12. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 220-221 Cevapları Ordinat Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. “Horozu çok olan köyde sabah erken olurmuş.”
“Her gecenin bir sabahı var.”

Horozu çok olan köyde sabah erken olurmuş. Tahminim: Bir konu üzerinde söz söyleyen çok olursa karara varmak gecikir.
Horozu çok olan köyde sabah erken olurmuş. TDK karşılığı: Karışanı çok olan işlerden sonuç güç alınır.

Her gecenin bir sabahı var. Tahminim: Her zaman umut vardır.
Her gecenin bir sabahı var. TDK karşılığı: İşleri bozulan, sıkıntıya düşen, başarısız olan, zorlukla karşılaşan kimse üzülmemeli; durumunun devamlı olmadığını bilmeli, sevinç ve mutluluk yaşamak için her zaman umutlu olmalıdır.

Metinde geçen yukarıdaki kelime grubu ve atasözünün anlamını bağlamdan hareketle tahmin ediniz. Atasözünün tahmin ettiğiniz anlamını “TDK Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü”nden kontrol ediniz.

2. Okuduğunuz metnin olay örgüsünü aşağıdaki şemada boş bırakılan yerlere sırasıyla yazınız.

Nuri’nin Ali’yi tanıtması

• ➢ Ali, Zilha’yı sevmektedir ve Zilha’nın amcası öldürülür. Suç Ali’nin üzerine atılır.
• ➢ Ali, mahallede ün kazanır ve sevilir. Hapse atılır ancak suçsuzdur.
• ➢ Ali hapishaneden çıkar ve muhtar seçilir. Mahallede değişiklikler yapar.
• ➢ Zilha’nın amcasının gerçek katili Cafer ortaya çıkar. Zilha, Ali’nin suçsuz olduğunu öğrenir ve evlenmeye karar verirler.
• ➢ Düğün günü Cafer, Ali’yi öldürmeye çalışır. Ali vurulur ve Cafer’i öldürür. Ali tekrar hapse gider.

3. Metnin temasını ve konusunu belirtiniz.

Tema: Adaletsizlik
Konu: Bir gencin haksız yere suçlanması ve mahallenin ona olan ilgisi.

4. Okuduğunuz “Keşanlı Ali Destanı” adlı oyundaki kişilerin özelliklerini, temsil ettikleri değeri ve zihniyeti belirleyerek aşağıdaki tabloya yazınız.

5. Metindeki ana çatışma kimler arasında yaşanmaktadır? Belirtiniz.
Cevap: Ana çatışma, Ali ve Zilha’nın aşkı ile birlikte, Zilha’nın amcasının öldürülmesi ve Ali’nin haksız yere suçlanması arasındadır.

6. Metinde geçen ehali (ahali), alantirik (elektrik), gazta (gazete) gibi kelimeler Türkçenin ağız özelliğini yansıtmaktadır. Siz de metinde geçen diğer yöresel kelimeleri tespit ediniz.
Cevap: Eeeyi biçaak bileriiim, Lüküs kamara da var, Üfürün şu tülleri.

7. Oyunda mahalleler ve karakterler arasında nasıl bir ilişki söz konusudur? Açıklayınız.
Cevap: Oyunda mahalle sakinleri ve karakterler birbirleriyle karmaşık bir ilişki ağı içerisindedir. Bazı karakterler sevgi dolu ve destekleyici iken, diğerleri önyargılı ve kötü niyetlidir. Mahalleli, Ali’nin haksız yere suçlanması konusunda önyargılı davranırken, Ali de mahalleyi düzenlemek ve adaleti sağlamak için mücadele eder.

8. Oyunda hangi karakterler abartılı olarak verilmiştir? Belirtiniz.
Cevap: Zilha’nın amcası, mahalledeki belalı karakterler ve Cafer gibi karakterler abartılı bir şekilde verilmiştir.

9. Keşanlı Ali’nin çevresi tarafından kahraman ilan edilmesinin sebepleri nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Keşanlı Ali, mahalledeki adaletsizliklere karşı mücadele etmiş ve haksız yere suçlanmasına rağmen cesareti ve adalet anlayışı ile mahalleli tarafından kahraman ilan edilmiştir.

10. Gecekonduda yaşayan kahramanlar şehrin merkezini nasıl değerlendiriyorlar? Açıklayınız.
Cevap: Gecekonduda yaşayan kahramanlar, şehrin merkezindeki zenginlerin haksızlıklarına ve egemenliğine karşı mücadele ederken, şehir merkezindeki zenginler ise gecekondu sakinlerini hor görür ve onları aşağılarlar.

