11. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 205-206 Cevapları Cem Yayınları

Metni Anlama ve Çözümleme

1. a) “Vergi diye her baharda ağıllarımızı basıp anaç, emlik, şişek, toklu, ne varsa alıp gittiler.” cümlesindeki altı çizili sözcüklerin anlamlarını araştırınız.

Anaç: Yavru yetiştirecek duruma gelmiş olan hayvan
Emlik: Zamanından daha geç doğan kuzu veya oğlak, emme zamanında olan yavru hayvan
Şişek: Kuzulama dönemine girmiş veya doğurmuş koyun.
Toklu: Bir yıllık kuzu.

b) Okuduğunuz “Koçyiğit Köroğlu” metninde anlamı verilen kelimelerin dışında bilmediklerinizi metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi sözlükten kontrol ediniz.

Ağmak: Yükselmek, göğe doğru çıkmak.
Hışıl hışıl: Hışıldayarak.
Nişan: Belirti.
Yedek: Yularından çekilerek götürülen boş binek hayvanı.

2. Okuduğunuz “Koçyiğit Köroğlu” tiyatrosu, konusunu bir Türk destanı olan Köroğlu’ndan alır. 10. sınıfta işlediğiniz “Destan / Efsane” ünitesinden destanların sözlü edebiyat ürünü olduklarını öğrenmiştiniz. Bu bilgiler ve okuduğunuz metinden hareketle okuduğunuz metnin tarihsel dönemle ilişkisini belirleyiniz.
Cevap: Destanlar, genellikle sözlü geleneklerle aktarılan uzun şiirsel anlatılardır ve bir toplumun kültürünü, tarihini, değerlerini ve mitolojisini yansıtabilirler. Destanlar genellikle belirli bir tarihsel dönemin ürünü olarak ortaya çıkarlar ve bu dönemlerin özelliklerini yansıtarak o döneme ait önemli olayları, kişilikleri ve kültürel özellikleri aktarabilirler. Bu metinden de dönemin tarihî koşullarını, kültürünü, toplum yaşamını öğrenebiliriz.

3. Metnin tema ve konusunu belirleyerek noktalı alanlara yazınız.

Tema: Kahramanlık
Konu: Bolu Beyi’nin zulümlerinden bıkan insanların Köroğlu’ndan yardım istemesi. Sonrasında Köroğlu’nun Bolu Beyi’nin yaşadığı tere baskın yapması

4. Metindeki temel çatışmayı ve bu çatışma etrafında yer alan diğer çatışmaları belirleyiniz.
Cevap: K

– Metinde Bolu Beyi kötülüğü, Köroğlu iyiliği temsil etmektedir. Metnin temel çatışması iyi-kötü çatışmasıdır.

– Ayrıca Bolu Beyi verdiği sözü tutmuştur ama Bolu Beyi tutmamıştır.

– Köroğlu kendi içinde çatışma yaşamaktadır. Bir yandan insanların isteklerini yapmak ister, bir yandan da karısı ve oğlunu bulmak istemektedir.

5. Tiyatro metinlerinde olay örgüsü; perde, sahne vb. bölümler etrafında düzenlenir. Bu bilgilerden hareketle okuduğunuz metnin olay örgüsünü belirleyiniz.

– Bolu Beyi’nin zulmünden bıkan insanların Köroğlu’yla görüşmeleri

– Köroğlu ve köylülerin Bolu Beyi’ne karşı birlikte mücadele edeceklerine söz vermeleri

– Köroğlu’nun murakabeye dalıp iç dünyasına yönelmesi

– Köroğlu’nun Kaman Ata’yla konuşması

– Köroğlu’nun adamlarıyla Bolu Beyi’nin kervanını basması, mücadeleyi kazanması, atına binip gideceği yeri söylemeden gitmesi

6. Metindeki kahramanların özelliklerini belirleyiniz. (Oyuncuların bir tiyatroyu icra ederken metni kendi yetenekleri ve tarzlarına göre canlandırdığını, yorumladığını unutmayınız.)

Köroğlu: İnsanların kendisinden yardım istediği iyi, kahraman, vicdanlı birisidir.

Bolu Beyi: İnsanlara zulmeden bir insan

Köylüler: -Bolu Beyi’nin zulmü altında yaşayan çaresiz insanlar

Kaman Ata: Hayat tecrübesi olan bilge birisi

7. Aşağıda verilen bilgilerden de yararlanarak okuduğunuz metindeki zaman ve mekânın özelliklerini bilgilerin altındaki tabloya yazınız.

