11. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Cumhuriyet Döneminde Hikaye 1923-1940 Cevapları

DERSE HAZIRLIK

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 34 Cevabı

1. Yukarıdaki metinden hareketle Türk edebiyatında modern hikâyenin gelişimiyle ilgili düşüncelerinizi belirtiniz.
Cevap: Hikâyeye bugünkü anlamda ilk edebi kimlik kazandıran İtalyan yazar Boccacio’dur. 16. yüzyılda yazdığı “Decameron” adlı eseriyle ilk öykü örneğini vermiştir. Rönesans’ın etkisiyle de 19. yüzyıl edebiyatının en yaygın türü olmuştur.

Bizde, destanlar, halk hikâyeleri ve masallarla eski bir temeli olan bu tür, 14. ve 15. yüzyılda “Dede Korkut Hikâyeleri” ile çağdaş hikâye tekniğine yaklaşmıştır.

yüzyılda Tanzimat’la gelen yeniliklerle birlikte batılı anlamda ilk örneğini Ahmet Mithat Efendi “Letaif-i Rivayet ( söylene gelen güzel şeyler ) adlı eserini yazarak vermiş; “Kısadan Hisse” ile bu türü geliştirmiş, Sami Paşazade Sezai “Küçük Şeyler” adlı eseriyle modern hikâyeyi oluşturmuştur. Servet-i Fünun döneminde ise en güzel hikâyeleri Halit ziya Uşaklıgil ve Ahmet Hikmet Müftüoğlu vermiştir. Bağımsız bir tür olma özelliğini ise Milli Edebiyat döneminde Ömer Seyfettin’le kazanmıştır.

2. Zor durumlarda kalmanın insan davranışlarını nasıl etkileyebileceğini tartışınız.
Cevap: İnsan hayatında zaman zaman zor anlar yaşandığı olur. Bu durumda kimi çalışan güçlü kalmak için çabalarken kimisi de giderek verimsizleşir ve kelimenin tam anlamıyla akıl tutulması yaşar… “Çoğu kişi bana bulunduğumuz zor zamanlar içerisinde insanlarla çalışırken neler fark ettiğimi sorar. Her ne kadar çok başarılı ve güçlü insanlarla karşılaşsak da bu ortamda onların da en iyi hallerinde- güçlü, pozitif ve üretici- kalabilmek için çabaladıklarını görülür.

11. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Cevapları

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 39 Cevabı

1. “Araba İzmir’e gelince şoför yolcuları selametlemeden evvel nedense yol parasının üstünü toplamak âdetindeydi.” cümlesindeki altı çizili kelimenin anlamını cümlenin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahmininizin doğruluğunu kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.
Cevap: Yolculuk yapan insanlara selametle yolculuk yapılması ve gideceklere yere hayırla varmaları için söylenen bir kelimedir.

2. Kamyon adlı metindeki karşılaşmaları, temel çatışmayı ve ona bağlı diğer çatışmaları belirleyiniz.

• Fakirlikten, para kazanmak uğruna gurbete yola çıkan ve bu uğurda canından olan delikanlı.
• Kamyoncunun tavırları
• Delikanlının bakkalın oğlundan akıl alması
• Yol parasının birazını verip kalanı bırakması

3. Ara sıra otomobil herhangi bir sebeple yavaşlar gibi olunca delikanlı yüzünde zapt edemediği bir dehşet ifadesiyle yerinden fırlıyor, “Acaba duracak mı? Para toplamaya mı başlayacak?” diyor; araba tekrar hızlanınca derin bir nefes alarak yerine çekiliyor ve atlamak için kati kararını veriyordu. Fakat nasıl atlayacak? Bu kamyon, bu gitgide gözünde büyüyen, bütün hislerine alışamadığı ve ezici tesirler yapan korku makinesi kendisini bir kıskaç gibi yakalamıştı. Buradan kurtulmasına imkân olmadığını sanıyordu. Gözleri alev alev olmuş, dört tarafına bakınıyor, etrafındaki köylülerin, ön sıralarda oturan efendilerin hep kendisine baktıklarını, biraz kımıldasa yakasına yapışacaklarını zannediyordu. Alnından yanaklarına doğru terler akıyor ve şakaklarındaki ayva tüylerini ıslatıyordu.
Bu parçadan hareketle kahramanın ruh hâli ile zaman ve mekân arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

Delikanlı parasızlığın verdiği sıkışmışlığı çaresizliği bir kamyon kasasında yaşamaktadır.. Seçilen bu küçük mekan onun ruhi sıkışmışlığını daha ifade edebilmek için seçilmiştir. Bu ruh halinde tedirgin hareketleri ile diğer yolcuları da yanlış anlamaktadır.

4. Metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz. Bu belirlemede cümle yapıları, deyimler, kelime kadrosu, akıcılık, nesnellik, öznellik, duygusallık, coşkunluk gibi hususları dikkate alınız.

• Yazar betimlemelere sık yer verir
• Kısa cümleler seçer
• Kişileri bulunduğu çevreye uygun konuşturur ve tasvir eder.
• Gayet yalın sade ve akıcı bir dili vardır.
• Deyimlere de sık yer vermiştir

5. Metinle ilgili beğeni, tespit ve eleştirilerinizi gerekçelendirerek

Cevap: Metni çok beğendim. Özellikle anlatımı akıcı idi. Son kısımda beklenmedik şekilde bitirmesi de metni ilgi çekici hale getirmiştir. Ayrıca yaşanabilecek bir olay anlatılmıştır bu da akla uygunluk açısından etkilemiştir.

a. Kamyon adlı metindeki başkahramanın fiziksel ve psikolojik özelliklerini belirleyiniz.

Metnin başkahramanı: Köylü Delikanlıdır.
Fiziksel özellikleri: Esmer-uzun Boylu-sırım gibi incelmiş
Ruhsal: Parasızlık ve fakirlik yüzünden köşeye sıkışmış, çaresi kalmış. Bu durumun verdiği eziklik korku ve tedirginlik.

b. Belirlediğiniz özelliklerin olay akışını etkileyip etkilemediğini tartışınız.

Tabi ki etkiler olaylar bu ruhsal durumun verdiği korkunun ve heyecanın etrafında gelişmiş. hatta hikayenin sonunda korktuğu için atlayıp uçuruma yuvarlanmıştır.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 40 Cevabı

a. Aşağıda verilen anlatım biçimlerinin özelliklerini belirtilen yerlere yazınız.

TARTIŞMACI ANLATIM
Özellikleri
1.Dil daha çok göndergesel işlevde kullanılır.
2.Düşünce ve duygular kısa ve kesin ifadelerle dile getirilir.
3.Dil ve ifade sade, gösterişsiz ve pürüzsüzdür.
4.Gereksiz ifadelere yer verilmez.
5.Karmaşık ve anlaşılması güç cümleler kullanılmaz.
6.Ses akışını bozan, söylenmesi güç sesler ve kelimeler yoktur.
7.Savunulan ve karşı çıkılan görüşlere yer verilir.
8.İki farklı bakış açısının olduğu konular bu türde işlenmeye daha elverişlidir.
9.Fıkra, deneme, makale, röportaj gibi türlerde kullanılır.
10.Yeteneğe, bilgi ve deneyime göre yöntem belirlenir.
11.Eleştirici bir bakış açısıyla yazılırlar. Anlatım tarzı sohbete varabilir.
12.İhtimal bildirmeyen, kesin, kanıtlanmış bilgiler kullanılır.

Söyleşmeye Bağlı Anlatımla Oluşturulmuş Metinlerin Özellikleri
1.Jest ve mimikler anlatımın gücünü arttırır.
2.Sohbet, mülakat ve diyalog, monolog metinleri söyleşmeye bağlıdır.
3.Karşılıklı konuşmalar, bağlama ve konuşulan kişiye göre değişebilir.
4.Görme ve işitmeyle kurulan iletişim önemlidir.
5.Vurgu ve tonlama önemlidir.
6.Hikâye Roman Tiyatro, Mülakat, Röportaj, Monolog söyleşmeye bağlı anlatımın kullanıldığı metin türleridir.
7.Roman, hikâye ve tiyatrolardaki karşılıklı konuşmalara diyalog, iç konuşmalara ise monolog denir.
8.Tekrarlar söyleşmeye bağlı anlatımlarda ifadeyi kuvvetlendirir.
9.Söyleşmeye bağlı metinlerde anlatımın süresi sınırlandırılmalıdır.