11. Oyunda hangi toplumsal aksaklıklar dile getirilmiştir? Açıklayınız.
Cevap: Oyunda toplumsal aksaklıklar arasında adaletsizlik, önyargı, haksızlık, yoksulluk, zengin-fakir ayrımı gibi konular dile getirilmiştir. Ayrıca, güçlülerin zayıflara baskın çıkarması ve haksız yere suçlanma gibi konular da ele alınmıştır.

1. ETKİNLİK

Hoş dostum diye başlayalım söze
Hoş olsun beyler kıssamız size

Metinde geçen bu sözlerden hareketle yazarın hangi geleneksel tiyatromuzdan yararlandığı söylenebilir? Değerlendiriniz.

Metinde geçen bu sözler, Türk geleneksel tiyatrosundan biri olan Karagöz’ün açılış sözleriyle benzerlik gösterir. Karagöz oyunlarında da genellikle açılışta “Hoş geldiniz efendim, hoş geldiniz hanımefendi” gibi sözlerle seyircilere hitap edilir ve ardından oyun başlar. Bu açılış sözleri, Türk geleneksel tiyatrosunda uzun yıllardır kullanılmaktadır.

Haldun Taner’in “Keşanlı Ali Destanı” adlı tiyatrosunda da geleneksel tiyatromuzdan yararlandığı görülür. Özellikle, oyunun karakterleri ve kurgusu, Türk halk edebiyatı destanlarına benzerlik gösterir. Örneğin, oyunun baş karakteri Keşanlı Ali’nin adı, Türk halk edebiyatında sıkça kullanılan bir isimdir. Ayrıca, oyunun hikayesi, birçok halk destanında olduğu gibi kahramanın adalet arayışı ve kötülükle mücadelesi üzerine kuruludur.

Bu nedenlerle, Haldun Taner’in “Keşanlı Ali Destanı” adlı tiyatrosunda Türk geleneksel tiyatrosundan yararlandığı söylenebilir. Bu yönüyle, oyun Türk kültürünün ve geleneksel tiyatromuzun önemli bir eseri olarak kabul edilir.

2. ETKİNLİK

Absürt tiyatronun kurucusu sayılan Samuel Beckett’in “Godot’yu Beklerken” adlı tiyatrosundan alınan tiradı sınıfta sergileyiniz.

VİLADİMİR – Boş konuşmalarla zamanımızı harcamayalım! (Bir an, şiddetle) Fırsat varken bir şeyler yapalım! Her gün birilerinin bize ihtiyacı olmuyor. Aslında özellikle bize ihtiyaç duymuyorlar. Başkaları da daha iyi olmasa bile, aynı derecede bizim yaptıklarımızı yapabilirlerdi. Kulaklarımızda çınlayan şu yardım çığlıkları bütün insanlığa yöneltilmiş! Ama burada, zamanın bu anında, istesek de istemesek de bütün insanlık biziz. Çok geç olmadan bundan yararlanalım! Zalimce bir alın yazısının bize layık gördüğü iğrenç güruhu hakkıyla temsil edelim! Ne dersin? (Estragon hiçbir şey söylemez.) Kollarımızı kavuşturup yardım etmenin iyi ve kötü yanlarını hesaplarken cinsimize kötülük etmediğimiz doğru. Kaplan hiç düşünmeden hemcinsinin yardımına koşar ya da çalılıkların kuytularına siner. Ama sorun bu değil. Sorun burada ne yaptığımız. Ve cevabı bildiğimiz için mutluyuz. Evet, bu uçsuz bucaksız karmaşada kesin olan tek bir şey var. Godot’nun gelmesini bekliyoruz. Ya da gecenin çökmesini. (Bir an) Buluşacağımız yere saatinde geldik ve bu da sonu işte. Aziz değiliz ama bu da sonu işte. Aziz değiliz ama buluşacağımız yere saatinde geldik. Kaç insan böyle bir şeyle övünebilir?
Cevap: Bu sözler Türk halk kültüründe yer alan Karagöz ve Hacivat gölge oyunu geleneğine aittir. “Hoş dostum” ifadesi, oyunun başlangıcında Karagöz ve Hacivat’ın birbirlerine hitap ettiği geleneksel bir söz olarak kullanılır. Bu nedenle, yazarın Karagöz ve Hacivat gölge oyunu geleneğinden yararlandığı söylenebilir. Bu geleneksel tiyatro türü, Türk kültüründe önemli bir yere sahiptir ve birçok yazar, şair ve sanatçı tarafından kullanılmıştır.

