12. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 169-170 Cevapları Ordinat Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Yediler içtiler. Derecesiz memnun oldular. Çekip gittiler sonunda. Hepsi, Karataş’ı böyle gördü ya, böyledir sandı. Hiçbirisi kel bir eşşeğe binip ya da yaya çekilip gelmedi şuraya. Hiçbirisi derimizin altındaki yaraları görmedi. “Atlı adam, eşşeklinin hâlinden ne bilsin?” diyen boşa dememiş. Yoo, yoo, at bulan ata binsin gene!

Bu metinde altı çizili ifadeyle anlatılmak isteneni cümledeki bağlamdan hareketle tahmin ediniz.
Cevap: At eskiden zenginlik göstergesi idi. Eşek ise köylülerin kullandıkları bir ulaşım aracı idi. Bu bakımdan zenginlerin fakirlerin halinden anlamaması üzerine bu deyim kullanılmaktadır.

2. Okuduğunuz romanın olay örgüsünü aşağıdaki boşluklara yazınız.

• Haceli’ye bir arsanın haksız yere verilmesi.
• Bayram ve ailesinin Haceli’ye karşı mücadelesi
• Muhtarın Haceli’nin tarafını tutması ve Bayram’ı dövdürmesi
• Irazca’nın Kaymakam’a durumu anlatması ve Kaymakam’ın duruma el atması

3. Okuduğunuz romanda geçen kahramanların özelliklerini belirtiniz. Bu kişilerin tip mi, karakter mi olduğunu açıklayınız.

Romanda öne çıkan kişiler, güçsüz ve ezilen köylü, güçlü ve ezen köylü ile memur ve bürokratlar gibi üç öbekte toplanabilir:

Güçsüz ve ezilen köylü : Bayram ve ailesi, Bekçi Mustafa
Güçlü ve ezen köylü : Muhtar, Haceli
Memur ve bürokratlar: Kaymakam, Şakir Efendi

Romanın başkişisi konumunda olan Irazca, romanda yaşlı ve güçlü bir kadın tipi olarak yer alır. Oğlu Bayram’ın üzerinde otoriteye sahip olan ve evi yöneten Irazca, hayatı boyunca çilelerle yoğrulmuş yaşlı köylü kadınını temsil eder.

Bayram, annesinin yönlendirmeleriyle hareket eden, geleceğe yönelik küçük mutluluklar hayal eden zayıf bir kişilik olarak belirirken, Bayram’ın karısı Hacca ise kaderine boyun eğen genç köylü kadını olarak sunulur. Kara Bayram’ın hasmı Haceli, çıkarları için güçlünün yanında olan köylü bir tip olarak

canlanır. Muhtarın her istediğini yapan Haceli, sınıf atlama arzusuyla her türlü kötülüğü yapmaya yatkındır.

Haceli’nin karısı Fatma ise cinselliği temsil eden genç bir kadın olarak romanda yer bulur. Kocasıyla mutsuz bir hayat yaşayan Fatma, yazgısına karşı koymaya çalışan, daha mutlu bir hayatın hayallerine kendini kaptıran bir genç kadını canlandırır.

4. Metinden ağız özelliklerini yansıtan kelimeleri bulunuz. Sizce bu tarz kelimeleri kullanmanın faydası ne olabilir? Tartışınız.
Cevap: “Hökümetin bankasından. Banka da bizden alıyor. Bir dünya fayiziyle. Bir etek para veriyorsak, temsil, bir etek de fayiz tutuyor.” / “Biz yoksuluz diye bizim tepemize biniyorlar anam! Şimdi sen geliyorsun ya bu Karataş’a, şanlı şöhretli karşılayacaklar seni. Davul zurna ile…”

5. Fakir Baykurt’un yalın ve saydam bir üslup yaratarak az sözle çok şey anlatmayı tercih etmesi okurun düş gücüne duyduğu inançtan kaynaklanır. Bir noktayı büyüterek derinleştirmek böylece dilsel ve düşünsel bütün sınırlılıkları aşma çabası, onun yazınsal düzlemdeki temel amacıdır.

Bu metindeki altı çizili ifadeye uygun cümleleri “Yılanların Öcü” metninden bulunuz. Yazarın vermek istediği mesajları tartışınız.
Cevap: “Kanun mu? Ne kanunu? Köy yerinde ne kanunu Allah’ı seversen Kaymakam’ım?” / “Köy yerinde kanun olsa böyle dalgündüz ev basıp karı dövebilirler mi?”

