11. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Fıkra Cevapları

DERSE HAZIRLIK

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 145 Cevabı

1. Mizahta Ehliyet adlı metinde, Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları başlığında verilenler dışında anlamını bilmediğiniz kelimelerin anlamlarını kaynaklardan yararlanarak öğreniniz.

• muhakkak: Doğruluğu, gerçekliği kesin olarak bilinen, gerçekliği kesinleşmiş
• Mizah: Gülmece

2. Metinde yazar, yanlış mizah anlayışını nasıl eleştiriyor? Metinden örnekleyerek açıklayınız.

Yazarın en çok eleştirdiği şey diğer mizahçıların espriyi güldürüyü edebiyatın her alanına yaymaya çalışmaları ve mizah yeteneğinden yoksun insanların zorlayarak ve saçmalayarak mizah yapma çalışmalarıdır. Bu tür çalışmaların gülünç ve kaba olduğunu savunur.

3. Metindeki açık ve örtük iletileri belirleyiniz.

Açık ileti: Mizah süpürge sopası değildir, vurmak, dövmek, kaba kaba güldürmek için kullanılsın… Bu bir fırçadır, dimağımızın yorucu ilim ve hayat yollarında topladığı tozları alır; nazik, ince bir iştir. Mizah haşhaş yağı gibi yutulmaz, hazmolmaz, bulanık, sıvaşık bir mâyi de değildir, kirletmez, lekelemek için kullanılsın…

Örtük ileti: Herkes mizah yapamaz mizah ciddi bir iştir.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 146 Cevabı

4. Metinde geçen “Fıtraten gülünç olanlar tam mânasıyla mizah yapamaz. Mizah gülünç olmak değil, gülünç olanı görmek ve onu zarifâne anlatmaktır.” sözüyle ne anlatılmak istenmiştir? Açıklayınız.

Bazı insanlar vardır ki onlar bu dünyaya zaten gülünç olarak gelmişlerdir. Bu insanlardan gülünç şeyleri yapmalarını beklemek doğru değil. Asıl mizahçı gülünç olanı gören çıkaran ve aktarabilen kişidir.

5. Metinde geçen “Mizah süpürge sopası değildir, vurmak, dövmek, kaba kaba güldürmek için kullanılsın… Bu bir fırçadır, dimağımızın yorucu ilim ve hayat yollarında topladığı tozları alır; nazik, ince bir iştir” sözünde mizahın işleviyle ilgili vurgulanmak istenen nedir? Belirtiniz.

Mizahın işlevi birini alt etme onu rezil etme kaba dokundurmalar yoluyla seviyesiz muhabbetler değil tam tersi nazikçe karşıdakine haddini bildirme noksanlığını dile getirmedir.

6. Metinde yazara özgü dil ve anlatım özellikleri nelerdir? Tespit ediniz.

• Metin dönemine göre ağır ve süslü bir dildir. Metin yazarın ağdalı yani yabancı kelimelerin fazla olduğu bir yapıdadır. Özellikle şu kısımları buna örnek verebiliriz.
• Kabalıklara saff-ı niâlde
• hangi mübahase veya münakaşada
• nevi izzet-i nefis fıkdanıdır;

7. Metinde öne sürülen düşüncelerden hangilerine katılıp hangilerine katılmadığınızı gerekçelendirerek ifade ediniz.

Metinde genellikle verilmek istenen mesajların neredeyse hepsine katılmakla beraber sadece gülünç insanların mizah yağamayacağı kısmına pek katılmadım.

a. Mizahta Ehliyet adlı metinden yukarıdaki bilgilere uygun örnekler bulunuz.

Düşünceyi somut kılmak için örneklerden yararlanmaktır. Amaç, anlatılanların daha iyi anlaşılmasını sağlamaktır: Horozun bülbüllüğe, kedinin tilkiliğe merak salmasını aklım almıyor.