Dekor: Tiyatroda sahneye konan eserin konusu ve yazıldığı yerin, çağın özelliklerine göre hazırlamada kullanılan eşyaların toplu adı.
Sahne: İzleyicilerin kolayca görebilmeleri için genellikle yerden belli bir ölçüde yüksek yapılan, oyun, müzik vb. gösteri yapmaya uygun yer, oyunluk.
Geleneksel tiyatroda mekân ve dekor, standart bir özellik gösterir; modern tiyatroda ise aynı eser bile farklı temsillerde, metinle ilişkili veya metinden bağımsız olarak farklı mekân ve dekor uygulamaları görülebilir
Modern tiyatroda farklı seslerin izleyiciye ulaştırılmasında ses efektleri, dikkatin çekilmesi gereken yerde de ışık sistemi gibi uygulamalardan yararlanılır. Bu uygulamalar; metin çerçevesinde yazar, yönetmen, yapımcı, oyuncu, tasarımcı ve teknik ekip iş birliğiyle gerçekleştirilir.

Zaman Özellikleri

→ Zaman çok net değildir.

→ Buraya nasıl geldiniz, sorusuna verilen “gece gece” cevabı, “sen buraya gelmeden önce”, “her baharda”, “alaca akşam”, “gün bitmek üzeredir.” , “ormanda gece” , “bu akşamki kadar” gibi ifadeler, zamanı veren sözlerdir.

Mekân Özellikleri

→ Mekân zamana göre daha nettir. En azından Bolu, Çamlıbel diye gerçekten yerler vardır.

→ Bunu dışında mekânı veren orman, Bolu Beyi’nin kalesi gibi ifadeler yer almaktadır.

8. Metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Metinde yazar “ he mi, ucundan (yüzünden), emlik, şişek, böğür böğür sürüler, hışıl hışıl ekinler, tirkeş…” gibi yöresel ağız özelliklerine, halk söyleyişlerine yer vermiştir. Çok uzun olmayan diyaloglara yer verilmiştir. Dil açık ve sadedir.

9. Metinde millî, manevi ve evrensel değerler ile sosyal, siyasi ve tarihî öğeleri belirleyiniz.
Cevap: Metinde insanların obalarda yaşaması, obaların başında obabaşı olması, kervanlar, eşkıyalık, beylerin halktan vergi toplaması gibi unsurlar metindeki sosyal, siyasi ve tarihî ögelerdir. Edilen yemine Gök Tanrı’nın şahit tutulması manevi ögedir. Kötülerin cezalarını bulması da evrensel bir ögedir.

10. Metindeki açık ve örtük iletileri belirleyiniz.

– Zalimin zulmünden bıkan insanların kendilerine bir kurtarıcı araması, o dönemin ticaret hayatında kervancılığın olması açık iletilerdendir.

– Köroğlu’nun bir kurtarıcı durumundayken karısı ve çocuğunu düşünmesi bir insan için ailenin önemini vurgulamaktadır ve bu durum örtük bir ileti şeklinde verilmiştir. Bolu Beyi’nin metnin sonunda cezasını bulması da örtük bir şekilde kötülerin cezasız kalmayacağı iletisini okura vermektedir.

11. Aşağıda Mustafa Karabulut’un “Ahmet Kutsi Tecer-Türk Halk Bilimine Katkısı ve Koçyiğit Köroğlu’na Bir Bakış” makalesinden bir parça verilmiştir. Okuduğunuz metin ve aşağıdaki parçadan hareketle metin ve yazar arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.

Koçyiğit Köroğlu” içerdiği sembollerle, taşıdığı evrensel mesajla, kadim Türk kültürünü ele alış tarzıyla, folklorun bütünleştirici, yol gösterici vasfını bir kez daha ortaya koyar ve kültür mirasının derlenip toplanarak, yeniden işlenmesinin, ileriye doğru sağlam adımlar atmak isteyen toplumlar için bir vazgeçilmez olduğunu, bir kez daha vurgular. Bu sebeple “Koçyiğit Köroğlu”, Türk dili ve edebiyatı, Türk kültürü ve Türk folkloru için temel eserler arasında yer alır. Tecer bu eserinde, gelenek ile modern olanı başarıyla işler. Tecer, bu oyununda Türklerin dil, din, gelenekler-görenekler vb. kültürel mirasını başarıyla ele alır. Bu bakımdan Koçyiğit Köroğlu adlı eser, kültür taşıyıcılığı görevini de yerine getirir.

Cevap: Ahmet Kutsi Tecer Türk halk edebiyatı, Türk folkloru ve Türk kültürüne hâkim ve eserlerinde bunlara çok fazla yer veren bir şairdir. Sivas’ta Milli Eğitim Müdürlüğü yaptığı dönemde Türk kültürü, edebiyatı ve folkloruyla ilgili pek çok çalışma yapmış; Âşık Veysel gibi bir değeri edebiyatımıza kazandırmıştır. Bu eserinde de Türk halkın yaşayışına, değerlerine geniş yer vermiş; eserle yeni nesiller arasında bir kültür köprüsü kurmuştur.