12. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 183-184-185 Cevapları Ordinat Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Okuduğunuz romanda geçen aşağıdaki kelime gruplarını metnin bağlamından hareketle açıklayınız. Tahminlerinizi “TDK Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü”nden kontrol ediniz.

gık dememek tahminim: Hiç sesinin çıkmaması.
gık dememek TDK sözlüğü: Hiç sesini çıkarmamak

ağzı var dili yok tahminim: Çok fazla konuşmamak, sessizce durmak
ağzı var dili yok TDK sözlüğü: Oldukça sessiz, sakin, kendi halinde, konuşmayıp susan, derdini anlatmayan

bedel ödemek tahminim: Herhangi bir olay karşısında yaptığının karşılığını görmek
bedel ödemek TDK sözlüğü: herhangi bir şeyin yerine verilen karşılık anlamındadır.

2. Geriye dönüş tekniği, kahraman anlatıcının içinde yaşanan andan “hatırlama” yoluyla geçmişe dönerek görülmeyen yaşantıya ait içsel ve göreceli yönelişini içeren tekniktir. Bu teknikte bilinç, anlatılan anda değil geçmişte dolaşmaktadır.

Okuduğunuz metinde geriye dönüş tekniği nasıl kullanılmıştır? Açıklayınız.
Cevap: Geçmişteki gelenek ve görenekler hikayeye giriş yapılmadan önce anlatılmaktadır. Şu kısım örnek gösterilebilir: “Ana Beyit Mezarlığı’nın bir efsanesi, Juan Juanların bozkırı işgal ettikleri çağlara dayanan bir hikâyesi vardı. Juan Juanlar tutsaklara korkunç işkenceler yaparlarmış. Bazen de onları komşu ülkelere köle olarak satarlarmış. Satılanlar şanslı sayılırmış çünkü bunlar bazen bir fırsatını bulup kaçar, ülkelerine dönerek Juan Juanlar’ın yaptığı işkenceleri anlatırlarmış.”

3. “Vasiyetime gelince onu bugün benimle buraya gelen gençlere bırakıyorum. Beni buraya gömmek suretiyle vasiyetimi yerine getirmek onlara düşüyor. Ancak bir mesele var: Cenaze duamı kim okuyacak? Çünkü bunlar ne Allah’a inanıyorlar ne dua biliyorlar! Allah’ın var olup olmadığını kimse bilemiyor. Bazıları var, bazıları da yok diyor. Ben “Sen”in varlığına, düşünce ve hareketlerime yön verdiğine inanmak istiyorum. Dualarımla sana seslendiğim zaman, “Sen”in aracılığınla kendime hitap etmiş oluyorum. Ve o anlarda aklıma gelen fikirler “Sen”in fikirlerinmiş gibi geliyor bana ey yüce Yaradan! İşte gerçek bu. Gençler bunu anlamıyor ve duaları küçümsüyorlar. Ölüm saati gelince bunlar kendilerine ya da başkalarına ne diyecekler? Bu gençlere acıyorum.”

a. Bu metinde roman kahramanı Yedigey etrafındakilere vasiyetini açıklamaktadır. Metinde geçen “mankurt” kavramıyla bu vasiyetin arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
Cevap: Benliğini, bilincini, tarihini atasını yitiren Mankurtlar ile kendilerini yaradan O gücü unutan gençlerin aslında benzer bir durum içinde oldukları anlatılmak istenmektedir.

b. Bu metnin bakış açısı ve anlatıcısıyla ilgili neler söylenebilir? Açıklayınız.
Cevap: Bu metinde hem gözlemci hem de ilahi bakış açısı yer almaktadır. Yazar bazen gözlemlerini bazen de kahramanların iç dünyalarının en ayrıntılı kısımlarını okurlarla palaşmaktadır.

4. “Gün Olur Asra Bedel” romanındaki kahramanların özelliklerini okuduğunuz metinden hareketle yazınız?

Yedigey: Romanın başkahramanıdır. Kazak bozkırların­da küçük bir aktarma istasyonunda çalışmaktadır. Cephede yaralandığı için beyni dönem dönem sarsıntı geçirir ve onu rahatsız eder. Dinini, soyunu, geleneklerini unutmayan ender kişilerdendir.
Kazangap: Romanın reel zamanında ölmüştür. Yedigey’in yıllarca birlikte çalıştığı, olgun, saygılı, erdemli arka­daşıdır.
Nayman Ana: Türk ve Kırgız efsanelerinde adı geçen söylence kişisi. Mankurt destanında oğlunu kurtarmaya çalışırken ölen kadın. Mankurt haline dönüşen oğlu tarafından öldürülmüştür. Ruhu Dönenbey (Dönenbay) adlı bir kuşa dönüşmüştür.