3. ETKİNLİK

Haldun Taner’in “Lüküs Hayat” ve “Keşanlı Ali Destanı” tiyatrolarının yazıldığı dönemden bugüne çok ilgi görmesinin nedeni sizce ne olabilir? Araştırınız.

Haldun Taner’in “Lüküs Hayat” ve “Keşanlı Ali Destanı” gibi tiyatrolarının yazıldığı dönem olan 1950’ler, Türk tiyatrosunun altın çağı olarak kabul edilir. Bu dönemde, tiyatroya olan ilgi ve talep oldukça yüksekti ve dolayısıyla bu oyunlar da büyük bir ilgiyle karşılanmıştır. Ancak, bu oyunların günümüzde de ilgi görmesi için farklı nedenler vardır.

Öncelikle, Haldun Taner’in yazdığı oyunlar, Türk tiyatro tarihinde önemli bir yere sahiptir. Hem “Lüküs Hayat” hem de “Keşanlı Ali Destanı”, Türk tiyatrosunun klasikleri arasında yer alır ve bu nedenle Türk tiyatro tarihine yapılan birçok araştırmada yer verilir.

Bu oyunlar yazıldığı dönemdeki toplumsal sorunlar günümüzde de geçerliliğini korumaktadır. “Lüküs Hayat”, İstanbul’un aristokrat kesimine eleştirel bir bakış açısı sunarken, “Keşanlı Ali Destanı” ise kırsal kesimde yaşanan sosyal adaletsizliği ele alır. Bugün de benzer sorunlar yaşanmakta ve bu oyunlar, günümüz toplumunun bazı kesimlerinde hala anlam ve önem taşımaktadır.

Ayrıca, Haldun Taner’in dil ve üslup kullanımı da oyunlarının günümüze kadar ilgi görmesinde etkilidir. Oyunlarında kullandığı mizahi ve ironik üslup, günümüz izleyicileri tarafından da anlaşılır ve eğlendirici bulunur.

Son olarak, Haldun Taner’in yazarlık kariyeri boyunca yarattığı eserler, Türk edebiyatının önemli eserleri arasında kabul edilir. Bu nedenle, Taner’in tiyatro oyunları da Türk edebiyatı tarihinin önemli eserleri arasında yer alır ve edebi açıdan da ilgi çekicidir.

Tüm bu nedenlerden dolayı, Haldun Taner’in “Lüküs Hayat” ve “Keşanlı Ali Destanı” gibi tiyatroları, günümüzde de tiyatro severler tarafından ilgiyle izlenmeye devam etmektedir.

4. ETKİNLİK

Bertolt Brecht tiyatrosunda hedef, seyircinin kalıplaşmış değer yargılarını sarsmak, onu yaşadığı insanlık ortamında yer alan ve doğalmış gibi gösterilen çelişkileri görmeye ve düşünmeye yöneltmek, vardığı sonuçları yaşama geçirmesini sağlamaktır.

Yukarıdaki açıklamadan hareketle “Keşanlı Ali Destanı” adlı tiyatroda “hedef” olarak neyin seçildiğinizi açıklayınız.

Brecht’in tiyatro anlayışı doğrultusunda, “Keşanlı Ali Destanı” adlı oyunda da hedef, seyircinin kalıplaşmış değer yargılarını sarsmak, onları çevreleyen çelişkileri görmeye ve düşünmeye yöneltmek ve sonuçta bu çelişkileri yaşama geçirme konusunda cesaretlendirmektir. Oyun, Türkiye’nin kırsal kesimindeki bir köyde yaşayan Keşanlı Ali’nin hikayesini anlatır. Ali, zorlu yaşam koşullarına rağmen dürüstlük ve adaleti savunarak mücadele eder. Ancak, adaletin ve dürüstlüğün birçok faktör tarafından baskılandığı ve çıkarların ön plana çıktığı bir toplumda hayatta kalmak zorundadır.

Bu oyunda Brecht, seyircinin günlük hayatta karşılaştığı benzer zorlukları ve çelişkileri görmelerine yardımcı olur. Oyun, seyirciyi, toplumda egemen olan güçlere karşı mücadele etmek için cesaretlendirir ve adaletin savunulması için çaba sarf etmenin önemini vurgular. Bu şekilde, seyircinin düşünceleri sorgulanır ve çevresindeki dünyayı daha kritik bir gözle görmeleri sağlanır.