12. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 153-154 Cevapları Ordinat Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. Aşağıdaki parçalarda geçen altı çizili kelime guruplarının anlamını metnin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi “TDK Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü”nden kontrol ediniz.

Böyle olmasa da ne ile elbise ve düğün yapacaklardı? Elde avuçta bir şey kalmamıştı.

Elde avuçta bir şey kalmamış tahminim: Elindeki her şeyi kaybetmiş olmak, hiç parası kalmamış olmak.

Elde avuçta bir şey kalmamış TDK karşılığı: mal ve parasını tümüyle harcayıp bitirmiş olmak.

Borç etmeye kalksalar ipin ucunu büsbütün kaçıracaklar, birkaç ay sonra muhakkak aç kalacaklar ve el âleme rezil olacaklardı.

ipin ucunu büsbütün kaçıracaklar tahminim: Kontrolü tamamen kaybetmiş olmak.

ipin ucunu büsbütün kaçıracaklar TDK karşılığı: Kendini zor durumda bırakmak

Herkes, çocuklarının bir dediğini iki etmezken kardeşimizin düğününde bizi hizmetçi gibi gezdirmeye nasıl razı olacaksın?

bir dediğini iki etmezken tahminim: Her istediğini koşulsuz şartsız yapmak

bir dediğini iki etmezken TDK karşılığı: Her istediğini hemen yapmak.

Oğlunun hapisten çıktıktan sonra pek kolay belini doğrultamayacağı muhakkaktı.

belini doğrultamayacağı tahminim: İşleri yoluna koymak, düze feraha çıkmak.

belini doğrultamayacağı TDK karşılığı: bozulmuş olan işini yoluna koyarak paraca güçlenmek.

2. Okuduğunuz “Yaprak Dökümü” adlı romanın olay örgüsünü aşağıdaki boşluklara yazınız.

• Şevket’in Ferhunde ile evlenmesi
• Şevket’in hapse girmesi
• Şevket’i ziyarete giden Ali Rıza Bey
• Başka eve taşınan Ali Rıza Bey ve ailesi
• Ferhunde’nin evi terk etmesi
• Ali Rıza Bey’in kızı Leyla’nın evine taşınması

3. Okuduğunuz metinden hareketle bu romanın hangi yıllar arasında yazıldığını tahmin ediniz? Bunu nereden anlıyorsunuz? Açıklayınız.
Cevap: Bu roman 1900’lü yılların başlarında geçmektedir. Hem anlatılan dönemin gelenek görenekleri hem de teknolojik bazı gelişmeler bu tarihi çıkarmama yardımcı olmaktadır.

4. Ali Rıza Bey, ağır ağır başını sallayarak “evet” diyor fakat içinden başka türlü düşünüyordu. Bir buçuk sene hakikaten göz açıp kapayıncaya kadar gelirdi. Yalnız şu vardı ki kaybolan haysiyet ve namus bir daha geriye gelmeyecekti.

a) Yazar; Ali Rıza Efendi’ye yönelik, metindeki altı çizili ifadeyi niçin kullanmıştır? Açıklayınız.
Cevap: Çünkü oğlu hırsızlık yapmıştır ve şereflerine leke

b) Bu metin hangi bakış açısıyla yazılmıştır? Metinden bu bakış açısına örnekler veriniz.
Cevap: Bu metin İlahi bakış açısı ile yazılmıştır. Çünkü metinde yazar kahramanların bütün psikolojik durumlarını ve düşüncelerini okurlara anlatmaktadır.

5. Romanın adıyla konusu arasında nasıl bir anlamsal ilişki vardır? Açıklayınız.
Cevap: Romanın adı ile konusu uyumludur. Çünkü tıpkı bir yaprak dökümü gibi ailenin fertleri de tek tek dağılmakta ve ağaç sarsılmaktadır.

6. “Yaprak Dökümü” romanının ana çatışması nedir? Bu çatışma kimler arasında yaşanmaktadır?
Cevap: Burada ana çatışma yanlış değerleri kendine örnek alan aile fertleri ile gelenekçi bir babanın aralarında geçen olaylardır. Ali Rıza Bey şerefi namusu için yaşamakta çocukları ise gündelik zevkler uğruna her türlü değerlerini ayaklar almaktadır.

7. “Tipler belli bir sınıfı ya da belli bir insanı temsil etmek için oluşturulmuştur. İnsanoğluna özgü abartılmış bir özelliği temsil ederler. Karakterler ise başkalarına benzemeyen kendine özgü kişilik özellikleri gösterirler. Abartılmış bir yönleri bulunmaz.”

Bu bilgiye göre “Yaprak Dökümü” romanındaki tip ve karakterler kimlerdir? Açıklayınız.
Cevap: Ferhunde tipi, zararlı bir insandır. Tek derdi rahat yaşamaktır. Kızlar da tiptirler çünkü onlar da yanlış değerleri kendilerine örnek almışlar babalarının kötü hale gelmesine neden olmaktadırlar.