5. Okuduğunuz metindeki olayları meydana geliş sırasına göre ifade ediniz.
Cevap: Oğlu esir edilen Nayman Ana’nın oğlunu kurtarabilmek adına giriştiği mücadele anlatılmaktadır. Metnin başında Mankurtlaştırma işkencesi ayrıntılı bir şekilde anlatılırken ikinci kısımda ise Nayman Ana’nın mankurtlaşan oğlunu kurtarma mücadelesinden bahsedilir.

6. Metinde Nayman Ana’nın mücadelesini nasıl yorumlarsınız? Açıklayınız.
Cevap: Anne yüreği başka hiçbir şeye benzemez. Ne olursa olsun eğer azıcık da umut varsa bir anne evladından vazgeçmez. Bu metinde de bir ananın sonunda ölüm olma riski bile olsa oğlunu kurtarmak fikrinden vazgeçmemesi anlatılır.

7. “Roman millî bilinci uyandıran bir araçtır.” cümlesiyle okuduğunuz roman arasında nasıl bir ilişki kurulabilir? Açıklayınız.
Cevap: Yazar insanların kültürel ve milli değerler anlamında kaybettikleri hafızalarını mankurtlaştırma efsanesi üzerinden anlatmaktadır. Bundan dolayı romanı yani edebi ürünü milli bilinci aşılama yolunda bir araç olarak kullanmaktadır.

8. “Gün Olur Asra Bedel” romanının adı ile konusu arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
Cevap: Kazangap’ın cenazesini mezarına götürürken Yedigey kendisinin ve milletinin geçmişini, acı tatlı, düşündürücü yanlarıyla bir bir gözlerinin önünden geçirir. O gün “asra bedel bir gün” olur onun için. Romanın adını belki de bundan dolayı bu şekilde koymuştur.

9. Okuduğunuz romanla metindeki görsel arasında nasıl bir ilişki vardır? Yorumlayınız.
Cevap: Okuduğumuz roman metinde yer alan görseldeki romandan alıntılanmıştır. Doğa, uzay üsleri ve demir trenler ön plandadır. Metindeki anlatılanlarla uyumlu bir görseldir.

10. Metinde geçen Juan Juanlar kimlerdir? Araştırmanızdan hareketle “Gün Olur Asra Bedel” romanını tarihî gerçeklik açısından değerlendiriniz.
Cevap: Çin kaynaklarında “Juan Juan”, Arap ve Bizans kaynaklarında Avar olarak adlandırılan Cücenler, Göktürkler’ce de Apar olarak adlandırılıyordu. Hiung-nulara bağlı boylardan doğan bu boy, Uar ve Kun olmak üzere iki büyük boya dayanmaktadır. Metnin tarihten yararlanılarak oluşturulduğunu söyleyebiliriz.

1. ETKİNLİK

“(…) Bizi nereye götürüyorlar canım, diye sordum.
Başını barakalardan yana çevirdi:
— Kampa. Sizin gene talihiniz var. iki ay önce biz altmış bin esir, o çukurun içinde bir ay yaşadık. Siz yalnız bir gece kaldınız. Senden başka Kırımlı var mı?
— Vardı. Akmescitli Mustafa Onbaşı. Dün kalabalık arasında kaybettim.
— Ölmüştür.”
Cengiz Dağcı, Korkunç Yıllar
“Bizim köyde ise tutuklamalar, belediye bodrumunda yapılan Bulgar işkenceleri hiç tükenmez gibiydi. Hemen her aileden kadın erkek demeden bir iki kişiyi mutlak yatırmışlardı falakaya. Yollarda işte kafası sarılmış, yüzü gözü morarmış, kolu bacağı kırık insanlara rastlamak pek tabii bir hâl olmuştu. Hayır ayrıntıları hatırlamak, anlatmak istemiyorum. Tiksinti duyuyorum, midem bulanıyor.”

Emine Işınsu, Çiçekler Büyür

a. Yukarıda verilen romanlardaki metinlerle “Gün Olur Asra Bedel” romanı arasında nasıl bir benzerlik vardır? Açıklayınız.
Cevap: İkisinde de Türklerin gördükleri zulümler yanında yapılan işkencelerden de bahsedildiğini okuruz. Aynı özellik Gün Olur Asra Bedel romanında da vardır.

b. Cengiz Dağcı, Emine Işınsu ve Cengiz Aytmatov’un hayatları, romanlarına nasıl yansımıştır? Araştırmanızdan hareketle açıklayınız.
Cevap: Hepsi de geçmişte dedelerinden nenelerinden duydukları anlatıları eserlerini oluştururken kullanmışlardır. Bunu özellikle duygusal bir şekilde bir dili kullanmalarından çıkarabiliriz.

2. ETKİNLİK

Bu tablodaki boşlukları incelediğiniz romanlara göre doldurunuz.

3. ETKİNLİK

Cengiz Aytmatov’un “Gün Olur Asra Bedel” romanı ile bu romandan sinemaya uyarlanan “Vahşetin Davulları” filmini karşılaştıran bir sunum hazırlayınız.
Cevap: Bu sunum için bizlere mesaj atabilir istediğiniz yardımı bizlerden alabilirsiniz.