Aralarında benzerlik ya da karşıtlık bulunan varlık veya kavramların bu özelliklerinin ortaya konmasıdır. Anlatılanlar, kavramlar arasındaki benzer ve farklı özellikler yardımıyla daha anlaşılır hâle gelir. Bu bir şuruptur, ağır yemeklerin üzerine nefis râyihasıyla yudum yudum içilir, tadına kanılmaz.

b. Bulduğunuz örneklerde kullanılan düşünceyi geliştirme yollarını belirleyiniz.

Karşılaştırma, betimleme ve benzetmeden faydalanılmıştır.

c. Bu düşünceyi geliştirme yollarının metindeki işlevini değerlendiriniz.

Metinde anlam derinliğini ağlar ve metni daha güçlü kılar.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 147 Cevabı

1. Bugün dünya büyük bir köydür, sözünden ne anlıyorsunuz?

Çağımızın hastalığı olarak adlandırabileceğimiz teknolojik ürünlerin hayatımızdaki yeri ve özellikle kendine özgü bir ideolojisinin olduğu gerçeğinden yola çıkarsak, sürekli bir imge bombardımanı altında olduğumuz ve sloganlarla kendi gerçekliğimizi ve belki de benliğimizi ve bilincimizi her geçen gün biraz daha yitirdiğimizi yavaş yavaş değil hızlı ve şok bir anilikle kabullenmemiz gerekiyor. Özellikle iletişim araçlarının bizim hayatımızı kontrol altında tuttuğu ve günlük programımızı bile düzenlediği gerçeğiyle karşı karşıyayız. Bugün artık teknoloji sayesinde dünyanın her yerinde benzer etkinlikler ve benzer davranışlar görülebilmektedir.

2. Köşe yazısı okumak kişiye neler kazandırabilir? Tartışınız.

Köşe yazısı okumak günlük haftalık yâ da aylık olarak bir yayın takip etmeyi gerektirir. Yayın takip etmek ise okuma alışkanlığını besleyen davranışlar arasındadır. Yani ilk artısını köşe yazısı okumak okuma eylemine teşvik eder şeklinde alabiliriz. İkinci olarak ise köşe yazılarında bir fikrin beyanı yazarın bakış açısından yapılır. Aynı konuya siyasi ve sosyal görüşü iki yazar tarafından bakıldığında farklı iki pencere açılır ve bireyin değerlendirmelerinden ve okumalarından eline kalan farklı bakış açıları olur.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 148 Cevabı

1. 80 Gün 64 Saat adlı metnin konusu, amacı ve hedef kitlesi arasında nasıl bir ilişki kurulabilir? Açıklayınız.

Konusu teknolojik gelişmelerle beraber artık Dünyanın o eski Dünya olmamasıdır. Hedef kitle olarak gazete okuyan bütün okurlar diyebiliriz.

2. Metinde geçen “Yirminci asrın sür’ati karşısında, hayal geride kaldı!” sözünden ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.

Eskiden insanların hayallerini süsleyen hatta olmasına pek imkan vermedikleri her türlü düşüncü günümüzde gittikçe cisim bulmakta ve de hayatımızdaki yerini almakta gerçekleşme imkanı bulmaktadır.

3. Metinde yazarın öznel veya nesnel bir tutum sergileyip sergilemediğinden hareketle öğretici metinlerde yazarın bakış açısı ile ilgili neler söylenebilir? Belirtiniz.

Yazar öznel bir tutum sergilemektedir. Kendine ait duyguları düşünceleri kendi bilgi ve birikiminin süzgecinden geçirerek okura sunmuştur. Yazarın bakış açısı kahraman bakış açısıdır ve amacı da okura düşüncelerini iletmektir.

4. Metinde yazarın geleceğe ilişkin ne gibi tahminlerde bulunduğunu ve bunlara katılıp katılmadığınızı nedenleriyle birlikte ifade ediniz.

