut olmasıdır ilkesi vardır.
• Söyleşe önem vermişlerdir.
• İmgeye önem vermişlerdir.(semboller vardır)
• Edebi sanat özgürlük vermişlerdir.
• Sürrealizm temel alınmıştır.
• Karışık cümle yapısı ve farklı sözcükler kullanmışlardır.
• Şiirde öyküleştirmeye karşıdırlar.
• Konuşma dilinden uzak bir dil kullanmışlar
• Amaç şiirde hissettirmektir.

6. Tanıdığım bir ağaç var Geceyi gündüzü biliyor
Etlik bağlarına yakın Dört mevsimi, rüzgârı, karı
Saadetin adını bile duymamış Ay ışığına bayılıyor
Tanrının işine bakın Ama kötülemiyor karanlığı.

Yukarıdaki metin parçasından hareketle şairin bağlı bulunduğu şiir anlayışını belirleyiniz. Bu şiir anlayışıyla ilgili özelliklerden beşini aşağıdaki boşluklara yazınız.
Cevap: Şairin bağlı bulunduğu şiir anlayış: Garip Akımı

Garip akımının temel özellikleri

• Ölçü ve kafiyeye karşı çıkmışlardır.
• Günlük konuşma dilini şiire uygulamaya çalışmışlardır.
• Mecaza, süse ve suniliğe karşı çıkıp; yalnızlığa önem verdiler.
• Halk şiirinin anlatım ve deneyimlerinden faydalandılar.
• O güne kadar şiirimizde kullanılmayan bir takım sözcükleri kullandılar.
• Sıradan insanlar şiire konu olmuştur.
• Yaşama sevinçlerini fazlasıyla şiire yansıtmışlardır.
• Kaynağını batı şiirinden alan Garip akımı eskiye ait olan her şeyin karşısında olup özellikle şairane söyleyişin karşısında olmuşlardır.
• Şiirde söz ve anlam oyunları bırakılmıştır.

I. Metin

LAVİNİA

Sana gitme demeyeceğim.
Üşüyorsun ceketimi al.
Günün en güzel saatleri bunlar.
Yanımda kal.

Sana gitme demeyeceğim.
Gene de sen bilirsin.
Yalanlar istiyorsan yalanlar söyleyeyim.
İncinirsin.

Sana gitme demeyeceğim.
Ama gitme, Lavinia.
Adını gizleyeceğim.
Sen de bilme, Lavinia.

Özdemir Asaf

II. Metin

ALİŞİM

Kasnağından fırlayan kayışa
kaptırdın mı kolunu Alişim!
Daha dün öğle paydosundan önce
Zileli’nin gitti ayakları.
Yazıldı onun da raporu:
“İhmalden! ”
Gidenler gitti Alişim,
boş kaldı ceketin sağ kolu…
Hadi köyüne döndün diyelim,
tek elle sabanı kavrasan bile
sarı öküz gün görmüştür,
anlar işin içyüzünü!
Üzülme Alişim, sabana geçmezse hükmün
Ağanın davarlarına geçer…
Kim görecek kepenek altında eksiğini
kapılanırsın boğazı tokluğuna.
Varsın duvarda asılı kalsın bağlaman
beklesin mızrabını.
Sağ yanın yastık ister Alişim,
sol yanın sevdiğini.
Ama kızlar da, emektar sazın gibi,
çifte kol ister saracak!

Rıfat Ilgaz

Bu iki metin parçasını aşağıda verilen başlıklar doğrultusunda karşılaştırınız.

Aşağıdaki kutucuklarda “Şiir” ünitesi ile ilgili 8-14. soruların cevapları bulunmaktadır. Buna göre kutucuklarda yer alan harfleri boş bırakılan yerlere yazarak soruları cevaplayınız. (Soruların birden fazla cevabı olabileceğini göz önünde bulundurunuz.)