6. Metindeki ana çatışma nedir? Bu çatışma kimler arasında yaşanmaktadır? Yazınız.
Cevap: Büyük bir beğeni toplayan, sinemaya ve tiyatroya uyarlanan Yılanların Öcü adlı romanıyla Baykurt, derebeyli düzenden anamalcı düzene geçişi ele alarak, bireysel ve bilinçsiz bir başkaldırıyı konu eder. Bu yönüyle, toplumbilimsel bir metin çözümlemesine imkân veren eser, toplumsal yapı ve ilişkilerin gözlemlenebildiği bir metin olma özelliği gösterir.

7. Romanın adıyla olay örgüsü arasında nasıl bir anlam ilişkisi vardır? Yılanlar neyi temsil etmektedir? Açıklayınız.
Cevap: Doğu kültüründe önemli bir simge olan ‘yılan’ın kullanılması dikkat çeker. Romanda kötülük simgesi olarak yer alan yılan, işlevsel bir görev üstlenir. Güçsüz ve ezilen sınıfı temsil eden Kara Bayram’ın ailesinin yılanlarla olan mücadelesi aynı zamanda, onların güçlü ve ezen sınıfla yaptıkları mücadelenin de simgesel boyutunu oluşturur.

8. Bu romanın toplumcu gerçekçi olarak nitelendirilmesi metindeki hangi özelliklerden kaynaklanmaktadır? Tartışınız.
Cevap: Çünkü bu romanda gördüğümüz, güçlülerin egemen olduğu ve kötülük saçtığı bir evrende, her türlü baskı ve şiddete karşı insanların mücadele etmesi gerektiği, ancak bu mücadelenin sonucunda elde edilecek başarının göreli olacağı ve insan için mutlak mutluluğun olmayacağı ortaya konulur. Kısaca toplumun sorunları anlatılır.

9. İğnem düştü yakamdan / Gel arkamdan arkamdan…
Sen arkamdan gelirsen, / Ben korkmam Kaymakamdan!..

Romanın içinde yukarıdaki mâninin geçmesi toplumcu gerçekçi yazarlar için nasıl bir çıkarımda bulunmamızı sağlar? Açıklayınız.
Cevap: Yazarlar, gerçekçi bir atmosfer oluşturmak adına dil özelliklerini o toplumun gerçeklerine göre kurgulamaktadır. Yani o yörede hangi dil konuşuluyorsa nasıl ağız yapıları varsa kültürel anlamda hangi zenginlikler yer alıyorsa yazar da bunları olduğu gibi kullanmaktadır. Eser daha gerçekçi olmaktadır.

10. Yaptığınız araştırmadan hareketle “Yılanların Öcü” romanıyla dönemin diğer romanları arasındaki benzerlikleri açıklayınız.
Cevap: Diğer romanlar gibi bu romanda da toplumun yaşadığı sorunlar öne çıkarılmıştır. Kahramanlar iyi ve kötü güçlü ve zayıf olmak üzere kümelenmiştir. Dil yöresel özelliklere uygundur. Halkın çıkarları hep ön plandadır.

1. ETKİNLİK

Sınıfta köy ve şehir yaşamı arasındaki farklılıkları karşılaştırınız. “Yılanların Öcü” romanının yazıldığı dönemden bugüne köy hayatındaki değişiklikleri değerlendiriniz.
Cevap: Köyde yaşamak şehir hayatına göre daha doğaldır. Bol bol temiz havanın hâkim olduğu, şehrin hem çevre hem de hava kirliliğinden oldukça uzaktır. Şehirde yaşarken oldukça gürültülü, kirli ve kalabalık ortamlara maruz kalırsınız. Ama köy hayatında ise böyle bir şey pek söz konusu olmaz. Köylerde bugün daha az teknolojik ve altyapı hizmeti söz konusu olsa da yine de internet sayesinde artık herkes derdini rahatça anlatabilmektedir.

2. ETKİNLİK

“Yılanların Öcü” romanıyla sinema filmi arasında ne gibi farklılıklar vardır? Açıklayınız.
Cevap: Film kitaba tam olarak bağlı kalmaz. Bunun yanında kitabı okurken kullandığımız hayal gücümüz film ile azalırken yine de filmde sonuçta daha fazla hareket olduğundan ilgi de daha fazla olur.

3. ETKİNLİK

Aşağıdaki eserleri tabloda verilen özelliklere göre işaretleyiniz.