Öyküleyici Anlatım Özellikleri
1.Olay, kişi, mekân ve zaman ortak ögeleridir.
2.Olaylar birinci şahsın ağzından anlatılabilir.(Anlatıcı olay kahramanlarından biridir)
3.Sanat metinleri öyküleyici anlatımla yazılır.
4.Olaylar ilahi bakış açısıyla anlatılabilir.
5.Olaylar 3.şahsın ağzından anlatılabilir.(Olan biten bir kamera sessizliğiyle izlenip anlatılır
6. Kişi, mekân ve zaman olay ve olay örgüsünü oluşturmak için kullanılan ögelerdir.
7.Öyküleyici anlatım hikâye, roman, anı, söyleşi, görüşme(mülakat) gibi metin türlerinde kullanılır.
8.Öyküleyici anlatımda bir olayın olması şarttır.
9.Yaşanmış olaylarda olay zincir, kurgulanmış olaylarda olay zinciri vardır.
10. 3.Şahıs anlatımda anlatıcı her şeyi bilir.
11. Öyküleyici anlatım sanat metinlerinde ve öğretici metinlerde kullanılır.
12.Sanat metinlerinde anlatıcı kurmaca kişi öyküleyici metinlerde ise gerçek bir kişidir.
13.Kelimeler daha çok mecaz ve yan anlamda kullanılır.

b. Yazdığınız özelliklerden hareketle Kamyon adlı metinde kullanılan anlatım biçimlerini belirleyiniz.

Cevap: ÖYKÜLEYİCİ VE BETİMLEYİCİ..

c. Bulduğunuz anlatım biçimlerinin metindeki işlevlerini belirleyiniz.

Öyküleyici Anlatım Biçimi
Hikayede olayların akışını vermek için öyküleyici anlatım şarttır. Olayların akışını sağlama işlevi ile kullanılmıştır..

Betimleyici Anlatım Biçimi
Kahramanların fiziki ve ruhsal durumlarını daha iyi anlatmak için önemli.. Fiziki ve ruhsal betimlemelerle hikayenin okuyucuya daha iyi ulaşması sağlanır. Ayrıca mekan tasvirleri için de betimleme olmazsa olmazdır.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 41 Cevabı

1. İnsanların olayları abartarak anlatmalarının ne gibi sonuçlar doğurabileceğini tartışınız.

• İnsanları yanlış bilgilendirme ve yönlendirmelerle olumsuz davranışlara sürükleme
• İnandırıcılığını ve güvenilirliğini yitirme
• İnsanlar arasında alay konusu olma

2. Aşağıda farklı hikâyelerden alınmış metinler verilmiştir. Bu metinlerde örgünün olay eksenli mi, durum eksenli mi geliştiğini tespit ediniz.

ilk hikaye olay hikayesi çünkü içerisinde bir olay anlatılmıştır..
İkinci hikaye bir durum hikayesidir. Çünkü olay akışı yoktur ve hayatın belirli bir kesitini ifade etmiştir.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 45 Cevabı

1. “Herkes köprüye koştu, ben de koştum. Köprünün üstüne gelen yığıldı, hilafsız beş yüz bin kişi vardı.” cümlesinin bağlamından hareketle “hilafsız” sözcüğünün anlamını tahmin ediniz. Tahmininizin doğruluğunu kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.

Cevap: “hilafsız” : Yalansız… Aldatmacasız..

2. Pazarlık adlı metnin hangi hikâye türünü örneklediğini nedenleriyle belirleyiniz.
Durum Hikayesidir. Çünkü Olay Akışı Yok. Kahvede Oturan Arkadaşların Sohbetini İfade Etmektedir.

3. Metinde Faik Efendi’nin anlattıkları diğer kişilerce nasıl karşılanıyor? Neden?
Abartılmış Ve Yalan Olarak.. Çünkü Akla Ve Gerçeğe Aykırıdır

4. Metindeki mizahi unsurları belirleyiniz.

Faik Efendinin Olayları Abartarak Anlatması. Kahramanın Pazarlık Ederek Köprüdeki Kişi Sayısını Sürekli Düşürmesi..

5. Metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.

• Gayet sade yalın dil kullanımı
• Kişi betimlemelerine sık yer vermesi
• Kısa ve anlaşılır cümleler tercih etmesi
• Yerel ifadeler kullanması
• Deyimlere kelime gruplarına yer vermesi
• Halkı eserlerine gözlemleyerek yansıtması

6. Metinde Faik Efendi’nin kişilik özelliklerini belirleyiniz.
Faik Efendi, kırk beş yaşlarında, uzun kara bıyıklı, esmer bir adam. Sözlerini abartılı anlatan biri.

7. Metindeki sosyal ve kültürel unsurları belirleyiniz.

• Kahve ortamının olması
• İnsanların birbirleri ile olan samimi ilişkileri ve sohbetleri
• İstanbul'un kenar mahallesinde yaşayan insanların günlük konuşmaları

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 46 Cevabı

8. Memduh Şevket Esendal’ın kitabınızdaki biyografisinden hareketle metinle yazarın hayatı ve edebî kişiliği arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.

• Türk edebiyatında Çehov tarzı öykünün ilk temsilcisidir.
• Kişilerin günlük yaşamda dikkat çekmeyen yönlerini anlattığı öyküleri ile tanınır.
• Durum öyküsünün ilk temsilcisi olan yazarın son derece güçlü bir gözlem yeteneği vardır.
• Kendi ifadesiyle “topluma ayna tutan” bir sanatçıdır. Toplumun aksayan yanlarını, insanların psikolojik sorunlarını ruhsal durumlarını ele almıştır.
• Öyküyü gereksiz süslemelerden kurtarmıştır. Dili, konuşma dilidir.
• Yapıtlarında sıradan insanların gündelik yaşamlarını anlatmıştır.

9. Pazarlık adlı metni, Kamyon adlı metinle aşağıdaki tabloda verilen özellikler açısından karşılaştırınız.

………………………Pazarlık ………….Kamyon

Tür——–-durum öyküsü——-olay öyküsü

Biçim—-mensur–—-mensur–—-

Üslup—kısa sade cümleler, samimi bir dil-—-Açık yalın bir dil- Etkileyici samimi bir dil

Anlatım teknikleri–—anlatma-gösterme———anlatma-gösterme

İçerik——abartılarak anlatılan bir durum—–para kazanmak için gurbete çıkan ve canından olan bir delikanlı

a. Pazarlık adlı metinde anlatıcıyı belirleyiniz.
Cevap: Anlatıcı 3. kişidir.

b. Aşağıdaki bakış açıları ile ilgili kavram haritasını doldurunuz.

1) Hakim Bakış Açılı Üçüncü Tekil (O) Anlatıcı (İlahi = Tanrısal bakış açısı):

Yaşanmış, yaşanan ve yaşanacak olan her şeyi bilir, görür ve duyar. Kahramanların gönlü veya kafasından geçenleri okumaya kadar uzanır.

Anlatıcı, anlattığı olayların dışında durur, gören durumundadır. Üçüncü tekil şahıs ağzıyla konuşur. Yazarın dilini kullanır ve bu sebeple ona “yazar-anlatıcı” da denilir.

Zaman zaman okuyucu ile diyaloga girmekten, onlarla sohbet etmekten ve onlara yol göstermekten geri durmazlar.”

2) Kahraman Bakış Açılı Birinci Tekil (Ben) Anlatıcı:

Kahramanlardan birisidir. Bu anlatıcı, aynı zamanda olay örgüsünün bütün yükünü üstlenen asıl kahraman olabileceği gibi, daha da geri planda yer almış kahramanlardan biri de olabilir. Bir insanın sahip olduğu veya olabileceği bilme, görme, duyma, yaşama imkanları ile sınırlıdır.

3) Gözlemci Bakış Açılı (Ben veya O) Anlatıcı:

Anlatıcı, dış dünyada olup bitenleri, sadece gözlemek/izlemekle yetinir. İkinci aşamada da gözlemlerini tarafsız bir gözle okuyucuya nakleder. Bir “yansıtıcı” konumundadır. Çok daha az bilgilidir. Onun bilme, görme, duyma yetenekleri geçmiş ve geleceğe uzanmadığı gibi, kahramanların ruh hallerine de yetişemez.