• Cevap:

8. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Cumhuriyet Dönemi’nde ortaya çıkan şiir anlayışlarındandır? (A, C, Ç, G)
9. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri 1923-1940 arasında toplumcu gerçekçi anlayışla eserler vermiştir?
(B, H)
10. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri saf şiir anlayışı doğrultusunda eserler vermiştir? (D, E)
11. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Monna Rosa, Bir Bayrak Rüzgâr Bekliyor, Çile, Galile Denizi eserlerini yazmıştır? (E, F, Ğ, İ)
12. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Millî Edebiyat zevk ve anlayışını devam ettiren eserler vermiştir?
(Ğ, I)
13. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri imgeli, kapalı söyleyişin ilke edinildiği şiir anlayışıdır?
(G)
14. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi Orhan Veli, Oktay Rifat ve Melih Cevdet’in öncülüğünü yaptığı şiir anlayışıdır? (Ç)

15-19. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız.

HE

vurma kazmayı
ferhâaad

he’nin iki gözü iki çeşme
âaahhh

dağın içinde ne var ki
güm güm öter
ya senin içinde ne var
ferhâaad

ejderha bakışlı he’nin
iki gözü iki çeşme
ve ayaklar altında yamyassı

kasrında şirin de böyle ağlıyor
ferhâaad
Asaf Halet ÇELEBİ

15. Yukarıda okuduğunuz metnin hangi şiir anlayışı doğrultusunda yazıldığını metinden örneklerle açıklayınız.
Cevap: Bu metin Cumhuriyet sonrası bireysel konuları işleyen şairlerden Asaf Halet’in imge ağırlıklı azıcık da tasavvuf inancıyla süslediği bir şiiridir.

16. “Ferhad, kazma, dağ, kasr” kelimeleri size neler çağrıştırmaktadır? Aşağıdaki boşluklara yazınız.Cevap: Bana halk hikayesi olan Ferhat ile Şirin2i hatırlatmaktadır. Ferhat2ın aşkı Şirin uğruna dağları delerek su getirmesi ve bu uğurda ölmesi hikayesi çok ünlüdür.

17. Metnin temasını dizelerden hareketle bulunuz.
Cevap: Metnin teması aşk ve aşk uğruna verilen emektir.

18. Metinden açık ve örtük iletilere örnekler bulunuz.
Cevap: Açık ileti: Ferhat’ın yaşadıkları Örtük İleti: Aşk ve aşk uğruna çekilen cefalardır.

19. Metinde yer alan “he’nin iki gözü iki çeşme” dizesiyle ilgili düşüncelerinizi aşağıdaki boşluklara yazınız.
Cevap: Burada Arapça h harfinin üzerinde yer alan iki noktadan hareketle h harfinin iki gözü olduğu Ferhat gibi de su uğruna çeşme gibi göz yaşı akıttığı anlatılmaktadır.

20. I. Saf şiir anlayışında dil, titizlikle işlenmiş; güzel ve etkili söyleyiş önem kazanmıştır.
II. Sanatın toplumu sadece yansıtan bir ayna olduğunu söyleyen toplumcu gerçekçiler, bireylerin iç dünyasını da ayrıntılı yansıtmışlardır.
III. Milli Edebiyat anlayışını sürdüren şiirler, sıradan insanların yaşamını sade bir dille işlemeyi amaç edinmişlerdir.
IV. Şiirdeki kafiye, ölçü, redif gibi ögele- rin önemsiz olduğunu savunan Garip akımı, şiirlerinde süslü bir dil tercih etmemiştir.
V. İkinci Yeni şiir anlayışında kapalı anlatım, soyut kavramlar ve çağrışımlar öne çıkmıştır.
Yukarıda Cumhuriyet Dönemi şiir anlayışlarıyla ilgili numaralandırılmış ifadelerden hangileri doğrudur?
A) I ve II B) II ve III C) I, III ve IV D) I, IV ve V E) IV ve V
Cevap: D

21. Ne doğan güne hükmüm geçer,
Ne halden anlayan bulunur;
Âh aklımdan ölümüm geçer;
Sonra bu kuş, bu bahçe, bu nur.
Verilen dörtlükle ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Bireysel bir tema işlenmiştir.
B) Ahenk ve müzikalite önemsenmiştir.
C) Hece ölçüsü ile yazılmıştır.
D) İmgeli, kapalı bir söyleyiş söz konusudur.
E) Saf şiir
Cevap: D