8. Romanın yazarıyla metin arasında nasıl bir ilişki vardır? Roman dönemin gerçekliğini yansıtmakta mıdır? Değerlendiriniz.
Cevap: Roman yazarı ara ara kendisini de metne katmaktadır. Özellikle bazı düşüncelerini kahramanlar üzerinden okurlarına sunmaktadır. Bu da tarafsız durmak bir yana kendisini de direk bir sözcü gibi romana monte ettiğini gösterir bizlere.

9. “Yaprak Dökümü” adlı metinde çocukların babalarına karşı davranışlarını nasıl buluyorsunuz? Saygı değeri çerçevesinde değerlendiriniz.
Cevap: Doğru bulmuyorum bence babalarına karşı saygısız bir tutum içerisindeler. Bu da aile bağlarının kopmasına ve hepsinin savrulmalarına yol açmaktadır.

10. Metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Metin dönemine göre sade bir dile sahiptir. Metinde yer alan diyaloglar bugün bile aile fertleri arasında rastlanılacak türdendir. Halkın konuşma diline yakındır.

1. ETKİNLİK

“Küçük bir mektebim olacak. Baştanbaşa çiçeklerle donatacağım. Çocuklarım, bir alay çocuğum olacak. Kendime ‘abla’ dedirteceğim. Fakir olanlara elimle siyah önlükler dikeceğim.” (Çalıkuşu) Şahin Efendi, eski hâliyle şimdiki hâli arasındaki farkı hiçbir zaman bu kadar keyif ve iftihar ile görememişti. Evet, aradaki fark sadece o zamanki aç, sefil çömeze mukabil şimdi, eli ekmek tutmuş bir mektep mezunu, devletin aylıklı ve itibarlı bir muallim efendisi olmasından ibaret değildi. Artık boş vehimler ve hurafelerden de kurtulmuştu. Başının içinde bu açık eylül sabahının manzaraları gibi aydınlık; hududu, hendesesi belli ve nizamlı şeyler vardı. Artık, ne düşündüğünü, ne istediğini, bu dünyada vazifesinin ne olduğunu biliyordu (Yeşil Gece).
Çocuklarımıza verdiği terbiye de aynı derecede temiz ve mükemmeldir. Bir kere çok müspet kafalı bir kadın… Hurafe ile hayal ile mütemadiyen mücadele eder, talebesine ancak ilmin en müspet hakikatlerini öğretir. Sonra onda bir nevi hastalık, hiç durmayan, onu daima için için yakan bir humma var: Doğruluk, fedakârlık, manevi temizlik hastalığı. Haksızlığın, yalanın, riyanın hâsılı bütün ahlaksızlıkların ve zaafların müthiş düşmanıdır (Acımak).

Yukarıdaki metinler Reşat Nuri Güntekin’in romanlarından alınmıştır. Bu metinlerden hareketle yazarın eğitime bakışını değerlendiriniz.
Cevap: Üç farklı romanından alınan kahramanların düşüncelerinden hareketle aslında Reşat Nuri’nin eğitime ve gençlere verdiği önem görülür. Reşat Nuri yeni bir nesli eğitim yoluyla aydınlatmayı cehalete karanlığa savaş açmayı kendine amaç edinmiştir.

2. ETKİNLİK

“Yaprak Dökümü” adlı metinde aşağıdaki anlatım tekniklerinden hangileri kullanılmıştır? Kullanıldığı yerleri tabloya belirtiniz.

Gösterme
Cevap: “Kısa bir muhabbetten sonra, Şevket’i bir buçuk sene hapse mahkûm ettiler.”

Özetleme
Cevap: “Ali Rıza Bey, yaşanılanları artık çekemez olur ve evi terk eder. Adapazarı’nda olan kızı Fikret’in yanına gider ve Fikret’in orada mutsuz olduğunu görür. Kocası ve üvey çocuklarıyla arası iyi değildir. Bunu gören Ali Rıza Bey İstanbul’a geri döner ama birkaç gün eve gitmez. Daha sonra hasta olur ve eski bir arkadaşı sayesinde hastaneye kaldırılır. Bir gün Hayriye Hanım ve kızı Leyla hastaneye gidip onu alırlar ve Taksimdeki eve giderek yaşamlarına orada devam ederler.”

Diyalog
Cevap: “Civarda oturan bir tekaüt doktor:

“Sinir… iyi yedirip içirin. Sıkmayın; bir şey kalmaz…” diyordu”

İç konuşma
Cevap: “Oğlunun hapisten çıktıktan sonra pek kolay belini doğrultamayacağı muhakkaktı. Bu yüz karasıyla nereye başvurur, kimden ne isteyebilirdi? Hâsılı Şevket, bundan sonra kolu yahut bacağı kopmuş bir insan gibi ömrü oldukça sürünecek bir alildi.”