Yazarın geleceğe ilişkin tahminlerinin kısmen günümüzde zaten yapıldığını ama gelecek günlerde neredeyse hepsinin teknoloji ve bilimsel çalışmalar sayesinde gerçekleşeceğine inanıyorum.

5. 80 Gün 64 Saat adlı metni İstemeye Dair adlı metinle tür, biçim, üslup ve içerik açısından karşılaştırınız.

İki metin de öznel değerlendirmelerin ve görüşlerin okura sunulduğu metinlerdir. İki metnin de türü köşe yazıları olmalarıdır. İlk metnin dili ağırken ikinci metin daha sade bir dille yazılmıştır. İçerik olarak ise ilk metin mizah ve mizahçıları anlatırken ikinci metin ise teknolojinin insan hayatını getirdiği noktadan bahsedilmektedir.

6. Metindeki açık ve örtük iletileri belirleyiniz.

• Açık ileti: Daha düne kadar, bir romancının hayalinde yaşıyan bu 80 gün, artık hakikat
  bile değil! Yirminci asrın sür’ati karşısında, hayal geride kaldı.
• Örtük ileti: Teknolojinin hızla gelişmesi Dünyayı ve insanların hayatını ne derecede etkilemiştir sorusuna cevap aranmıştır.

a. 80 Gün 64 Saat adlı metinde anlatılanların metnin yazıldığı dönemin gerçekliğiyle örtüşüp örtüş- mediğini belirleyiniz.

O dönemle örtüşmektedir. Bazı yerlerde ise gelecek dönemlerde teknolojik gelişmelerle yaşanabilecek olaylar anlatılmıştır.

b. Bu belirlemeden öğretici metinlerle ilgili nasıl bir yargıya ulaşılabilir? Tartışınız.

Öğretici metinler, bilgi ve haber vermek, ikna etmek, kanıları değiştirmek, uyarmak, düşündürmek, yönlendirmek, tanıtmak gibi amaçlarla yazılan metinlerdir.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 149 Cevabı

1. a. Aşağıdaki cümlelerin öge çözümlemelerini cümlelerin altındaki boşluklara yapınız.

Dünyada / insanların mesut olabilmesi için / topu topu iki yol / varmış.

Günde on bin kuruş kazandığını duyduğunuz adamın yanı başında yer almaya / heves etmeyiniz.

b. Yukarıdaki cümlelerde hangi ögelerin vurgulandığını belirleyiniz.

Özellikle dolaylı tümleç ve nesneler vurgulanmıştır.
2. Aşağıdaki parçada geçen birleşik kelimelerin yazımıyla ilgili kuralları belirleyiniz.
Ben hiç zarif, hiç nüktedan olmayan bir adamın kendisini hoş-gû zannetmesi kadar dünyada feci bir hâl tasavvur edemiyorum. Birinin elinde mükemmel bir alet, bir hücum, galebe, şöhret aleti olan latîfe- gûluk öbürünün elinde bir kutu boya olur, her satır yazı kendi yüzüne bir ayrı renk sürer, güldürür, gülünç eder.

Zannetme: yardımcı eylemle oluşmuş birleşik cümle.
3. Aşağıdaki parçada noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarını belirleyiniz.
İkincisi: Fıtraten gülünç olanlar tam mânasıyla mizah yapamaz. Mizah gülünç olmak değil, gülünç olanı görmek ve onu zarifâne anlatmaktır. Kendi gülünç olanın evvelâ kendini görmesi, kendine gülmesi, kendine güldürmesi lâzım gelir ki böyle biri daha hiçbir diyarda çıkmadı. Mizah muharriri şuurlu, muhakemeli bir adam olmalı; her hâlde ipsiz sapsız fikirleriyle, delidolu hareketleriyle, darma dağınık meslekleriyle tanınmış insanların mizahı tuhaflık ve yavanlık derecesini geçemez.

Nokta: Biten cümlelerin sonuna konulmuştur.

Virgül: Aynı türden kelimeleri ayırmak için kullanılmıştır.