22. Aşağıda verilen bilgilerden hangisi “saf şiir” anlayışı için söylenemez?
A) Ahenk, müzikalite ön plandadır.
B) Daha çok bireysel temalar işlenmiştir.
C) Sembolizm akımının izleri görülür.
D) Türk edebiyatında Fransız şiirinin etkisiyle ortaya çıkmıştır.
E) Orhan Şaik Gökyay bu anlayışta eserler vermiştir.
Cevap: E

23. Ah bu türküler Türkülerimiz
Ana sütü gibi candan Ana sütü gibi temiz Türkülerde tüter dağ dağ yayla yayla Köyümüz, köylümüz, memleketimiz.
Verilen şiir parçasıyla ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Serbest şiir örneğidir.
B) Türküler, “ana sütü”ne benzetilmiştir.
C) Söz sanatlarına yer verilmemiştir.
D) İkilemelerden yararlanılmıştır.
E) Toplumcu gerçekçi şiir anlayışının izleri görülür.
Cevap: C

24. I. Biraz sonra okul zili çalacak ve dışarıya çıkacağız.
II. Çocuklar, kuşların ağaçta ki yuvalarını düzeltiyorlar.
III. Sinemaya saat kaçda gidelim, diye sordu.
IV. Siz ki nice zaferlere imza atmış insanların evlatlarısınız.
V. Gözlerimin içine baka baka yalan söylüyordu.
Yukarıda verilen numaralandırılmış cümlelerin hangilerinde yazım yanlışı vardır?
A) I ve II B) II ve III C) II ve IV D) III ve IV E) III ve
Cevap: B

25. Aşağıdakilerin hangisinde yay ayraçla gösterilen yere farklı bir noktalama işareti getirilmelidir?
A) Hiçbir mutluluk( ) işini severek yapan adamın huzuruna erişemez.
B) Hazırlayacağın ödev bir karikatür de ola- bilir( ) bir tekerleme de.
C) Bu akşam eve erken gitmeliyim( ) dedi komşumuz Fahriye Abla.
D) Bu şiirinde anlatılan güzel( ) aslında divan edebiyatındaki soyut sevgiliden başka biri değildir.
E) Adı ne olursa olsun( ) dülgerlik, duvar ustalığı, baca temizleyiciliği…
Cevap: E

26. Saat Çini vurdu birden: pirinççç
Ben gittim bembeyaz bir uykusuzluktan Kasketini eğip üstüne acılarımın Sen yüzüne sürgün olduğum kadın Karanlık her sokaktaydın gizli her köşedeydin Bir çocuk boyuna bir suyu söylerdi. Mavi.
Verilen şiir parçası aşağıdaki sanatçılardan hangisine ait olabilir?
A) Orhan Veli Kanık B) Ahmet Hamdi Tanpınar
C) Cemal Süreya D) Attilâ İlhan E) Ataol Behramoğlu
Cevap: C

27. Ben senin krallığın ülkene yetiştim Kaldım gölge tanımayan güzelliğinle.
Her sabah büyüten denizimizi böyle Gülüşlerindi o ülkede bilmez miyim.
Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Hayal gücü ve duygulara ağırlık verilmiştir.
B) Kelimelerin çağrışım gücünden yararlanılmıştır.
C) Anlatım zenginliği dikkat çekmektedir.
D) Millî ve toplumsal bir tema işlenmiştir.
E) Kapalı bir anlatıma sahiptir.
Cevap: D

28. İyi ve etkili şiirlerin; kelime oyunlarına, imgelere, çağrışımlara bolca yer vermekle olacağını düşünenler yanılır. Hece ölçüsü ile oluşan ve halkın gündelik konuşma diline yer veren şiirlerin akılda daha çok kaldığını söyleyebilirim. Halkın bağrından kopup gelmiş benzetmelerle halkın samimiyetini yansıtan bu şiirleri okuyan herkes şiirde kendinden bir parça bulur. Halkın geleneğine, kültürüne, hayata bakış açısına ayna tutan bu şiirler bir de saz ustasının elinde dillendi mi dinlemeye doyamazsınız.
Aşağıdaki dizelerden hangisi bu parçadaki düşünceleri savunan bir şaire ait olabilir?
A) Ben pırıl pırıl bir gemiydim eskiden İnanırdım saadetli yolculuklara
B) Yüzüme sabahı takıyorum Çok vazo yüzünden evde
C) Ey katre-i âvâre, bu cûşun, bu hurûşun Ahengine uymazsan emin ol boğulursun
D) Dünya cennetinden çiçekler derip Türküler söylensin barıştan yana
E) Sana bir şiir getiririm Sözler rüyamdan fışkırır
Cevap: D