Hem üçüncü tekil hem de birinci tekil olabilir. Anlatıcının bakış açısı sınırları ve anlattıkları karşısındaki tutumuna dikkat etmek zorundadır.

c. Metinde kullanılan bakış açılarını belirleyiniz.
Gözlemci bakış açısı kullanılmıştır.

ç. Metinde kullanılan anlatıcı ve bakış açısının anlatımı nasıl etkilediğini açıklayınız.
Metinde gözlemci bakış açısı vardır. Bu da anlatımın bir kamera gibi sadece görünenin ifadesi şeklinde olmasına sebep olmuştur..

Diğer açıdan
Örneğin. anlatıcı 3. kişi olursa anlatımda nesnellik ve gözlem ön plana çıkar . yazar olaylara müdahale edemez sadece gözlemlediklerini yazar.
eğer anlatıcı birinci kişi olursa olaylar “ben” ağzı ile ifade edilir.
bakış açısına geldiğimizde. örneğin ilahi bakış açısı ile yazılan metinde yazar anlatımı istediği gibi yapabilir. kullanacağı anlatıcı 3.kişi olur. olayların ve durumun anlatımında , kahramanların tasvirinde her şeyi bilir ve tüm olaya/duruma hakimdir.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 47 Cevabı

Aşağıdaki verilen anlatım tekniklerinin özelliklerini belirtiniz.

Bu anlatım tekniklerine Pazarlık adlı metinden örnekler bularak aşağıdaki ilgili yerlere yazınız.

Bulduğunuz anlatım tekniklerinin metindeki işlevleri belirleyiniz.

ANLATMA TEKNİĞİ

Anlatım tekniğinin özellikleri: İşlevi
Metinde geçen olayların ifade edilmesini sağlar. olayları akışının sıralanmasını sağlar. burada metindeki olayları ifade eden başka biri vardır. okur ile metin arasındaki bu kişi olayların okura aktarılmasını sağlar

Metinden örnek:
Tramvay beygirlerine baktım, ayaklarını açmışlar oldukları yerde duruyorlar. O mavnalarda ne kadar yemiş varsa hepsi dansa kalkmış. Herkes köprüye koştu, ben de koştum. Köprünün üstüne gelen yığıldı, hilafsız beş yüz bin kişi vardı.”

Gösterme tekniği

Gösterme tekniğinin özellikleri: İşlevi
Gösterme tekniği, olan biten her şeyin bütün ayrıntılarıyla olduğu gibi dışardan en az müdahaleyle sergilenmesidir. Bu teknikte kişilerin konuşma ve eylemleri doğrudan sergilenir.

Metinde yer alan kişilerin ve mekanların tasvirinde kullanılır. yazar olaylara müdahale etmez. direkt olarak hikayedeki olaylar okuyucunun gözleri önüne serilir.

Metinden örnek:
Faik Efendi, kırk beş yaşlarında, uzun kara bıyıklı, esmer
bir adam. Ayağının birini altına alarak, kaşlarını yukarı aşağı oynatarak anlatıyor:
—–
“O halde, ben ölçtüm. Dört yüz metre. Eni de olsun on iki metre, dört yüz kere on ikimiz ne eder? Efendim… On kere dört yüz, dört bin, dört bin sekiz yüz metre murabbaı, her metre murabbaında da dört kişi dursa, dört kere sekiz otuz iki, dört kere dördümüz de on altı, on dokuz, bu da etti on dokuz bin iki yüz. Dört yüz bine varmaya? Efendim… tamam üç yüz seksen küsür bin kişi kalır açıkta.”

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 48 Cevabı

Çocukların olumsuz davranışlarının anneleri ve babaları üzerinde ne gibi etkileri olabileceğini tartışınız.

• Anne babanın çocuk eğitimi konusunda yetersiz kaldıklarını düşünmeleri
• Davranışlarının olumsuz etkisi
• Sorunlara karşı çaresizlik yaşamaları
• Anne ve baba ile çocuk arasındaki iletişim kalitesinin düşmesi
• Ev ortamında huzursuz hareket etmeleri
• Bozuk davranışlardan ötürü anne babanın da çözüm arayışı içine girmesi