29. Bir ayna parçasından başka beni kim anlar, Bir mum gibi erirken bu bitmeyen düğünde? Bir kardeş tesellisi verir bana aynalar; Aynalar da olmasa işim ne yeryüzünde?
Yukarıdaki dörtlüğün teması aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?
A) Yaşama sevinci B) Yalnızlık C) Barış D) Kardeşlik E) Adalet
Cevap: B

30. “Aşk, bülbülün dilindeki bir şarkıdır.” dizesindeki altı çizili kelimede aşağıdakiler- den hangisi vardır?
A) Karşıtlık B) Dolaylama C) Kişileştirme D) Ad aktarması E) Somutlaştırma
Cevap: E

31. Âheste çek kürekleri mehtâb uyanmasın Bir âlem-i hayâle dalan âb uyanmasın
Bu dizelerde kişileştirilen varlıklar, aşağı- dakilerin hangisinde verilmiştir?
A) Mehtâb-âb B) Mehtâb-âlem C) Âlem-âb D) Hayâl-mehtâb E) Âb-hayâl
Cevap: A

32. Aşağıdaki şairlerden hangisi şiirlerini farklı bir anlayışla yazmıştır?
A) Ahmet Muhip Dıranas B) Ahmet Hamdi Tanpınar C) Cahit Sıtkı Tarancı
D) Erdem Bayazıt E) Ziya Osman Saba
Cevap: D

33. Ben burda bir sıkıntıyım, atımdan iniyorum Benim atım her zaman Kim bilir kime sesleniyorum, sessizlik Yosunlar, taşlar, o mezar yazıtlarından Yaz gelmiş, zakkumlar açmış, elimi bile sürmedim
Sürsem bile ne çıkar, ama sürmedim Ölü bir şey kalıyor dünyadan, yapraklardan. Ben burda bir sıkıntıyım, atımdan iniyorum Benim atım her zaman.
Verilen şiir aşağıdaki şiir anlayışlarından hangisine aittir?
A) Garip şiiri
B) İkinci Yeni şiiri
C) Toplumcu gerçekçi şiir
D) Dinî değerleri, geleneksel duyarlılığı yansıtan şiir
E) Millî Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir
Cevap: B

34. Cumhuriyet Dönemi halk şiirinin önemli temsilcileri arasında Âşık Veysel, …, Davut Sulari, … Şeref Taşlıova gibi isimler sayılabilir.
Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıda- kilerden hangisi getirilmelidir?
A) Abdurrahim Karakoç-Feymani
B) Murat Çobanoğlu-Seyrani
C) Erzurumlu Emrah-Dertli
D) Âşık Daimi-Âşık Ömer
E) Ercişli Emrah-Karacaoğlan
Cevap: A

35. Koyun verdi kuzu verdi süt verdi Yemek verdi ekmek verdi et verdi Kazma ile döğmeyince kıt verdi Benim sadık yârim kara topraktır
Bu dizeler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Nazım birimi dörtlüktür.
B) Tam kafiye ve kelime biçiminde redif kullanılmıştır.
C) İnsandan doğaya aktarım yapılmıştır.
D) Halk edebiyatı nazım biçimlerinden olan koşmadan alınmıştır.
E) 4+4+3 duraklı 11’li hece ölçüsü ile söylenmiştir.
Cevap: B

36. Gözümde bir damla su deniz olup taşıyor, Çöllerde kalmış gibi yanıyor, yanıyorum. Bütün gemicilerin ruhu bende yaşıyor; Başımdaki gökleri bir deniz sanıyorum.
Bu dörtlükte aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Söyleyici B) Benzetme C) Hece ölçüsü D) Telmih E) Kafiye ve redif
Cevap: D